Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Pryszczaci, pokolenie „pryszczatych” – grupa młodych polskich pisarzy przełomu lat 40. i 50., radykalnych entuzjastów podporządkowania twórczości literackiej wymogom ideologii partii komunistycznej[1], wedle założeń tzw. realizmu socjalistycznego. Do najważniejszych reprezentantów tego środowiska należeli Tadeusz Borowski, Wiktor Woroszylski, Andrzej Braun, Wisława Szymborska, Tadeusz Konwicki, Witold Wirpsza, Andrzej Mandalian, Witold Zalewski, Tadeusz Kubiak[2][3][4].
Autorstwo tej nazwy jest sporne, jako autorzy wymieniani są Tadeusz Różewicz, Julian Przyboś, Zofia Nałkowska, Janusz Minkiewicz, Jan Kott, czy Maryna Zagórska[5]. Określenie odnosi się do młodego wieku osób związanych z grupą; według zaś Jerzego Andrzejewskiego pierwotnie nawiązywało ono do wyglądu młodego Wiktora Woroszylskiego, nieformalnego lidera tej grupy[6].
Pryszczaci za główne zadanie literatury uznawali aktywne popieranie władzy ludowej w narzucaniu polskiemu społeczeństwu światopoglądu komunistycznego. Literatura miała zostać całkowicie podporządkowana nowej, komunistycznej władzy, stać się polem walki klasowej i rozprawy z „wrogami rewolucji”, zgodnie z jej sowieckim wzorem[7]. W agresywny i bezkompromisowy sposób pryszczaci atakowali przeciwników władzy ludowej, osoby sceptyczne wobec nowego komunistycznego ustroju, a nawet tych jego zwolenników, których uważali za zbyt mało radykalnych. Nawoływali do fizycznej rozprawy z przeciwnikami nowego ustroju przez państwowe służby bezpieczeństwa, organizowali gazetowe nagonki na ofiary stalinowskich procesów sądowych, domagali się kolektywizacji rolnictwa w stylu sowieckim, inicjowali kampanie nienawiści wobec przywódców Zachodu, zwalczali wpływy kultury zachodniej (jazz, bikiniarze).
Tematyka twórczości pryszczatych koncentrowała się wokół zwalczania tzw. „wroga klasowego” i entuzjastycznego opisywania przemian społeczno-gospodarczych wczesnego PRL-u według założeń programowych socrealizmu – np. w tzw. „produkcyjniakach”. Byli również autorami wierszy sławiących funkcjonariuszy stalinowskiego aparatu bezpieczeństwa[3].
Poetykę pryszczatych charakteryzowało nastawienie antyindywidualistyczne, podporządkowanie ekspresji literackiej celom agitacyjno-propagandowym, celowy schematyzm i patos. Grupa potępiała także twórców starszego pokolenia, a nawet własne wcześniejsze, nie dość zaangażowane utwory[1].
W połowie lat 50. poetyka „pryszczatych” uległa erozji, a po przemianach politycznych 1956 przestała funkcjonować.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
