Loading AI tools
Polski herb szlachecki Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rogala – polski herb szlachecki, noszący zawołanie Rogala[1]. Wzmiankowany w Herbarzu Złotego Runa, spisanym w XV wieku[2].
 Herb Rogala | |
| Typ herbu | |
|---|---|
| Zawołanie |
Rogala |
| Alternatywne nazwy |
Czambor, Jeleni, Ząbrz Rogalita[1] |
| Pierwsza wzmianka | |
Herb występował głównie wśród rodzin osiadłych na Mazowszu oraz w ziemi dobrzyńskiej i bełskiej[1]. Spośród najbardziej znanych rodów pieczętujących się herbem Rogala, należy wymienić Krasickich[3] i Zawadzkich[4].
Rogali używał też Ignacy Krasicki[5].
Kasper Niesiecki, podając się na dzieła historyczne Bartosza Paprockiego i Szymona Okolskiego, opisuje herb[6]:
Tarcza herbu tego na dwie części wzdłuż przedzielona, po prawej stronie jej, powinien być róg jeleni czerwony, w polu białym, po lewej w polu czerwonem róg bawoli szary.
Opis skonstruowany współcześnie brzmi następująco[uwaga 1]:
Na tarczy w polu w słup, w I polu czerwonym róg turzy srebrny, w II polu srebrnym róg jeleni czerwony.
Labry herbowe czerwone, podbite srebrem.
Najstarszym barwnym źródłem polskiej heraldyki rycerskiej jest bogato ilustrowany Kodeks lubiński z Legendą o św. Jadwidze, sporządzony 1353 r. na zamówienie księcia Ludwika I, władcy Brzegu nad Odrą. Wśród zdobiących go miniatur znalazły się dwie przedstawiające bitwę z Tatarami pod Legnicą, gdzie poległ książę Henryk Pobożny. Na tych miniaturach widać rycerzy polskich noszących tarcze z herbami: Glaubicz, Grzymała, Brochwicz, Poraj, Rogala, Rotkirch i innymi[7].
Według legendy herbowej XII wiek, herb miał powstać w następujący sposób: „(...) miało się to dziać w roku 1109 za Bolesława Krzywousta książęcia polskiego, gdy, albowiem ten pan powracał z Pruskiej i Pomorskiej expedycyi, stanął pod Raskami, gdzie gdy dla rozrywki książęcej, różnego zwierza prezentowano, a między nimi bawoła, ten rozjuszony, wszystkim impetem leciał na Biberszteina odważnego rycerza, nic się tem nieustraszył (!) mężny Bibersztein, i owszem pochwyciwszy bawoła za róg, tak mocno skręcił, aż róg mu jeden złamał: co widząc Krzywousty, do dawnego z przodków swoich jeleniego rogu, bawoli mu w herbie przydał.”[8]
Lista herbownych w artykule sporządzona została na podstawie wiarygodnych źródeł, zwłaszcza klasycznych i współczesnych herbarzy. Należy jednak zwrócić uwagę na częste zjawisko przypisywania rodom szlacheckim niewłaściwych herbów, szczególnie nasilone w czasie legitymacji szlachectwa przed zaborczymi heroldiami, co zostało następnie utrwalone w wydawanych kolejno herbarzach. Identyczność nazwiska nie musi oznaczać przynależności do danego rodu herbowego. Przynależność taką mogą bezspornie ustalić wyłącznie badania genealogiczne.
Pełna lista herbownych nie jest dziś możliwa do odtworzenia, także ze względu na zniszczenie i zaginięcie wielu akt i dokumentów w czasie II wojny światowej (m.in. w czasie powstania warszawskiego w 1944 spłonęło ponad 90% zasobu Archiwum Głównego w Warszawie, gdzie przechowywana była większość dokumentów staropolskich)[9]. Lista nazwisk znajdująca się w artykule pochodzi z Herbarza polskiego, Tadeusza Gajla[10] (399 nazwisk[11]). Występowanie na liście nazwiska nie musi oznaczać, że konkretna rodzina pieczętowała się herbem Rogala. Często te same nazwiska są własnością wielu rodzin reprezentujących wszystkie stany dawnej Rzeczypospolitej, tj. chłopów, mieszczan, szlachtę. Jest to jednakże dotychczas najpełniejsza lista herbownych, uzupełniana ciągle przez autora przy kolejnych wydaniach Herbarza. Tadeusz Gajl wymienia następujące nazwiska uprawnionych do używania herbu Rogala[12]:
|
Spośród nazwisk nie figurujących na liście Tadeusza Gajla, należy wymienić nazwisko Kaczorowski[14] oraz Wiśniewski[15].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
