Pistolet maszynowy PPS

Pistolet maszynowy PPS (ros. Пистолет-пулемёт Судаева) – pistolet maszynowy konstrukcji radzieckiej z okresu II wojny światowej.

Ten artykuł dotyczy radzieckiego pistoletu maszynowego. Zobacz też: PPS.

PPS

Państwo	ZSRR
Projektant	Aleksiej Sudajew
Rodzaj	Pistolet maszynowy
Historia
Prototypy	1942
Produkcja	1943–1968 (ZSRR) 1951–1970 (PRL)
Dane techniczne
Kaliber	7,62 mm
Nabój	7,62 × 25 mm TT
Magazynek	łukowy, 35 nabojów
Wymiary
Długość	623 mm (z kolbą złożoną) 820 mm (z kolbą rozłożoną)
Długość lufy	250 mm
Długość linii celowniczej	352 mm
Masa
broni	3 kg (bez magazynka) 3, 65 kg (z magazynkiem)
Inne
Szybkostrzelność teoretyczna	550 strz./min
Szybkostrzelność praktyczna	30 strz./min (ogień pojedynczy) 100 strz./min (seria)
Zasięg skuteczny	200 m

Polska modyfikacja PPS wz. 43/52, polegająca na zastosowaniu stałej, drewnianej kolby

Grupa partyzantów polskich i sowieckich na Lubelszczyźnie, lato 1944 r. W środku Mieczysław Moczar, dowódca okręgu lubelskiego Armii Ludowej. Po prawej – partyzant uzbrojony w pistolet maszynowy PPS wz. 1943

Historia

Od 1941 podstawowym pistoletem maszynowym Armii Czerwonej był PPSz, tzw. pepesza. Sprawdził się on jako uzbrojenie piechoty, ale z powodu masy (5,4 kg) i wymiarów (długość 840 mm) nie nadawał się jako uzbrojenie obsługi broni ciężkiej (dział, karabinów maszynowych). Dlatego w 1942 ogłoszono konkurs na nowy pistolet maszynowy, który miał uzupełnić pepesze.

Nowy pistolet maszynowy, określony jako „specjalny”, miał ważyć nie więcej niż 3 kg i mieć szybkostrzelność teoretyczną w granicach 400–500 strz./min. Duży nacisk położono także na uproszczenie produkcji. Zakładano, że pistolet będzie miał większość części tłoczonych (z blach o grubości maksymalnie 3,3 mm). Produkcja jednego egzemplarza miała zająć nie więcej niż 3,5 roboczogodziny.

Do konkursu stanęli Gieorgij Szpagin (ze zmodernizowaną pepeszą wyposażoną w odejmowaną kolbę drewnianą) i Aleksiej Sudajew. W wyniku prób do produkcji skierowano pistolet maszynowy Sudajewa. Pierwszym producentem pistoletu maszynowego PPS zostały Zakłady Metalowe im. Woskowa w Siestroriecku (obwód leningradzki). Produkcję rozpoczęto w grudniu 1942 i do końca 1943 wyprodukowano w tych zakładach 46 572 pistolety maszynowe PPS.

Jednocześnie z produkcją trwały prace nad udoskonaleniem konstrukcji. Nowa wersja ze zmodernizowanymi mechanizmami wewnętrznymi i skróconą lufą została przyjęta do uzbrojenia jako wzór 1943.

W następnych latach PPS zgodnie ze swoim przeznaczeniem był używany przez obsługę broni ciężkiej i czołgistów. Ze względu na małe wymiary i masę był także bardzo popularny w oddziałach zwiadu. W 1943 pistolet maszynowy PPS-43 wszedł na uzbrojenie ludowego Wojska Polskiego. Broń tego typu była często spotykana w oddziałach partyzanckich Armii Ludowej, które otrzymywały ją w wyniku zrzutów lotniczych^[1].

PPS był po wojnie produkowany w Polsce. Jako pierwsze w 1946 produkcję rozpoczęły Zakłady Hipolita Cegielskiego w Poznaniu. Później produkcję uruchomiono w Fabryce Broni w Radomiu i Kombinacie Maszyn Włókienniczych „Wifama” w Łodzi. Pierwsze PPS wyprodukowano w Polsce w 1948 roku^[2].

Poza produkcją licencyjnych PPS, opracowano w Polsce dwie oryginalne modyfikacje tego pistoletu maszynowego. Jako pierwsza powstała wersja wyposażona w stałą kolbę drewnianą, oznaczona jako wz. 43/52 (określana też jako PPS-M)^[2]. Wersja ta miała zastąpić droższe w produkcji pistolety maszynowe PPSz, które z uwagi na stałą kolbę były bardziej odpowiednie dla piechoty. Pierwsze z nich wyprodukowano pod koniec 1952 roku, a w połowie 1954 roku wojsko miało ich już 77.009 sztuk^[2]. Jako druga powstała w 1955 wersja kalibru .22LR (5,6 mm), przeznaczona do treningu strzeleckiego. Pistolet maszynowy PPS znajdował się w uzbrojeniu Wojska Polskiego do lat 80. XX wieku. Później został całkowicie zastąpiony przez karabinek automatyczny AK. Wycofane z uzbrojenia egzemplarze PPS przekazano Milicji Obywatelskiej, Straży Ochrony Kolei, Straży Przemysłowej.

Wersje

• PPS-42 – pierwsza wersja seryjna. Posiadała oddzielny wyrzutnik łusek, dłuższą o 20 mm lufę i osłonę lufy oddzieloną od komory zamkowej^[3].
• PPS-43 – podstawowa wersja seryjna.
• Pm wz. 43/52 (PPS-M) – polska wersja z kolbą stałą (jej dodanie wymagało przekonstruowania tylnej części komory zamkowej).
• 5,6 mm pm wz. 1943 – polska wersja treningowa kalibru .22LR.

Wzór[3]	PPS wz. 1942	PPS wz. 1943	PPS wz. 1943/52
Masa broni bez magazynka (kg)	2,95	3,04	3,4
Masa broni z pełnym magazynkiem (kg)	3,63	3,67	4,05
Długość lufy (mm)	273	255	255
Długość z kolbą rozłożoną (mm)	907	820	836
Długość z kolbą złożoną (mm)	641	615	–
Prędkość początkowa pocisku (m/s)	500	500	500
Szybkostrzelność (strz./min)	550	550	550
Pojemność magazynka (szt)	35	35	35

Konstrukcja

Pistolet maszynowy PPS działa na zasadzie wykorzystania energii odrzutu zamka swobodnego i strzela z zamka otwartego. Zasilany jest z dwurzędowego magazynka łukowego o pojemności 35 nabojów z dwurzędowym wyprowadzeniem. Mechanizm uderzeniowy igliczny ze stałą iglicą osadzoną w zamku. Mechanizm spustowy tylko na ogień ciągły. Wyrzutnikiem łusek jest przedni koniec żerdzi sprężyny powrotnej. Bezpiecznik od przypadkowych wystrzałów po przesunięciu unieruchamia zaczep zamka i zamek w obu położeniach: przednim i tylnym. Lufa otoczona osłoną pełniącą rolę radiatora, której przednia część pełni funkcję hamulca wylotowego i osłabiacza podrzutu. Kolba metalowa, składana na wierzch broni lub stała drewniana.

Zobacz też

• Pistolet maszynowy Tikkakoski M/44