Republika Krymu (jednostka administracyjna Rosji)

Republika Krymu (ros. Республика Крым, trb. Riespublika Krym; ukr. Республіка Крим, trb. Respublika Krym; krymskotat. Къырым Джумхуриети, trb. Kyrym Dżumchurieti), Krym (ros. Крым, trb. Krym; ukr. Крим, trb. Krym; krymskotat. Къырым, trb. Kyrym) – jednostka administracyjna Rosji (terytorium okupowanej Ukrainy), która zajmuje większą część Półwyspu Krymskiego, na północnym wybrzeżu Morza Czarnego. Stolicą republiki jest Symferopol. Większość społeczności międzynarodowej skupionej w Organizacji Narodów Zjednoczonych nie uznaje Krymu jako części terytorium Rosji, ponieważ został jednostronnie anektowany^[3]^[4]. Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło rezolucję potępiającą referendum na Krymie z 16 marca 2014 i aneksję półwyspu przez Rosję.

Szybkie fakty Państwo, Siedziba ...

Zachodzące zmiany polityczne w ZSSR pod koniec lat 80. XX wieku i groźba jego rozpadu, zapoczątkowały rozmowy między RFSSR a USSR co do przyszłości Krymu.

Rozważano różne rozwiązania – od autonomii w ramach Ukraińskiej SRR, do włączenia go w skład Rosyjskiej FSRR lub jako republiki związkowej w ramach ZSRR, a nawet jego pełnej niepodległości. Ostatecznie na sesji Obwodowej Rady Deputatów Krymu w Symferopolu, w dniu 12 listopada 1989, uchwalono deklarację, nadającą narodom Krymu prawo do utworzenia własnej państwowości w formie Krymskiej ASRR jako podmiotu Związku Radzieckiego^[5].

Decyzję tę potwierdzono w referendum, zorganizowanym, 20 stycznia 1990 w którym zadano pytanie: „Czy jesteś za odtworzeniem Krymskiej ASRR jako podmiotu ZSRR i uczestnika związkowej umowy?”, Wzięło w nim udział 1 441 019 osób (81,37% ogółu uprawnionych), spośród których odpowiedzi na „Tak” udzieliło 1 343 255 (92,26% głosujących)^[5].

W rezultacie 12 lutego 1990 Rada Najwyższa Ukraińskiej SRR uchwaliła prawo „Про відновлення Кримської Автономної Радянської Соціалістичної Республіки”, na mocy którego miały powstać na Krymie miejscowe organy władzy ustawodawczej i wykonawczej.

Umowa, jaką 19 listopada 1990 zawarły obie radzieckie republiki: rosyjska i ukraińska, zawierała punkt 6, który mówił, że umawiające się strony uznają wzajemnie swoją terytorialną całość w ramach istniejących obecnie w ZSRR granic wewnętrznych – nie dotyczą gdyby USSR wyszła z ZSRR i uzyskała niepodległość. Już w Rosji, 23 stycznia 1992 Rada Najwyższa podjęła uchwałę o zbadaniu konstytucyjności przekazania Krymu Ukraińskiej SRR w 1954. Ostatecznie 21 maja 1992 przyjęła uchwałę, w której uznała decyzję o przekazaniu Krymu z RFSRR do USRR, podjętą 5 lutego 1954, za nieważną od momentu jej podjęcia^[5].

W odpowiedzi na to, w dniu 29 kwietnia 1992 r. Rada Najwyższa w Kijowie przyjęła prawo „О статусе Автономной Республики Крим”, w którym poważnie ograniczono jego samodzielność.

30 lipca 1992 doszło jednak do wypracowania kompromisu w postaci przyjęcia prawa „О разграничении полномочий между органами государственной власти Украины и Республики Крым”, w którym Krym uzyskał dużą niezależność od kijowskiego centrum^[5].

W styczniu 1994 wybory prezydenckie na Krymie wygrał Jurij Mieszkow, związany politycznie z Blokiem Rosja i Republikańską Partią Krymu. Z jego inicjatywy, Rada Najwyższa Krymu postanowiła wrócić do wariantu konstytucji w brzmieniu sprzed uzgodnionych ze stroną ukraińską poprawek. Nowo wybrany ukraiński prezydent, Leonid Kuczma, zdecydowanie jednak wystąpił przeciwko tym zmianom. Z jego inicjatywy 17 marca 1995, Rada Najwyższa Ukrainy przyjęła dwie ustawy: o zmianie konstytucji i niektórych ustaw. Zgodnie z ich postanowieniami, Republika Krymu nabywała status administracyjno-terytorialnej autonomii, w ramach Ukrainy, a krymska konstytucja musiała być zatwierdzona przez Radę Najwyższą w Kijowie. Miasto Sewastopol otrzymało status administracyjnej jednostki, wydzielonej ze składu autonomii Krymu, a podległej bezpośrednio władzy centralnej w Kijowie^[5].

