Radeczki

Radeczki^[1][2] (nazwa oboczna Radecki^[1][3][4]) – górski potok, dopływ potoku Rycerskiego^[5], należący do zlewiska Morza Bałtyckiego. Ma długość około 6,5 km, a jego zlewnia znajduje się w Beskidzie Żywiecko-Kisuckim, w województwie śląskim, w gminie Rajcza^[6] . Źródło położone jest blisko szczytu Kikula^[4].

Radeczki
(nazwa oboczna Radecki)

Kontynent	Europa
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Lokalizacja	pow. żywiecki gmina Rajcza
Potok
Długość	6,5 km
Spadek	68‰
Źródło
Miejsce	północno-wschodni stok góry Kikula
Wysokość	1050 m n.p.m.
Współrzędne	49°27′16,9″N 18°57′48,4″E
Ujście
Recypient	Rycerski
Miejsce	Rycerka Górna
Wysokość	606 m n.p.m.
Współrzędne	49°28′02,0″N 19°01′39,9″E
Położenie na mapie powiatu żywieckiego źródło ujście
Położenie na mapie Polski źródło ujście
Położenie na mapie województwa śląskiego źródło ujście

Charakterystyka

Lokalizacja

Potok Radeczki jest lewobrzeżnym dopływem potoku Rycerskiego, do którego wpada w 8,3 km jego biegu^[7]. Potok ma swoje źródlisko na północnych stokach granicznego polsko-słowackiego grzbietu Beskidu Żywieckiego, pomiędzy szczytami gór Kikula (1087 m) i Magura (1073 m)^[4]. Najwyżej położone (główne) źródło znajduje się na wysokości około 1050 m (mniej więcej 200 m na wschód od szczytu Kikuli), w miejscu o współrzędnych geograficznych 49°27′16,9″N 18°57′48,4″E.

Spływa głęboką doliną, początkowo w kierunku północnym, wzdłuż granicznego grzbietu, później ostro zakręca w kierunku południowo-wschodnim, opływając północny grzbiet góry Skrzadnica (1070 m). Niżej wielokrotnie jeszcze zmienia kierunek płynąc krętym korytem. W miejscowości Rycerka Górna (okolice mostu na drodze Raztoki – Rycerka Dolna) uchodzi do potoku Rycerskiego, jako jego lewy i zarazem największy dopływ. Następuje to na wysokości 606 m n.p.m., w miejscu o współrzędnych geograficznych 49°28′02,0″N 19°01′39,9″E^[6] . Przy potoku na całym niemal jego przebiegu znajduje się droga na trasie Rycerka Górna – osiedle Ducola – osiedle Magura – osiedle Bernat^[4].

Niemal cały potok (oprócz niewielkiej części przy jego ujściu) znajduje się na obszarze Żywieckiego Parku Krajobrazowego, utworzonego w 1986 roku w celu ochrony ekologicznej utworów skalnych oraz ziemnych, jak również znajdującej się tam flory i fauny^[4].

Geomorfologia

Szerokość koryta potoku Radeczki zmienia się od 3 m, w rejonie przyujściowym do 1,5–2,0 m; od mniej więcej 1,8 km od ujścia^[7]. W tym rejonie jest on już uregulowany, poprzez zabudowę ze stopni kamienno-drewnianych^[7]. Powyżej od mniej więcej 4 km od ujścia, ciek staje się małym (wąskim) potokiem źródłowym^[7]. Przeciętna głębokość potoku wynosi 0,2 m^[7]. Dno potoku zalegają skały, głazy oraz średnie i grube żwiry^[7].

Orograficznie lewe zbocza doliny tego potoku tworzy główny grzbiet Beskidu Żywiecko-Kisuckiego na odcinku od Magury po Beskid Wrzeszczowski (Beskid Graniczny), niżej odchodzący od Beskidu Granicznego grzbiet góry Oźna (952 m), zbocza prawe północny grzbiet Skrzadnicy oraz północno-wschodnie zbocza Skrzadnicy i Jaworzyny (1021 m). Dolina potoku Radecki ogranicza następujące góry i ich stoki:

• Kikula (stok północno-wschodni)
• Magura (stok północno-zachodni)
• Skrzadnica (stoki: północno-zachodni, północny i północno-wschodni)
• Jaworzyna (stoki: północny i północno-wschodni)
• Barania Góra (820 m) (stoki: południowy i południowo-wschodni)
• Oźna (stoki: południowy i południowo-zachodni)

Zlewnia

Wody spływające tym potokiem należą do dorzecza Wisły, będącej rzeką należącą do zlewiska Morza Bałtyckiego w następującym łańcuchu:

Radeczki → Rycerski → Rycerka → Soła → Wisła → Morze Bałtyckie

Większa część zlewni potoku to obszary zalesione (80%), a pozostałą część zboczy zajmują pola i zabudowania Rycerki Górnej (20%)^[7]. Do potoku na całej jego długości płyną krótkie potoki, będące jego dopływami, których jest 57^[8].

W okresie intensywnych opadów na obszarze zlewni potoku Radeczki istnieje możliwość czasowego zalania niektórych zabudowań znajdujących się w pobliżu potoku. W lutym 2014 roku Starostwo powiatowe w Żywcu (Wydział zarządzania kryzysowego) oceniło stan zabezpieczenia przeciwpowodziowego m.in. tego obszaru, określając miejsca narażone powodzią wraz z ewentualną liczbą osób ewakuowanych^[9].

Turystyka

Blisko płynącego potoku Radeczki zlokalizowano kilka obiektów turystycznych z bazą noclegową z myślą o turystach^[4]:

• Szkolne schronisko młodzieżowe w Rajczy-Nickulinie, filia w Rycerce-Kolonii (60 miejsc noclegowych)^[10]
• Szkolne schronisko młodzieżowe w Rajczy-Nickulinie, filia w Soli-Oźnej (30 miejsc)^[11]
• Dom rekolekcyjno-wypoczynkowy Michael w Rycerce Górnej (60 miejsc)^[12]
• Schronisko PTTK na Wielkiej Raczy w Rycerce Górnej (50 miejsc)^[13]
• Ośrodek Wypoczynkowy Krepol w Rycerce Górnej (50 miejsc)^[14]
• Pensjonat Helenka w Rycerce Górnej (30 miejsc)^[15]
• Pensjonat Olimp w Rycerce Górnej (25 miejsc)^[16]

Szlaki turystyczne

W obrębie doliny potoku Radecki wytyczono dwa szlaki turystyczne na trasach^[17][4]:

Sól – dolina potoku Słanica – góra Rachowiec – Zwardoń – Gomółka – Przełęcz Zwardońska – Beskid Wrzeszczowski – dolina potoku Radeczki – Kikula – Wielka Racza

Zwardoń – schronisko turystyczne „Dworzec Beskidzki” – dolina potoku Słanica – Oźna – dolina potoku Radeczki – Magura – dolina potoku Plaskórówka – Kolonia (Rycerka Górna).

Szlaki rowerowe

W okolicy potoku Radeczki znajdują się trzy szlaki rowerowe^[18][19]:

Rycerka Górna (Roztoki) – Wielki Przysłop – Magura – Grańczne – Zwardoń (Bór) – Sól (Słańce)

Rycerka Górna – Sól (Oźna) – Magura

Zwardoń – Misiorki – Miodowiec – Magura – Podścigłów