Loading AI tools
polski chirurg, anatom i położnik Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rafał Józef Czerwiakowski (ur. 24 października 1743, zm. 5 sierpnia 1816) – polski anatom, chirurg, położnik, twórca pierwszej w Polsce katedry chirurgii.
Syn administratora majątku ziemskiego. Pierwsze nauki pobierał w domu, następnie w szkole pijarskiej w Pińsku[2]. W 1762 roku wstąpił do zakonu pijarów, w 1765 złożył śluby zakonne[1]. W 1771 roku został wysłany do Rzymu na studia medyczne, które ukończył w 1776 roku z tytułem doktora medycyny i filozofii. Uzupełniał wiedzę chirurgiczną w Paryżu, a położniczą w Berlinie[3]. Przez trzy lata praktykował w Szpitalu św. Ducha w Rzymie[1]. Wrócił do Polski w 1779 roku. Osiadł w Krakowie, gdzie rozpoczął nauczanie chirurgii, położnictwa i anatomii na poziomie uniwersyteckim, w pierwszym szpitalu klinicznym w Krakowie (Szpital Akademicki Św. Barbary) powstałym w 1780 roku z inicjatywy Andrzeja Badurskiego w pojezuickim Kolegium św. Barbary przy Małym Rynku. Był pierwszym w Polsce organizatorem kształcenia chirurgów. Został profesorem Anatomii, Chirurgii i Położnictwa w reformowanej przez Hugona Kołłątaja Akademii Krakowskiej. Rozpoczął pracę jako chirurg w szpitalu św. Łazarza, tworząc pierwszą w Polsce uniwersytecką Katedrę Chirurgii i Położnictwa w Krakowie[4] (do 1785 także anatomii)[5]. W tym czasie za wstawiennictwem prymasa Michała Poniatowskiego został przez papieża zwolniony ze ślubow zakonnych[1]. W 1785 roku król Stanisław August Poniatowski nadał mu tytuł „nadwornego konsyliarza”[1].
W czasie insurekcji kościuszkowskiej pełnił funkcję naczelnego chirurga wojsk polskich[4] (został naczelnym lekarzem w Głównym Lazarecie w Krakowie)[5]. W 1803 roku opuścił katedrę z powodu choroby i zaczął pisać pracę „Narząd opatrzenia chirurgicznego”, która stała się pierwszym podręcznikiem chirurgii teoretycznej i praktycznej w języku polskim[5].
Był wynalazcą kilku narzędzi chirurgicznych np. gnipsu (noża zakończonego główką używanego do rozcinania ran) i wyciągu do leczenia złamań kości[4]. Był prekursorem ortopedii w Polsce[5].
Dzięki zasługom dla chirurgii polskiej został nazwany „ojcem chirurgii polskiej”[4].
Zajmował się też działalnością dobroczynną. Był lekarzem studentów mieszkających w bursach, ubogich leczył bezpłatnie. Posiadał dużą kolekcję książek i instrumentów chirurgicznych, które w testamencie zapisał Akademii Krakowskiej[1]. Obecnie (2022) takie narzędzia jak: żelazne żegadła (kautery) i kulociągi ze zbiorów Rafała Czerwiakowskiego znajdują się wśród eksponatów w Muzeum Historii Medycyny Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum, które od 1992 roku ma swoją siedzibę w Domu Towarzystwa Lekarskiego Krakowskiego przy ulicy Radziwiłłowskiej 4[6].
Był mężem Marii z Maszyńskich[1], mieli syna Ignacego Rafała Napoleona (1808-82)[5].
Pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie[7], (pas 25, wsch., gr. rodz.)[8]. Był jedną z pierwszych znanych i zasłużonych postaci, które zostały pochowane na nowym cmentarzu. Pierwszy nekrolog informujący o pochówku na cmentarzu Rakowickim w „Gazecie Krakowskiej”, który ukazał się w 1816 roku dotyczył właśnie pogrzebu profesora Rafała Czerwiakowskiego[9].
Autor szeregu prac, między innymi:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.