Powiat Morawska Ostrawa

Powiat Morawska Ostrawa (cz. Politický okres Moravská Ostrava, niem. Politischer Bezirk Mährisch Ostrau) – dawny powiat (Bezirk) Austro-Węgier na terenie przedlitawskiej prowincji Moraw, a następnie czechosłowacki z siedzibą w Morawskiej Ostrawie, istniejący w latach 1900 do 1941. Obejmował 37,5% powierzchni dzisiejszego miasta Ostrawa, a także gminę Krmelín i gminę katastralną Stará Ves nad Ondřejnicí.

Ludność według podanego języka towarzyskiego w spisie w 1910 roku

Powiat Morawska Ostrawa

powiat
Mapa powiatu w 1902 roku
Państwo	Czechosłowacja
Kraj	ostrawski
Siedziba	Morawska Ostrawa
Powierzchnia	99,37 km²
brak współrzędnych

Powiat powstał z usamodzielnienia powiatu sądowego (Gerichtsbezirk) z powiatu politycznego misteckiego w 1900 roku, obejmującego 14 gmin w morawskim klinie między Śląskiem Opawskim za rzeką Odrą na zachodzie a Śląskiem Cieszyńskim za rzeką Ostrawicą na wschodzie, natomiast na północy sąsiadował ze Śląskiem Pruskim (ziemia hulczyńska). Jako powiat wyróżniał się na tle wszystkich innych powiatów Czech i Moraw bardzo wysokim stopniem uprzemysłowienia (obejmował około ćwierć Zagłębia Ostrawsko-Karwińskiego) oraz największym odsetkiem ludności nie posługującej się ani językiem czeskim ani niemieckim, mianowicie polskim (ponad 10%), którzy masowo zaczęli przybywać tu za chlebem po kryzysie gospodarczym w latach 70. XIX, głównie z Galicji, kiedy dynamicznie odbudowywał się przemysł górniczy i hutniczy. Otwierano szereg nowoczesnych kopalń, a miejscowa ludność nie była już w stanie spełnić zapotrzebowanie na tanią siłę roboczą. Ulegali oni stosunkowo szybko czechizacji, szczególnie po tym jak na początku XX wieku wybuchł czesko-polski konflikt narodowościowy.

Po uzyskaniu przez Czechosłowację niepodległości powstała idea stworzenia Wielkiej Ostrawy. Projekt z 1919 przewidywał połączenie 15 gmin, w tym 7 najbardziej zurbanizowanych z powiatu Morawska Ostrawa (Przywóz, Witkowice, Mariánské Hory, Zábřeh nad Odrou z Hulvákami, Nová Ves, Hrabůvka). Po szeregu wydanych ustaw i rozwiązaniu szeregu punktów spornych o przynależność nowego tworu administracyjnego do Moraw lub Śląska projekt odchudzono tylko do tychże 7 morawskich gmin, które miały zostać połączone w jedno miasto o nazwie Morawska Ostrawa. Nowa ustawa weszła w życie 1 stycznia 1924. Nowe miasto miało 4029 hektarów i 113 709 mieszkańców. Poza miastem pozostało kilka rolniczych gmin. Od 1 grudnia 1928 powiat należał do ziemi morawsko-śląskiej^[1].

W marcu 1939 roku powiat został włączony do Protektoratu Czech i Moraw. W 1941 do Morawskiej Ostrawy przyłączono Hrabovą, Novą Bělę, Starą Bělę i Výškovice z powiatu morawskoostrawskiego, a także powiat sądowy Śląskiej Ostrawy (Śląską Ostrawę, Hruszów, Kończyce Małe, Michałkowice, Muglinów i Radwanice) oraz Kończyce Wielkie z powiatu sądowego frydeckiego. Powiększona Morawska Ostrawa pozostała wszakże powiatem politycznym, w 1945 miastem statutowym, od 1946 pod nazwą Ostrava, ale teren dawnego powiatu politycznego Morawskiej Ostrawy został w 1941 zredukowany do powiatu sądowego o nazwie Moravská Ostrava – západ (Morawska Ostrawa – Zachód, po 1946 1946 Ostrava – západ), w większości podległy miastu (Morawskiej) Ostrawy, jedynie pozostałe poza miastem Proskovice, Stará Ves nad Ondřejnicí i Krmelín podległy powiatu misteckiemu. Powiat sądowy został ostatecznie zlikwidowany po dojściu komunistów do władzy w 1948.

Ludność

Dane ogólne				Język potoczny / narodowość						Religia
Rok	Powierzchnia [ha]	Liczba domów	Liczba mieszkańców	czeska	niemiecka	polska	żydowska	inna	cudzoziemcy	rzymskokatolicka	ewangelicka	czechosłowacka	mojżeżowa	inna	bez wyznania
1869[2]	11 164	?	20 916	–	–	–	–	–	–	20 198	307	–	410	1	0
1890[3]	9 809	2 714	48 544	29 990	12 512	[w rubryce inna]	–	3 579	?	45 001	1 289	–	2 232	22	0
1900[4]	9 938	4 128	87 126	46 532	24 029	[w rubryce inna]	–	13 757	?	79 886	2 222	–	4 985	33	0
1910[5]	9 938	5 051	111 186	52 254	43 246	12 849	–	57	2 780	101 625	3 229	–	6 115	217	0
1921[6]	9 938	5 622	123 227	83 423	22 227	1 440	2 601	114	13 422	96 789	5 274	3 714	6 872	529	10 049
1930[7]	9 937	7 429	136 949	103 525	21 914	471	2 267	2 845	8 665	90 852	6 296	17 193	6 872	578	15 158

Gminy

(według pierwszego spisu z 1900 roku)

• Altbiela, Bělá Stará
• Altendorf, Stará Ves
• Ellgoth, Lhotka (od 1901 Mariánské Hory/Marienberg)
• Großhrabowa, Hrabová Velká
• Kleinhrabowa, Hrabová Malá, auch Hraboůvka
• Krmelin, Krmelín
  • Althof, Starý Dvůr
  • Lichtenberg, Světlov
• Mährisch Ostrau, Ostrava Moravská
• Neubiela, Bělá Nová
  • Mitrowitz, Mitrovice
• Neudorf, Nová Ves
• Přivoz (od 1903 niemiecka nazwa Oderfurt)
• Proskowitz, Proskovice
• Wischkowitz, Viškovice
• Witkowitz, Vitkovice
• Zabřech, Zabřch