Rocznik świętokrzyski dawny

Rocznik krakowski dawny, hist. Rocznik świętokrzyski dawny – obok rocznika kapituły krakowskiej, rocznika Traski i roczników wielkopolskich, jeden z najważniejszych zachowanych roczników (łac. annales) polskich.

Rocznik świętokrzyski dawny

Karta 38v
Data powstania	1. poł. XII w.
Miejsce powstania	Francja, Polska
Numer	Rps 3312 II
Język	łacina
Rozmiary	21,5×14 cm
Liczba kart	40 + II
Miejsce przechowywania	Biblioteka Narodowa w Warszawie

Historia

Rocznik powstał najprawdopodobniej w Gnieźnie lub Krakowie w 1. połowie XII w. i jest najstarszym zachowanym zabytkiem polskiej historiografii^[1]. Przynajmniej od wieku XIII manuskrypt był własnością kapituły krakowskiej, od połowy XV w. znajdował się w klasztorze na Świętym Krzyżu, zaś w połowie XVIII w. znalazł się w zbiorach Biblioteki Załuskich i dalej dzielił losy biblioteki^[1]. Na mocy traktatu ryskiego powrócił do Polski i trafił do zbiorów Biblioteki Narodowej^[1]. W 1939 przewieziono go do Kanady, skąd powrócił po dwudziestu latach^[1]. Manuskrypt jest dostępny on-line w bibliotece cyfrowej Polona^[2].

Tekst rocznika został odkryty w Cesarskiej Bibliotece Publicznej w Petersburgu w 1864 przez Wilhelma Arndta, który następnie wraz z Richardem Roepellem opublikował go w Monumenta Germaniae Historica^[1]. Tytuł Rocznik świętokrzyski dawny został nadany przez Augusta Bielowskiego, pierwszego polskiego badacza rocznika^[1].

Polskie roczniki były publikowane w Monumenta Poloniae Historica (tomy 2–6 z lat 1872–1893) i w dodatku pn. Monumenta Poloniae Historica Series Nova (dokończenie tomu 6. z roku 1962).

W 2016 rękopis został wpisany na Polską Listę Pamięci Świata UNESCO^[3].

Opis

Zapiski rocznikarskie zostały umieszczone w jednej lub dwóch kolumnach na trzech czystych końcowych kartach wcześniejszego kodeksu^[1]. Kodeks ten powstał na początku XII w., prawdopodobnie z północnej Francji jako dzieło szkoły w Laon^[1]. Oryginalny manuskrypt zawiera Epistolae canonicae, glosę marginalną Walafrida Strabona i interlinearną Anzelma z Laon^[1]. Cały kodeks składa się z 40 kart głównych i II dodatkowych^[2]. Wymiary kodeksu to 21,5×14 cm^[2]. Oprawa kodeksu z tektury i skóry pochodzi z XIX wieku^[2].

Zawartość samego rocznika stanowią^[1]:

• zapiski dotyczące lat 948–1119, skopiowane z niezachowanych Annales Regni Polonorum deperditi
• zapiski z lat 1119–1122, będące oryginalną kontynuacją powyższych wpisów
• informacja z 1136
• nieliczne uzupełnienia z XV w.

W roczniku znajdują się m.in. zapiski dotyczące przybycia czeskiej księżniczki Dobrawy do Polski (Dubrovka venit ad miskonem) i chrztu Mieszka I (Mysko dux baptizatur)^[1].

Zobacz też

• Rocznik świętokrzyski nowy