Rejs Roku – Srebrny Sekstant

Rejs Roku – Srebrny Sekstant – polskie wyróżnienia żeglarskie, przyznawane corocznie od roku 1970 w pierwszy piątek marca, dla uczczenia rocznicy opłynięcia 1 marca 1937 roku przylądka Horn przez żaglowiec szkolny Państwowej Szkoły Morskiej w Gdyni – Dar Pomorza. Na pokładzie tej fregaty, która jest obecnie jednym z oddziałów Muzeum Morskiego w Gdańsku, zbiera się Jury Rejsu Roku.

Dar Pomorza

Sekstant z XIX w.

Nawigacja z sekstantem

Historia

Systematyczne honorowanie dokonań polskich żeglarzy zainicjowała grupa dziennikarzy Głosu Wybrzeża, pasjonatów żeglarstwa. Organizowali oni na Pomorzu cieszące się wielkim zainteresowaniem spotkania z Leonidem Teligą, który 30 kwietnia 1969 zakończył w Casablance ponad dwuletni rejs dookoła świata. Redaktorzy Tadeusz Jabłoński, Zenon Gralak i Kazimierz Kołodziej przygotowali regulamin dorocznych nagród Rejs Roku, za najwybitniejsze osiągnięcia polskich żeglarzy morskich, a Minister Żeglugi Jerzy Szopa ufundował główną nagrodę – Srebrny Sekstant. W następnych latach nagrodę fundowało Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej^[1].

W 1973 roku ponownie polscy żeglarze pokonali trawers Hornu – jury Rejsu Roku przyznało Srebrny Sekstant Krzysztofowi Baranowskiemu, a drugie miejsce zajęli kapitanowie jachtu s/y Euros – Aleksander Kaszowski i Henryk Jaskuła^[2].

W latach 1970–2019 główne nagrody Rejs Roku – Srebrny Sekstant otrzymały 45 jachty, 19 wypraw dookoła świata (wielki krąg), 12 startów w oceanicznych regatach, 15 rejsów polarnych. Wśród nagrodzonych osób było 47 kapitanów (3 kobiety, 4 żeglarzy polonijnych, 2 cudzoziemców, 9 osób uhonorowano dwukrotnie, 1 trzykrotnie^[a]). Wyróżniono też jeden katamaran (Warta Polpharma) i jeden trójmasztowy jacht (Zawisza Czarny)^[3].

Jury konkursu

W obradach Jury konkursu, odbywających się w salonie komendanta żaglowca-muzeum Dar Pomorza, biorą udział przedstawiciele organizatorów i zwycięzcy poprzednich edycji. W roku 2012 w obradach brali udział m.in.^[1][4]: kontradmirał Czesław Dyrcz (przewodniczący Jury, rektor-komendant Akademii Marynarki Wojennej), Maciej Leśny (przedstawiciel Prezesa PZŻ, przewodniczący Komisji Żeglarstwa Morskiego) oraz publicyści-pomysłodawcy Rejsu Roku – Srebrnego Sekstantu – Tadeusz Jabłoński, Zenon Gralak i Aleksander Goski. W grupie żeglarzy reprezentujących laureatów edycji 1–42, znaleźli się m.in. Krystyna Chojnowska-Liskiewicz, Jerzy Jaszczuk, Andrzej Rościszewski, Jerzy Wąsowicz.

Logo nagrody i opis

Pierwsze logo Rejsu Roku opracowano w roku 1970, przed ustanowieniem ministerialnej nagrody głównej (Sekstantu Roku); akcji patronował wówczas Głos Wybrzeża. Czarno białe logo miało kształt prostokąta z szerokim obramowaniem o lekko zaokrąglonych narożach. Dookoła wewnętrznego, białego prostokąta znajdował się schematyczny rysunek jachtu, przedstawionego jako trzy czarne pola: półokrąg przedstawiający kadłub slupa i dwa zniekształcone trójkąty, przedstawiające grot i fok. Wierzchołki żagli umieszczono na tle umownego obrazu kuli ziemskiej (równik, 2 południki i 2 równoleżniki). W czarnym obramowaniu prostokąta znajdował się biały napis (majuskuła): w dolnej części obwodu – 1970, a w części pozostałej – REJS ROKU * GŁOS WYBRZEŻA^[2][5].

