Remove ads
Polityka zagraniczna Jordanii opiera się na kilku podstawowych celach: zapewnieniu bezpieczeństwa kraju, wspieraniu na Bliskim Wschodzie rozwiązań kompromisowych, umożliwiających powstrzymywanie wzrostu napięć międzynarodowych oraz budowaniu wizerunku Jordanii jako kraju poważanego, postępowego i gotowego do współpracy[1].
Kwestia aktywnego udziału Jordanii w polityce zagranicznej wynika z położenia państwa, które będąc politycznie w centrum regionu, sąsiaduje z wieloma ważnymi krajami, tj. Izraelem, Egiptem (przez zatokę Akaba), Arabią Saudyjską, Irakiem oraz Syrią. Dodatkowo duże zaangażowanie się Jordanii w sprawy zewnętrzne wymusza fakt, iż większość populacji ma pochodzenie palestyńskie, a od 2011 roku istotny udział populacji to syryjscy uchodźcy. Całość sprawia, że najważniejszy, bliskowschodni, kierunek królestwa skupia się na konflikcie izraelsko-palestyńskim, Iraku, Syrii oraz państwach Zatoki Perskiej[1].
Gospodarka Jordanii jest poważnie uzależniona od zewnętrznej pomocy, otrzymywanej od USA, UE oraz bogatszych krajów arabskich, ponieważ, mimo wyjątkowej stabilności państwa, kraj stale zmaga się z brakiem wyraźnej ilości surowców naturalnych, wody pitnej oraz z efektami burzliwych wydarzeń zachodzących u sąsiadów[2][1]. By móc zapewnić sprawność gospodarce król Abdullah II po intronizacji wprowadził królestwo do Światowej Organizacji Handlu w 2000 roku oraz ustanowił dogodniejsze warunki dla specjalnych stref przemysłowych[1]. Nowy władca od początku swoich rządów postawił na zacieśnianie więzi ze Stanami Zjednoczonymi oraz Unią Europejską i uczynienie z nich istotnych partnerów, co jest szczególnie korzystne dla Ameryki postrzegającej monarchię jordańską jako gwaranta pokoju, a jej ewentualny brak jako wielkie zagrożenie dla całego regionu[1].
Remove ads
Haszymidzka Jordania postrzegana jest przez Stany Zjednoczone, jak sam stwierdził Henry Kissinger, jako jedno z najbardziej przyjaznych państw w regionie, na którym opiera się stabilność całego regionu. Dodatkowo oznajmił, że Amerykę i Jordanię łączy niezawodna oraz wierna przyjaźń, która była bardzo pomocna przy prowadzeniu dialogu izraelsko-arabskiego[3].
Wspólnota strategicznych interesów Jordanii i USA sprawia, że obydwa kraje mówią podobnym głosem w sprawie stabilizacji Iraku oraz powstrzymania wojny domowej w Syrii. Z tego też bierze się stała współpraca obydwu państw w zakresie militarnym, wywiadowczym i dyplomatycznym. Co więcej, Stany Zjednoczone, utrzymując obecny status quo, mogą być pewni, że ich inny wierny sojusznik, Izrael, będzie bezpieczny od strony niemalże całej wschodniej granicy[4].
Remove ads
Instytucjonalna współpraca między Jordanią, a Wspólnotą Europejską trwa od 1977 roku, wraz z podpisaniem Porozumienia o współpracy między EWG a Jordańskim Królestwem Haszymidzkim. Podobnie jak w przypadku USA wynika ona z potrzeby posiadania stabilnych partnerów na Bliskim Wschodzie[5].
Dalszy rozwój wspólnych kontaktów zaowocował procesem barcelońskim z 1995 roku, podpisaniem umowy o stowarzyszeniu Jordanii z UE (1997-2002), wzięciem udziału w programie Europejskiej Polityki Sąsiedztwa, a później, w 2008, powołaniem Unii na rzecz Regionu Morza Śródziemnego, umożliwiającej dalsze rozszerzenie zakresu wspólnie tworzonych projektów[5].
W październiku 2010 roku Jordania uzyskała specjalny, „zaawansowany status” w relacjach z Unią, o który wystąpiła dwa lata wcześniej. Była pierwszym krajem regionu śródziemnomorskiego, który otrzymała taką pozycję. Kontynuując kooperację, w 2012 roku zaczęto planować powołanie strefy wolnego handlu UE-Jordania, a także przyjęto królestwo jako członka do Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju, co pomogło w prowadzeniu dalszych inwestycji w kraju[5].
Remove ads
Relacje pomiędzy Jordanią, a Syrią, od czasów uzyskania niepodległości przez obydwa państwa, pozostają pełne nieufności, jeśli nie wrogości. Obydwa kraje, mimo dawnych aktów współpracy w postaci działań prowadzonych przeciwko Izraelowi, pozostają w ciągłej rywalizacji przez konflikt interesów (pokrywające się strefy wpływów), różnice ideologiczne oraz odmienne kierunki prowadzonej polityki zagranicznej, szczególnie po normalizacji stosunków Jordanii z Izraelem[6][7].
