Reja (mitologia)

Reja (także Rea; gr. Ῥεία Rheía, Ῥέα Rhéa, łac. Rhea) – w mitologii greckiej jedna z tytanid, bogini płodności. Opiekunka dzieci. Utożsamiana z Kybele^[1].

Reja

Ῥεία

bogini płodności, opiekunka dzieci
Rhea, 1888
Inne imiona	Rea, Rheía, Rhéa
Występowanie	mitologia grecka
Atrybuty	rydwan ciągnięty przez dwa lwy
Teren kultu	starożytna Grecja
Odpowiednik	Ops (rzymski)
Rodzina
Ojciec	Uranos
Matka	Gaja
Mąż	Kronos
Rodzeństwo	Kronos, Okeanos, Krios, Hyperion, Kojos, Japet, Teja, Temida, Fojbe, Mnemosyne, Tetyda
Dzieci	Demeter, Hades, Hera, Hestia, Posejdon, Zeus, Daktylowie

Rea jadąca na lwie, fryz pergameńskiego ołtarza, Muzeum Pergamońskie w Berlinie

Lwia Brama w Mykenach reprezentująca boginię

Rea w mitologii

Uchodziła za córkę Uranosa (Nieba) i Gai (Ziemi). W najwcześniejszej tradycji była silnie kojarzona z Gają i Kybele, Wielką Matką, w klasycznej mitologii stała się rodzicielką wielu bogów i bogiń. Była siostrą i żoną Kronosa, matką Demeter, Hadesa, Hery, Hestii, Posejdona i Zeusa, a także Daktylów. Jej rzymską odpowiedniczką była Ops^[2].

Brat Rei, Kronos, a później jej mąż, wykastrował ich ojca Uranosa. Po tym czynie Kronos ponownie uwięził hekatonchejrów i cyklopów w Tartarze^[3] i nakazał pilnować więźniów potworowi Campe (Kampe)^[2]. On i Rea zasiedli na tronie jako król i królowa bogów^[2].

Rea urodziła kilkoro dzieci, które spłodziła z Kronosem: Hestię, Demeter, Herę, Hadesa, Posejdona, ale wszystkie połknął zaraz po narodzinach, ponieważ dowiedział się od swojej matki, że jedno z jego potomków odbierze mu tron. Lecz gdy narodził się Zeus, Rea wraz z Gają (Ziemią) obmyśliła plan ocalenia dziecka, tak, by Kronos mógł ponieść karę za zło wyrządzone własnym dzieciom. Rea narodziła Zeusa na Krecie, a Kronosowi podała do połknięcia kamień zawinięty w pieluchy^[2]. Istnieją dwie wersje miejsca urodzenia Zeusa - na Górze Ajgajon^[4] lub Ida na Krecie^[3], drugi przekaz (za tą wersją opowiada się Kallimach) mówi, że Zeus urodził się W Arkadii^[2].

Rea schowała Zeusa w grocie na Górze Ida na Krecie^[3][5] lub w grocie Dikte na Górze Ajgejskiej^[4]. Istnieją różne wersje mitu o tym, co później działo się z dzieckiem:

• Był pod opieką Gai. Rea po urodzeniu Zeusa pomodliła się do Gai i uderzyła berłem o skałę. Wypłynął stąd strumień, w którym matka wykąpała nowonarodzone dziecko. Oddała go Matce Ziemi, która zabrała go na Kretę, ukryła w grocie i pozostawiła pod opieką nimf^[3].
• Był karmiony przez kozę imieniem Amalteja, podczas gdy grupa kreteńskich kuretów lub frygijskich Korybantów^[6], żołnierzy lub pomniejszych bóstw tańczyła, krzyczała i klaskała w ręce, aby Kronos nie słyszał dziecięcego płaczu^[2].
• Był pod opieką nimfy Adamantei lub Adrastei i jej siostry Io^[4], która karmiła go kozim mlekiem kozy Amaltei, która też była nimfą^[4]. Podczas gdy Kronos wędrował po ziemi, niebie i morzu i pożerał dzieci Rei, Adamantea ukrywała Zeusa spuszczając go na linie z drzewa, tak aby dziecko znalazło się pomiędzy niebem, ziemią i morzem, niewidoczny dla ojca^[4].

Zeus pokonał Kronosa i zmusił go do wyplucia swych połkniętych dzieci, (poradził matce aby podała mężowi środek wymiotny)^[3], a następnie, po tytanomachii zrzucił ojca z tronu^[2].

Kult Rei

Według Homera, Rea była matką bogów, choć nie tak uniwersalną matką jak Kybele, z którą później była utożsamiana^[6]. Pierwotnym centrum jej kultu była Kreta, gdzie według mitu schowała Zeusa przed Kronosem^[2].

W sztuce Rea jest zwykle przedstawiana jako tęga niewiasta w rydwanie ciągniętym przez dwa lwy, w diademie z wież obronnych na głowie, czasem w identyczny sposób, co Kybele^[6]. W rękach trzymała gałąź lub wieniec dębowy i klucz^[3]. Lwy były często rzeźbione na miejskich bramach, z których najsłynniejsza jest Lwia Brama w Mykenach^[7]. W Olimpii była świątynia Matki Bogów - Metroon^[6][3].

Zobacz też

Rea Sylwia – matka Romulusa i Remusa