Kolejne decyzje prezydenta Kuczmy, dążącego do realnego ograniczenia autonomii Krymu, 28 czerwca 1996 doprowadziły do uchwalenia nowej konstytucji Ukrainy, w której zawarto zasady funkcjonowania Półwyspu Krym. Powstała administracyjna jednostka pod nazwą Autonomiczna Republika Krym. Posiadała ona swój parlament – Radę Najwyższą oraz Rząd na czele z premierem^[5].

Powstanie Republiki Krymu jako jednostki administracyjnej Rosji związane jest z protestami na Ukrainie i wynikłego z nich kryzysu krymskiego. W wyniku tego kryzysu i interwencji wojskowej Rosji – dwie jednostki administracyjne Ukrainy – Republika Autonomiczna Krymu i miasto Sewastopol – zapowiedziały secesję i przyłączenie się do Rosji. Oderwanie się od Ukrainy i tak zwane utworzenie państwa nastąpiło 11 marca 2014, kiedy to połączone zgromadzenie radnych Rady Najwyższej Republiki Autonomicznej Krymu i Rady Miejskiej Sewastopola przyjęło deklarację niepodległości Republiki Krymu. W deklaracji powołano się wprost na przypadek Kosowa i wyrok z 22 lipca 2010, w którym Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości uznał, że jednostronna deklaracja niepodległości Kosowa nie narusza prawa międzynarodowego^[6]^[7].

17 marca 2014 Rada Najwyższa Republiki Autonomicznej Krymu przyjęła postanowienie o niepodległości Krymu, co było konsekwencją referendum, w którym za przyłączeniem Krymu z Sewastopolem do Rosji zagłosowało 96,57% uczestników przy frekwencji 84% (wyniki te są kwestionowane). Tego samego dnia niepodległość Krymu uznała Rosja^[8]. 18 marca 2014 podpisano umowę między Rosją a Republiką Krymu i miastem wydzielonym Sewastopol o włączeniu Krymu do Rosji^[9]^[10]. Umowa ta weszła w życie z dniem ratyfikacji, co nastąpiło 21 marca 2014^[11]. Tego samego dnia dokonano odpowiednich zmian w Konstytucji Rosji dopisując do niej dwa nowe podmioty federacji – Republikę Krymu i miasto federalnego znaczenia Sewastopol^[2], które włączono do nowo utworzonego Krymskiego Okręgu Federalnego^[12].

Ukraina oraz większość społeczności międzynarodowej uznaje Republikę Krymu nadal za część Ukrainy jako Republikę Autonomiczną Krymu. Republikę Krymu i Sewastopol za część Federacji Rosyjskiej uznały oficjalnie (de iure): Afganistan^[13], Kuba^[14], Nikaragua^[15], Korea Północna^[16], Rosja^[17], Syria^[18] i Wenezuela. Prezydent Białorusi Alaksandr Łukaszenka uznał aneksję Krymu de facto^[19]. 27 marca 2014 Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 68/262 uznała przyłączenie Krymu za sprzeczne m.in. z Deklaracją Zasad Prawa Międzynarodowego z 24 października 1970^[20] czy Aktem Końcowym KBWE z 1 sierpnia 1975^[21]. Za rezolucją uznającą referendum krymskie za nielegalne opowiedziało się 100 państw – członków Organizacji Narodów Zjednoczonych, 11 było przeciw^[22], 58 wstrzymało się od głosu, 24 nie wzięło udziału w głosowaniu^[23].

28 lipca 2016 prezydent Rosji Władimir Putin na mocy dekretu zlikwidował Krymski Okręg Federalny, a republikę włączył w skład Południowego Okręgu Federalnego^[24]^[25].

Republika Krymu (jednostka administracyjna Rosji)

Geografia

Podział administracyjny

Miasta

Historia

Przypisy

Bibliografia

Wikiwand - on