Pogrom wielkanocny

Pogrom wielkanocny – seria napadów na ludność żydowską mająca miejsce w Warszawie i Krakowie od 22 marca do 30 marca 1940 r. Rozruchom przyświecało hasło „Niech żyje Polska bez Żydów”. Najkrwawsze ekscesy miały miejsce w Warszawie, na Powiślu i Pradze. Uczestniczyło w nich około 500 osób, w tym aktywiści Narodowej Organizacji Radykalnej.

Pogrom wielkanocny

Państwo	Polska pod okupacją III Rzeszy
Miejsce	Warszawa, Kraków
Data	22–30 marca 1940
Liczba zabitych	nieznana
Typ ataku	samosąd
Sprawca	Polacy
Położenie na mapie Polski w 1939 Warszawa Kraków

Zajście spowodowane było rzekomym zabójstwem dziecka, które okradło Żydów. Plotka – nie została udokumentowana ani potwierdzona – stała się przyczyną zajść przeciwko Żydom. Mimo apeli podziemnych organizacji o spokój i zaprzestanie współpracy z Niemcami, przedstawiciele części ruchu narodowo-radykalnego, skupionego w Narodowej Organizacji Radykalnej i jej bojówce „Atak”, organizowali kolejne akcje skierowane przeciwko sąsiadom. NOR nawoływał do udziału w pogromie i zachęcał do przyłączenia się do organizacji poprzez apel, w którym usprawiedliwiał porażkę Polski w kampanii wrześniowej i nawoływał do kolaboracji z hitlerowcami przeciwko Związkowi Radzieckiemu^[1]. Stało się to, czego obawiała się część działającego od 1939 r. podziemia, które w publikacjach informowało o tym, że część Ruchu Narodowego Falangi (z niego wywodziła się NOR) jest gotowa stać się partią o profilu nazistowskim. Żydzi skupili się w samoobronie utworzonej przez Bund, formacja nie była jednak zbyt duża i dobrze zorganizowana^[2]. Pogrom uważany jest za zwieńczenie antysemickiej nagonki prowadzonej przez NOR i nazistów od 1939 r.^[3]

Pogrom wykorzystali propagandowo Niemcy jako uzasadnienie utworzenia gett, które miały chronić Żydów przed Polakami^[4].