W następnych latach w szerokim obramowaniu wewnętrznego prostokąta były umieszczane napisy: REJS ROKU (po lewej stronie) i SREBRNY SEKSTANT (po prawej). W polu grota umieszczono herb Gdańska (dwa równoramienne krzyże w słup i korona). Logo było stosowane w wersji czarno-białej^[6] oraz barwnej (granatowe obramowanie z białym napisem, a na białym tle wewnętrznego prostokąta – czarny kadłub żaglówki i czerwone żagle z barwnym herbem)^[4][7][b].

Zwycięzcy konkursu Rejs Roku otrzymują symboliczne koło sterowe z plakietką, a zdobywcy I miejsca – dodatkowo sekstant, wręczany w drewnianym kuferku przez przedstawiciela ministerstwa podczas uroczystej gali w Dworze Artusa. W czasie tej samej uroczystości są wręczane nagrody Rejs Roku niższych stopni oraz Bursztynowa Róża Wiatrów – puchar od Prezydenta Gdańska^[8][9].

Nagrodzeni Srebrnym Sekstantem

Zdobywcy pierwszej nagrody Rejs Roku Srebrny Sekstant^[7][9]

Rok	Laureat	Jacht	Uzasadnienie
1970	kpt. Andrzej Rościszewski	Śmiały	opłynięcie Islandii na s/y Śmiały
1971	kpt. Dariusz Bogucki	Mestwin	rejs na Spitsbergen i Jan Mayen na s/y Mestwin
1972	kpt. Bogdan Olszewski	Alf	rejs do Murmańska na s/y Alf
1973	kpt. Krzysztof Baranowski	Polonez	pierwsze polskie samotne opłynięcie globu ziemskiego wokół przylądka Horn na s/y Polonez
1974	kpt. Zygfryd Perlicki	Copernicus	za udział w pierwszych, w historii światowego żeglarstwa, załogowych wokółziemskich regatach szlakiem windjammerów (s/y Copernicus)
	kpt. Zdzisław Pieńkawa	Otago	za udział w pierwszych, w historii światowego żeglarstwa, załogowych wokółziemskich regatach szlakiem windjammerów (s/y Otago)
1975	kpt. Richard Konkolski	Nike	samotny rejs dookoła świata na s/y Nike
1976	kpt. Kazimierz Jaworski	Spaniel	zdobycie II miejsca w klasie Jester w Transatlantyckich Regatach Samotnych Żeglarzy na trasie Plymouth – Newport na s/y Spaniel
1977	kpt. Kazimierz Jaworski	Spanielek	zdobycie II miejsca na s/y Spanielek w Transatlantyckich Regatach Samotnych Żeglarzy na mini jachtach
1978	kpt. Krystyna Chojnowska-Liskiewicz	Mazurek	pierwszy na świecie samotny rejs kobiety dookoła świata na s/y Mazurek
1979	kpt. Jerzy Rakowicz	Spaniel	zwycięstwo w regatach samotnych żeglarzy na trasie Falmouth – Azory – Falmouth na s/y Spaniel
1980	kpt. Henryk Jaskuła	Dar Przemyśla	samotny rejs dookoła świata bez zawijania do portów z Gdyni do Gdyni wokół przylądka Horn na s/y Dar Przemyśla
1981	kpt. Wojciech Wierzbicki	Gedania	pierwsze polskie opłynięcie archipelagu Svalbard na s/y Gedania
1982	kpt. Ryszard Wabik	Wojewoda Koszaliński	rejs do Ameryki Południowej z opłynięciem przylądka Horn na s/y Wojewoda Koszaliński
1983	kpt. Michał Szafran	Nasz Dom	rejs dookoła świata na s/y Nasz Dom
1984	kpt. Andrzej Urbańczyk	Nord IV	samotny rejs dookoła świata na s/y Nord IV
