Pistyń

Pistyń (ukr. Пістинь) – Wieś w rejonie kosowskim obwodu iwanofrankiwskiego, na Huculszczyźnie. Położona nad rzeką Pistynką, prawym dopływem Prutu. Liczba ludności wynosi 3706 osób (stan na 01.01.2021 r.).

Pistyń

Пістинь

Kościół w Pistyniu 1930 rok
Herb
Państwo	Ukraina
Obwód	iwanofrankiwski
Rejon	kosowski
Wysokość	400 m n.p.m.
Populacja (2001) • liczba ludności	3921[1]
Nr kierunkowy	3478
Kod pocztowy	78633
Położenie na mapie obwodu iwanofrankiwskiego Pistyń
Położenie na mapie Ukrainy Pistyń
48°21′42″N 25°01′28″E

Historia

Założona w 1375 roku. Prywatna wieś szlachecka prawa wołoskiego Pystyń, położona była w ziemi halickiej województwa ruskiego^[2]. W 1756 Pistyń otrzymał magdeburskie prawa miejskie.

Przez pewien czas podczas zaboru austriackiego jako miasteczko wchodził w skład obwodu, czyli cyrkułu kołomyjskiego^[3]. Pod koniec XIX w. jego częścią była Wybranówka^[4].

W 1776 r. Marianna Ponińska ufundowała w Pistyniu parafię rzymskokatolicką, wznosząc w latach 1770 - 1780 drewniany kościół pw. Trójcy Przenajświętszej. Do końca XIX posługę w nim pełnili ojcowie bernardyni^[5].

W II Rzeczypospolitej miejscowość była siedzibą gminy wiejskiej Pistyń w powiecie kosowskim województwa stanisławowskiego i jednym z polskich znanych kurortów.

W czasie okupacji niemieckiej mieszkanka wsi Tuśka Koszak ukrywała Żydówkę Dorę Eisenberg, za co w 2018 roku Instytut Jad Waszem uhonorował ją tytułem Sprawiedliwej wśród Narodów Świata^[6].

24 lipca 1943 r. nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali ks. Józefa Grzesiowskiego, administratora tutejszej parafii^[7]. 10 listopada i 24 grudnia 1944 r. zamordowali 46 Polaków. Spalili też kościół parafialny^[8].

Urodzeni w Pistyniu

• Jan Śliwiński (1844–1903) – organmistrz prowadzący we Lwowie w latach 1876-1903 największą wówczas firmę organmistrzowską w Galicji.
• Jerzy Misiński (1892–1944) – kapitan Wojska Polskiego, lekkoatleta, działacz i dziennikarz sportowy

Przypisy

1. Liczby ludności miejscowości obwodu iwanofrankowskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 5 grudnia 2001 roku. (ukr.).
2. Grzegorz Jawor, Osady prawa wołoskiego i ich mieszkańcy na Rusi Czerwonej w późnym średniowieczu, Lublin 2000, s. 80.
3. Hipolit Stupnicki: Galicya pod względem topograficzno-geograficzno-historycznym, skreślona przez Hipolita Stupnickiego: Z mapą. Lwów : Madfes i Bodek, 1869, s. 91—92.
4. Wybranówka 3.) część Pistynia w pow. kosowskim, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 72.
5. PISTYŃ. Dawny kościół p.w. Trójcy Przenajświętszej (1770 - 1778). Iwano-Frankiwski obw., Kosowski r-n | Kościoły i kaplice Ukrainy [online], rkc.in.ua [dostęp 2023-04-21].
6. Koszak Tuśka. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-08-15]. (ang.).
7. JÓZEF GRZESIOWSKI — MARTYROLOGIUM [online], www.swzygmunt.knc.pl [dostęp 2023-04-21].
8. HenrykH. Komański HenrykH., SzczepanS. Siekierka SzczepanS., EugeniuszE. Różański EugeniuszE., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w Województwie Stanisławowskim 1939–1946, Wrocław: ALTA 2, 2008, s. 282, ISBN 978-83-85865-13-1, OCLC 261139661.

Linki zewnętrzne

• Pistyń, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 231.
• Pistyń, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 455.