Pogrzeb hrabiego Orgaza

Pogrzeb hrabiego Orgaza – obraz greckiego malarza El Greca stworzony w latach 1586–1588. Było to przełomowe dzieło w dorobku artystycznym tego twórcy.

Pogrzeb hrabiego Orgaza

Autor	El Greco
Data powstania	1586–1588
Medium	olej na płótnie
Wymiary	460 × 360 cm
Miejsce przechowywania
Lokalizacja	Iglesia de Santo Tomé w Toledo

Opis obrazu

Obraz oparty jest na legendzie z początku XIV wieku. W 1323 zmarł Don Gonzalo Ruiz z Toledo^[1], któremu później nadano tytuł hrabiego Orgaza. Zgodnie z legendą podczas pogrzebu hrabiego, który zostawił w spadku kościołowi Santo Tomé roczną rentę płaconą przez miasto Orgaz, z nieba zstąpili i złożyli go do grobu Święty Augustyn i Święty Szczepan (na płaszczu ukazana jest scena jego ukamienowania)^[2].

El Greco namalował go z przeznaczeniem umieszczenia go w jego własnym kościele parafialnym – Santo Tomé, w którym obraz znajduje się do dnia dzisiejszego. Podpisanie kontraktu z proboszczem Don Andrés Núñezem na wykonanie malowidła datowane jest na 18 marca 1586 roku^[2].

Obraz ma charakter uwiecznienia mistycznego wydarzenia, które najlepiej oddaje ducha malarstwa El Greca. Kompozycja obrazu dzieli go na dwie poziome sfery: górną niebiańską i dolną ziemską, istnieje wyraźna dwudzielność – realistyczne przedstawienie uczestniczących w pogrzebie i mistyczne, niematerialne przedstawienie sfery niebiańskiej^[3]. Obraz przedstawia szereg zebranych na pogrzebie obywateli Toledo, szlachciców i zakonników. Ich głowy tworzą linię ponad którą otwierają się niebiosa. Pewne cechy obrazu (np. izokefalia) świadczą o widocznym wpływie malarstwa bizantyjskiego. Niebo pełne świętych przyjmuje półnagiego, już w chwili śmierci uświęconego hr. Orgaza, a najważniejsze postacie to Jezus Chrystus, Maria i Jan Chrzciciel. Dusza pod półprzezroczystą postacią nagiego dziecięcia jest unoszona przez anioła do nieba^[2].

Wśród osób uwiecznionych jako uczestniczących w ceremonii można rozpoznać wiele współczesnych malarzowi postaci, a także samego El Greca (szlachcic bezpośrednio nad św. Szczepanem)^[4] oraz jego syna, Jorge Manuela (paź)^[2]. Artysta umieścił swoją sygnaturę na chusteczce w kieszonce młodego pazia. Jest tam data 1578, co nie jest datą namalowania obrazu, lecz datą urodzenia jego syna. Paź wskazuje na ciało hr. Orgaza, wskazując na łączność człowieczego urodzenia i śmierci.