1985	kpt. Wojciech Jacobson	Vagabond	rejs z Le Havre przez Kanał Panamski do Vancouver na s/y Vagabond
1986	kpt. Ryszard Wabik	Tropiciel	wyprawa dookoła świata szlakiem Władysława Wagnera na s/y Tropiciel
1987	kpt. Bogdan Marciniak	Asterias	rejs do Australii wokół przylądka Dobrej Nadziei na s/y Asterias
1988	kpt. Wojciech Jacobson, kpt. Janusz Kurbiel, kpt. Ludomir Mączka	Vagabond II	pierwsze pokonanie arktycznego Przejścia Północno-Zachodniego z zachodu na wschód na s/y Vagabond
1989	kpt. Wojciech Ogrzewalski	Futuro, Barrakuda	transoceaniczne regaty na jachtach Futuro i Barakuda
1990	kpt. Jan Ludwig	Zawisza Czarny	rejs dookoła świata na s/y Zawisza Czarny
1991	kpt. Janusz Kurbiel	Vagabond 3	dwukrotne opłynięcie Spitsbergenu na s/y Vagabond 3
1992	kpt. Wojciech Skórski	Agnessa	transatlantycki rejs na s/y Agnessa
1993	kpt. Jan Pinkiewicz	Dar Świecia	arktyczny rejs na s/y Dar Świecia
1994	kpt. Tadeusz Jakubowski	White Eagle	rejs dookoła świata na s/y White Eagle
1995	kpt. Jerzy Radomski	Czarny Diament	za wielką żeglarską włóczęgę w latach 1978–1995 na s/y Czarny Diament po wszystkich oceanach
1996	kpt. Mieczysław Siarkiewicz	Borlawento	opłynięcie Spitsbergenu na s/y Barlowento
1997	kpt. Roman Paszke	MK Cafe	zdobycie Admiral’s Cup 97 na s/y MK Cafe
1998	kpt. Andrzej Armiński	Mantra 3	za doskonałą postawę w regatach EXPO’98 Round the World Rally na s/y Mantra 3
1999	kpt. Lech Kosakowski	Nona	samotny rejs Dunajem, Morzem Czarnym i Śródziemnym przez Atlantyk do Miami na s/y Nona
2000	kpt. Jerzy Wąsowicz	Antica	wielki rejs do obu Ameryk wokół przylądka Horn na s/y Antica
2001	kpt. Roman Paszke	Warta-Polpharma	za znakomitą postawę w wokółziemskich regatach jachtów wielokadłubowych The Race 2000 na s/y Warta – Polpharma
2002	kpt. Wacław Strusiński	Alefant	harcerska wyprawa na arktyczne wody Spitsbergenu na s/y Alefant
2003	kpt. Jacek Wacławski	Stary	rejs na s/y Stary wokół przylądka Horn z dotarciem do antarktycznej stacji polarnej PAN na Wyspie Króla Jerzego
2004	kpt. Przemysław Mączkowski	Politechnika	arktyczna wyprawa wokół Spitsbergenu, następnie dotarcie do wysp Archipelagu Franciszka Józefa na s/y Politechnika
2005	kpt. Barbara Królikowska	Karolka	wielki rodzinny rejs dookoła świata na s/y Karolka
2006	kpt. Dominik Bac, kpt. Sławomir Skalmierski, kpt. Tomasz Szewczyk, kpt. Jacek Wacławski	Stary	za pokonanie na jachcie Stary Przejścia Północno-Zachodniego
	kpt. Tadeusz Natanek	Nekton	za pokonanie na jachcie Nekton Przejścia Północno-Zachodniego
2007	kpt. Jarosław Kaczorowski	Allianz.pl	za udany start na jachcie Allianz.pl w oceanicznych regatach samotnych żeglarzy Transat 6.50
2008	kpt. Tomasz Lewandowski	Luka	za rejs na jachcie Luka dookoła świata bez zawijania do portów najtrudniejszą trasą ze wschodu na zachód