Remove ads
Okres PRL
Polska nawiązała stosunki dyplomatyczne z Jordanią 20 lutego 1964 roku, poprzedzone jednak chwilowym zawieszeniem rozmów z powodu upadku rządu Sulejmana al-Nabulsiego, odpowiedzialnego za prace nad porozumieniem. Powrót do rokowań nastąpił w czerwcu 1962 roku, po złożeniu propozycji powołania stałego delegata Ministra Handlu Zagranicznego w Ammanie, na co Jordańczycy wyrazili zgodę w grudniu 1963 roku, zapowiadając przy okazji przyszłe nawiązanie stosunków dyplomatycznych. Pierwszym reprezentantem MHZ został Franciszek Onichowski[8].
Na ofertę powołania placówki dyplomatycznej strona polska przystała dopiero po dokonaniu tego samego przez Związek Radziecki. Ośmielony pozytywnym stanowiskiem ZSRR rząd polski zlecił Witoldowi Skuratowiczowi zostanie ambasadorem w Ammanie poprzez akredytację, co zostało formalnie zatwierdzone decyzją Rady Państwa 19 października 1964 roku. Z uwagi na stałe rezydowanie Skuratowicza w Bejrucie tymczasowo funkcję zastępcy ambasadora nadzwyczajnego i pełnomocnego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w Haszymidzkim Królestwie Jordanii obejmował Franciszek Onichowski[8].
Okres III RP
W czasie transformacji ustrojowej powiązania Rzeczypospolitej z Jordanią miały minimalne znaczenie, chociaż w tym okresie doszło do zmiany siedziby ambasady RP. Z czasem relacje zaczęły ulegać poprawie, wraz z tworzeniem głębszych powiązań politycznych, naukowych i ekonomicznych. Jednym z objawów nadania większego priorytetu kontaktom polsko-jordańskim była wizyta Witolda Waszczykowskiego, ówczesnego ministra spraw zagranicznych, w lipcu 2016 roku, a następnie wizyta prezydenta RP w listopadzie tego samego roku, w trakcie której Andrzej Duda nawiązywał bezpośrednie kontakty z królem Abdullahem II. Następna wizyta przedstawiciela MSZ, Jacka Czaputowicza, odbyła się w maju 2019[8].
Handel
Jordania należy do największych importerów polskich towarów na Bliskim Wschodzie. Charakterystycznym elementem wymiany handlowej między obydwoma krajami jest bardzo wysoki deficyt handlowy dla królestwa. Z tego powodu UE w lipcu 2016 r. zmniejszyło prawne wymogi dotyczące jordańskich towarów. Mimo to obroty handlowe uległy osłabieniu w 2017 roku do 70 mln euro przez pogorszenie się kondycji gospodarki[8].
| Rok | Polski eksport do Jordanii (€) | Polski import z Jordanii (€) |
|---|---|---|
| 2016 | 96 mln | 1,3 mln |
| 2018 | 90,6 mln | 7,4 mln[8] |
Od stycznia do marca 2019 roku polski eksport wzrósł o 3,9% w stosunku do zeszłego roku[8].
Struktura towarowa
| Rodzaje towarów | Wartość (€) | |
|---|---|---|
| Eksport z Polski | Artykuły spożywcze, napoje alkoholowe i bezalkoholowe, ocet, tytoń i produkty tytoniopochodne | 14,1 mln |
| Pojazdy, w tym jednostki latające i pływające, urządzenia służące do transportu | 20,6 mln | |
| Import z Jordanii | Perły, kamienie jubilerskie, metale i artykuły z tych metali jak biżuteria oraz monety | 3,3 mln |
| Produkty przemysłu chemicznego i tym podobnych | 1 mln[8] |
Kultura
Polska placówka regularnie bierze udział w Festiwalu Filmów Europejskich w Ammanie, tworzonym przez UE. Oprócz tego Ambasada RP organizuje konferencje naukowe oraz koncerty. Działania te jednak pozostają bez odwzajemnienia, ponieważ Jordania nadal nie posiada swojego stałego przedstawicielstwa w Polsce[8].
Nauka
Polsko-jordańska współpraca w dziedzinie nauki opiera się przede wszystkim na archeologii. Na terenie królestwa stale pracują archeolodzy z Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Uniwersytetu Warszawskiego. Efekt ich prac omawiany potem jest na specjalnych konferencjach[8].
Remove ads
| Organizacje | Data przyjęcia |
|---|---|
| Organizacja Narodów Zjednoczonych | 14 grudnia 1955[9] |
| Światowa Organizacja Handlu | 11 kwietnia 2000[10] |
| Światowa Organizacja Zdrowia | 1985[11] |
| Liga Państw Arabskich | 22 marca 1945[12] |
| Zgromadzenie Eurośródziemnomorskie | 21 stycznia 2010[13] |
| Unia Międzyparlamentarna | 1964[14] |
| Organizacja Współpracy Islamskiej | 1969[15] |
| Grupa 77[16] | – |
| Interpol | 29 czerwca 1956[17] |
| Azjatycki Bank Inwestycji Infrastrukturalnych | 25 grudnia 2015[18] |
| Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej | 1966[19] |
| Międzynarodowa Agencja Energii Odnawialnej[20] | – |
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads