Poturzyn

Poturzyn – wieś w Polsce, położona w województwie lubelskim, w powiecie tomaszowskim, w gminie Telatyn^[6][4]. Przez miejscowość przebiega droga wojewódzka nr 852 Józefówka - Nowosiółki - Witków.

Poturzyn

wieś
Pomnik Fryderyka Chopina w Poturzynie
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Powiat	tomaszowski
Gmina	Telatyn
Liczba ludności (2021)	456[1][2]
Strefa numeracyjna	84
Kod pocztowy	22-652[3]
Tablice rejestracyjne	LTM
SIMC	0901690[4]
Położenie na mapie gminy Telatyn Poturzyn
Położenie na mapie Polski Poturzyn
Położenie na mapie województwa lubelskiego Poturzyn
Położenie na mapie powiatu tomaszowskiego Poturzyn
50°33′43″N 23°56′15″E[5]
Strona internetowa

Wieś tenuty poturzyńskiej w XVIII wieku^[7]. Do 1954 istniała gmina Poturzyn. W latach 1975–1998 wieś położona była w województwie zamojskim.

Wieś jest sołectwem w gminie Telatyn^[8]. Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 591 mieszkańców^[9].

Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Przemienienia Pańskiego w Nowosiółkach^[10].

Poturzyn sąsiaduje z Wasylowem, Suszowem, Witkowem i Nowosiółkami. Położony jest w zachodniej części Grzędy Sokalskiej. Jednym z najważniejszych elementów rzeźby są doliny, przeważnie głęboko wcięte, o dość stromych zboczach i wąskich, płaskich dnach. Na terenie miejscowości przeważają gleby wytworzone z lessów. Są to czarnoziemy i w małym stopniu gleby brunatne.

Części wsi

Integralne części wsi Poturzyn^[6][4]

SIMC	Nazwa	Rodzaj
0901708	Cegielnia	część wsi
0901714	Kolonia Poturzyn	część wsi
0901720	Korea	część wsi
0901737	Pustki	część wsi

Historia

Od XV do XIX wieku

Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1472^[11]. W 1588 król Zygmunt III Waza nadał Poturzyn Janowi Zamoyskiemu. W XVII w. wieś należała do dóbr królewskich, wchodząc najpierw w skład starostwa sokalskiego, a w XVII w. należała do niegrodowego starostwa w Poturzynie.

Jednym z późniejszych właścicieli Poturzyna był Tytus Woyciechowski - bliski przyjaciel Fryderyka Chopina, były pensjonariusz prowadzonej przez rodziców Chopina pensji w Warszawie. W lipcu 1830 Chopin przyjechał na zaproszenie Woyciechowskiego do Poturzyna. Kompozytor wspominał pobyt w Poturzynie w liście do Woyciechowskiego, napisanym po powrocie do Warszawy: Szczerze Ci powiem, że mi przyjemnie wspomnieć na to wszystko: jakąś tęsknotę zostawiły mi Twoje pola, ta brzoza pod oknami nie może mi wyjść z pamięci. Według Jarosława Iwaszkiewicza, Nokturn g-moll (op. 15 nr 3) stanowi muzyczną reminiscencję pobytu Chopina w Poturzynie.

Wiek XX

14 sierpnia 1914 miała miejsce w Poturzynie bitwa, w której rany odniosło 1300 żołnierzy z armii rosyjskiej oraz austriackiej.

Podczas ewakuacji ludności polskiej z ich siedzib, doszło w dniu 1 kwietnia 1944 w Poturzynie do masowej zbrodni. Według Mariusza Zajączkowskiego, ataku na wieś dokonał oddział UNS-UPA, podszywając się pod partyzantkę AK. Partyzanci weryfikowali narodowość każdej spotkanej osoby przez posiadaną przez nią kenkartę, jak i rozmowy prowadzonej w języku polskim. Mordowano każdego, kto nie okazał dokumentu i odpowiadał po polsku. Wskutek tego ogółem zabito ok. 100 Polaków i ok. 20 Ukraińców, którzy najpewniej nie wiedząc z kim mają do czynienia, podawali się za Polaków^[12]. Z kolei według Jerzego Markiewicza sprawcami byli ukraińscy żołnierze z 14 Dywizji Grenadierów SS współdziałający z pododdziałem UPA^[13], a liczba ofiar wyniosła 162 osoby.

Około 1947, podczas Akcji „Wisła”, wysiedlono wszystkich prawosławnych mieszkańców. Zabytkowa cerkiew z 1912 została w 1962 przetransportowana do odległej o 300 km wsi Rajsk^[14].

Mogiła wojenna zamordowanych przez nacjonalistów ukraińskich

W miejscowości była stacja kolejowa kolei wąskotorowej Poturzyn.

Zobacz też

• Cerkiew Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Rajsku

• Strona miejscowości Poturzyn: http://www.poturzyn.pl
• Wirtualny Poturzyn: http://ePoturzyn.pl
• Poturzyn, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 877.
• Poturzyn, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 502.