2009	kpt. Joanna Pajkowska	Mantra Asia	za rejs na jachcie Mantra Asia – najszybszy i drugi kobiecy samotny rejs dookoła świata pod polską banderą
2010	kpt. Jerzy Radomski	Czarny Diament	za wielką, trwającą 32 lata wyprawę życia po wszystkich oceanach, na jachcie Czarny Diament
2011	kpt. Zbigniew Gutkowski	Operon Racing	za znakomity start i zajęcie II miejsca w etapowych regatach wokółziemskich samotnych żeglarzy VELUX 5 Oceans Race na jachcie Operon Racing
2012	kpt. Tomasz Cichocki	Polska Miedź	za rejs dookoła świata na jachcie Polska Miedź z zawinięciem do jednego portu (1 lipca 2011 – 6 maja 2012)[10]
2013	kpt. Ryszard Wojnowski	Lady Dana 44	za pokonanie Przejścia Północno-Wschodniego pod polską banderą na jachcie Lady Dana 44[11]
2014	kpt. Ryszard Wojnowski	Lady Dana 44	za pokonanie Przejścia Północno-Zachodniego na jachcie Lady Dana 44, zamykające okołobiegunową pętlę
2015	kpt. Piotr Kuźniar	Selma Expeditions	za rekordową południową żeglugę po antarktycznym Morzu Rossa oraz pokonanie Przejścia Północno-Zachodniego na jachcie Selma Expeditions[12]
2016	kpt. Szymon Kuczyński	Atlantic Puffin	za samotne opłynięcie świata na małym jachcie Atlantic Puffin w ramach projektu Maxus Solo Around[13]
2017	kpt. Joanna Pajkowska kpt. Uwe Röttgering	Rote 66	za zwycięski start, na s/y Rote 66, w transatlantyckich regatach TwoSTAR 2017
2018	kpt. Szymon Kuczyński	Atlantic Puffin	za samotny rejs dookoła świata bez zawijania do portów na niewielkim jachcie Atlantic Puffin
	kpt. Mariusz Koper	Katharsis II	za opłynięcie Antarktydy trasą poniżej 60⁰ S na s/y Katharsis II
2019	kpt. Joanna Pajkowska	Fanfan	ze rejs na s/y Fanfan – samotnie dookoła świata bez zawijania do portów trasą wokół trzech przylądków[14]
2020	nie przyznano	-	czas pandemii skutkował zawieszeniem większości projektów żeglarskich – zdaniem Jury żaden ze zrealizowanych rejsów nie kwalifikował się do najwyższej nagrody
2021
2022	kpt. Michał Palczyński oraz Aleksandra Rapp	Crystal	za pacyficzny rejs pod hasłem „Tam gdzie rodzą się sztormy – wyprawa jachtem wzdłuż łańcucha Aleutów”: z Polinezji Francuskiej na Aleuty (ok. 5000 Mm), wzdłuż łańcucha amerykańskich Aleutów (ok. 1000 Mm), z Aleutów na Hawaje (ok. 2700 Mm); w sumie 8769 Mm[15][16][17]

Laureaci wielokrotni

liczba	nazwisko	lata
3	Joanna Pajkowska	2009, 2017, 2019
2	Wojciech Jacobson	1985, 1988
2	Kazimierz Jaworski	1976, 1977
2	Szymon Kuczyński	2016, 2018
2	Janusz Kurbiel	1988, 1991
2	Roman Paszke	1997, 2001
2	Jerzy Radomski	1995, 2010
2	Ryszard Wabik	1982, 1986
2	Jacek Wacławski	2003, 2006
2	Ryszard Wojnowski	2013, 2014

Uwagi

1. Patrz sekcja Nagrodzeni.
2. W przypadku nagród Rejs Roku niższych stopni prawa część obramowana nie jest wypełniona tekstem.