Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Pojezierze Chełmińskie (315.11) – mezoregion fizycznogeograficzny w środkowo-północnej Polsce, stanowiący zachodnią część Pojezierza Chełmińsko-Dobrzyńskiego.
 | |
 | |
| Prowincja | |
|---|---|
| Podprowincja | |
| Makroregion | |
| Mezoregion |
Pojezierze Chełmińskie |
| Zajmowane jednostki administracyjne |
|
Pojezierze Chełmińskie graniczy[1]:
Mezoregion leży w całości w obrębie woj. kujawsko-pomorskiego. Jego powierzchnia wynosi 2165 km²[2].
Pojezierze Chełmińskie jest wysoczyzną morenową położoną pomiędzy dolinami trzech rzek: Drwęcy, Osy i Wisły[2].
W północnej części znajdują się pagórki moren czołowych, uszeregowane w trzy pasma: północno-, środkowo- i południowowąbrzeskie, zaliczane do subfazy krajeńskiej zlodowacenia bałtyckiego. Południowa cześć regionu nosi cechy deglacjacji powierzchniowej, tzn. przeważają moreny martwego lodu, kemy i ozy. Z morenami wąbrzeskimi związane są sandry: chełmiński, wąbrzeski i jabłonowski[2]. Wysokości wysoczyzny nad poziomem morza na ogół nie przekraczają 120 m, najwyższe wzgórze na północny wschód od Wąbrzeźna osiąga wysokość 134 m[2].
Na Pojezierzu występuje ok. 100 jezior, lecz są to akweny niezbyt duże. Największe są: Jezioro Chełmżyńskie (ok. 3 km², głeb. 27 m), Wieczno I (ok. 1,5 km²) i Wieczno II (ok. 2 km², głęb. 4 m), powstałe z podziału jednego zbiornika wodnego[2].
Pojezierze Chełmińskie jest regionem słabo zalesionym z przeważającą obecnością pól uprawnych. Przeważają brunatnoziemy na glinach zwałowych lekkich, częściowo również ciężkich oraz bielicoziemy na piaskach sandrowych[2].
Region przecina kilka szlaków kolejowych: Toruń-Olsztyn przez Kowalewo Pomorskie, Toruń-Malbork przez Chełmżę, Bydgoszcz-Brodnica przez Chełmżę oraz Grudziądz-Brodnica przez Jabłonowo Pomorskie[2].
W południowo-zachodniej części regionu (okolicy Bydgoszczy) wyróżniono mikroregiony[3]:
Głównym miastem, od którego region bierze swą nazwę jest Chełmno – historyczna stolica ziemi chełmińskiej, oddanej w XIII w. przez Konrada Mazowieckiego zakonowi krzyżackiemu i odzyskanej przez Polskę w wojnie trzynastoletniej. Miasto jest położone na zachodnim skraju mezoregionu, na krawędzi Doliny Dolnej Wisły[2]. W środku regionu znajdują się miasta: Chełmża i Wąbrzeźno, a na południowo-wschodnim skraju – także północno-wschodnie osiedla Torunia. Inne mniejsze miasta Pojezierza Chełmińskiego to Kowalewo Pomorskie, Jabłonowo Pomorskie i Radzyń Chełmiński, ponadto wsie Gruta, Świecie nad Osą, Stolno, Lisewo, Książki, Bobrowo, Dębowa Łąka, Papowo Biskupie, Unisław, Dąbrowa Chełmińska i Łubianka[2].
Wschodnia część mezoregionu, którą stanowi strefa krawędziowa Doliny Dolnej Wisły, objęta jest Nadwiślańskim Parkiem Krajobrazowym. Natomiast część południowa na styku z Pradoliną Toruńsko-Eberswaldzką, wchodzi w skład Obszaru Chronionego Krajobrazu Strefy Krawędziowej Kotliny Toruńskiej. Z innych obszarów chronionego krajobrazu, które występują we fragmentach na Pojezierzu Chełmińskim można wymienić: Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Drwęcy, Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Osy i Gardęgi i inne.
Mezoregion graniczy również z trzema obszarami Natura 2000: od zachodu i południa z Doliną Dolnej Wisły PLB04003 i Solecką Doliną Wisły PLH04003, a od wschodu z Doliną Drwęcy PLH280001[4]. W całości na jego obszarze znajduje się Torfowisko Linje PLH040020 i Dolina Osy PLH040033
Na zachodnim krańcu mezoregionu, w sąsiedztwie Doliny Fordońskiej istnieją dwa rezerwaty: „Reptowo”, obejmujący starodrzew sosnowy z kolonią czapli siwej oraz „Linje” – torfowisko śródleśne z reliktową brzozą karłowatą. Niedaleko Wąbrzeźna znajduje się rezerwat leśny „Wronie” (buczyna)[2].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
