Rodos (miasto)

Rodos (gr. Ρόδος) – miasto w Grecji, na wysuniętym najbardziej na północ krańcu wyspy Rodos, w administracji zdecentralizowanej Wyspy Egejskie, w regionie Wyspy Egejskie Południowe, w jednostce regionalnej Rodos. Siedziba gminy Rodos. W 2011 roku liczyło 49 541 mieszkańców^[1].

Rodos

Ρόδος

Wejście do portu
Państwo	Grecja
Administracja zdecentralizowana	Wyspy Egejskie
Region	Wyspy Egejskie Południowe
Jednostka regionalna	Rodos
Gmina	Rodos
Powierzchnia	19,481 km²
Wysokość	0–20 m n.p.m.
Populacja (2011) • liczba ludności • gęstość	49 541 2543 os./km²
Nr kierunkowy	(0030) od 2241 do 2249
Kod pocztowy	851 00
Tablice rejestracyjne	ΡΟ, ΡΚ, ΡΥ, ΡΧ
Położenie na mapie Grecji Rodos
36°26′N 28°13′E
Strona internetowa

Średniowieczne miasto Rodos^[a]

Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo	Grecja
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	II, IV, V
Numer ref.	493
Region[b]	Europa i Ameryka Północna
Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	1988 na 12. sesji
Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

Rodos jest przykładem połączenia historii ze współczesnością. Wejścia do Portu Mandraki strzegł niegdyś wysoki na 32 m Kolos Rodyjski (ok. 281 p.n.e.) – jeden z siedmiu cudów świata.

Stolica wyspy dzieli się na dwie części: zwarte, jednolite stylistycznie i otoczone murami Stare Miasto i rozrastające się swobodnie Nowe Miasto. Stare Miasto obwarowaniami obejmuje port rybacki i część pasażerskiego (połączenia promowe m.in. z Atenami i Kretą), z licznymi miejscami cumowania także jachtów. O 14 km od centrum działa międzynarodowy port lotniczy^[2]. W mieście rozwinął się przemysł winiarski, olejarski oraz włókienniczy^[3].

Historia

Miasto założone w 408 p.n.e. przez trzy wcześniej istniejące już na wyspie miasta: Jalisos, Lindos oraz Kamejros^{[4][doprecyzuj!]}. Za czasów greckich stało się centrum kulturalnym (zob. Kolos Rodyjski) i handlowym. Około roku 226 p.n.e. tę część świata nawiedziło silne trzęsienie ziemi, które zniszczyło znaczną część miasta wraz z Kolosem Rodyjskim^[4]. W roku 164 p.n.e. miasto Rodos, później wraz z całą Grecją, zostało zajęte przez Cesarstwo Rzymskie^[4], a potem należało do Cesarstwa Bizantyńskiego. W 672 roku miasto zajęli Arabowie pod dowództwem Muawija I z dynastii Umajjadów. W 1090 roku po bitwie pod Manzikertem zostało zajęte przez Turków Seldżuckich i odbite przez bizantyjskiego cesarza Aleksego I Komnena w czasie I krucjaty. Od roku 1250, miasto znajdowało się w granicach Cesarstwa Nicejskiego^[4]. W 1309 roku, po przejęciu wyspy przez zakon joannitów, miasto było siedzibą joannitów, którzy je ufortyfikowali, dzięki czemu odparli atak egipskiego sułtanatu mameluków w 1444 roku i Mehmeda II Zdobywcy w 1480 roku. Ostatecznie jednak w grudniu 1523 roku miasto po 6 miesiącach oblężenia zdobył Sulejman Wspaniały i od tego miasto było pod panowaniem Turcji. Po wojnie włosko-tureckiej 1911–1912 miasto znalazło się pod władzą włoską, nastąpiła wówczas znaczna rozbudowa miasta. W 1945 roku zajęli je alianci, a od 28 października 1947, kiedy to wyspa Rodos na mocy pokoju paryskiego z 1947 wraz z całym Dodekanezem została przekazana Grecji.

Zabytki

• ruiny starożytnego akropolu z epoki hellenistycznej z III–II w. p.n.e. – odrestaurowany teatr i stadion wraz z kilkoma kolumnami Świątyni Apolla
• Pałac Wielkich Mistrzów Zakonu Joannitów z XIV wieku, aktualnie muzeum. Większą część odbudowy zrealizowano w latach 1937–1939 z przeznaczeniem na letnią rezydencję Mussoliniego, po czym nastąpiły i dalej trwają kolejne odbudowy i rekonstrukcje.
• mury obronne (XV–XVI w.)
• Katedra Joannitów (Panaja Kastru) ob. Muzeum Bizantyjskie
• Szpital joannitów (XV w.) ob. Muzeum Archeologiczne
• meczet Sulejmana Wspaniałego
• meczet admirała Murada Reisa (wcześniej bizantyjski kościół)
• turecka łaźnia (hammam)
• Synagoga Kahal Kadosz Szalom w Rodos
• Biblioteka Osmańska z kolekcją wczesnośredniowiecznych egzemplarzy Koranu
• Dom Gubernatora przy porcie w stylu art déco z czasów panowania włoskiego
• Całkowicie odbudowane ciągi ulic starego miasta, zwłaszcza ul. Rycerska (οδός Ιπποτών – odos Ippoton) i przyległe do niej zaułki

Klimat

Średnia temperatura i opady dla Rodos

Miesiąc	Sty	Lut	Mar	Kwi	Maj	Cze	Lip	Sie	Wrz	Paź	Lis	Gru	Roczna
Średnie temperatury w dzień [°C]	15.1	15.2	16.8	20.0	24.2	28.4	30.5	30.7	28.2	24.5	20.1	16.6	22,5
Średnie dobowe temperatury [°C]	12.0	12.0	13.5	16.3	20.0	24.2	26.4	26.7	24.4	20.7	16.7	13.5	18,9
Średnie temperatury w nocy [°C]	8.8	8.8	10.1	12.5	15.8	19.9	22.3	22.7	20.5	16.9	13.2	10.4	15,2
Opady [mm]	149	106	75.6	27.8	18.6	2.3	0.4	0.2	5.8	65.5	94.1	157	703
Średnia liczba dni z opadami	15.5	12.7	10.5	7.6	4.6	1.2	0.2	0.1	1.5	6.7	9.5	15.4	65,6
Źródło: HNMS[5]

Miasta partnerskie

• Ávila, Hiszpania
• New Braunfels, Stany Zjednoczone
• Conches-en-Ouche, Francja
• Greece, Stany Zjednoczone
• Jałta, Ukraina
• Majorka, Hiszpania
• Limassol, Cypr
• Perth, Australia
• Puebla, Meksyk
• Rhode Island, Stany Zjednoczone
• Roses, Hiszpania
• Valletta, Malta
• Visby, Szwecja
• Piza, Włochy

Zobacz też

• Rodos (wyspa)
• Kolos Rodyjski
• Lista Światowego Dziedzictwa UNESCO w Grecji