Piotr Lenartowicz

Piotr Lenartowicz (ur. 25 sierpnia 1934 w Warszawie, zm. 10 października 2012 w Krakowie^[1]) – polski filozof przyrody, witalista, lekarz, jezuita i żeglarz.

Piotr Lenartowicz SJ

Data i miejsce urodzenia	25 sierpnia 1934 Warszawa
Data i miejsce śmierci	10 października 2012 Kraków
Zawód, zajęcie	filozof, lekarz
Tytuł naukowy	prof. zw. dr hab.

Życiorys

Jego rodzicami byli Wiesław Piotr Lenartowicz i Krystyna Schneider. Rodzice pobrali się w 1933 roku, mieli czworo dzieci: Piotra (1934), Jana (1936), Annę (1940), Pawła (ur. 1948).

W roku 1951 zdał egzamin maturalny w III Gimnazjum im. Jana Sobieskiego w Krakowie. W 1952 zaczął studia na Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej w Warszawie, które skończył z dyplomem lekarza w 1958. Na czwartym roku przyjął pozycję asystenta w Zakładzie Fizjologii Człowieka, gdzie pracował pod bezpośrednią opieką Romanowskiego; zajmował się aktywnymi substancjami w materii mózgu, prowadził też zajęcia dla studentów. W 1956 pracował jako asystent w Zakładzie Fizjologii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Uzyskał doktorat z neurofizjologii w 1961 pod oficjalnym kierunkiem Franciszka Czubalskiego i pomocą [[Piotr Kubikowski|Piotra Kubikowskiego]. W okresie 1957−1960 opublikował kilka eksperymentalnych prac w Acta Physiologica Polonica i Biuletynie Polskiej Akademii Nauk.

Wstąpił do zakonu jezuitów 1 listopada 1960 i w Kaliszu odbył dwuletni nowicjat w byłym klasztorze bernardyńskim należącym do Jezuitów; do Jezuitów należał 52 lata aż do śmierci. W latach 1962–1965 studiował filozofię na Wydziale Filozoficznym Towarzystwa Jezusowego w Krakowie, gdzie uzyskał stopień licencjata filozofii. Tematem pracy licencjackiej była interpretacja książki pozytywisty Jana Łukasiewicza „O zasadzie sprzeczności u Arystotelesa” (tj. o zasadzie, że jest rzeczą niemożliwą, żeby coś równocześnie i pod tym samym względem przysługiwało czemuś innemu i nie przysługiwało). Był wtedy pod wpływem prac niemieckiego jezuity Paula Overhage, zwłaszcza jego poglądów paleoantropologicznych i poglądów dotyczących ewolucji i mechanizmów ewolucji. Po wykładach filozofii doszedł do wniosku, że wiedza biologiczna powinna być zreinterpretowana. Następnie studiował na Wydziale Teologicznym Bobolanum w Warszawie (1965-1969) gdzie uzyskał stopień licencjata teologii pisząc pracę dotyczącą analizy podręczników psychiatrii i pojęć religijnych w tych podręcznikach. Ćwiczenia psychiatrii odbywał na studiach medycznych u Joanny Flatau. Święcenia kapłańskie przyjął 17 czerwca 1968 roku. Od 1971 rozpoczął drugie studia doktoranckie na Uniwersytecie Gregoriańskim w Rzymie. Miał w Rzymie dostęp do bogatych zbiorów czaszek neandertalczyów i zaczął się interesować paleoantropologią. W czasie doktoratu pracował też w Anglii. W 1972–1973 był kapelanem w Katedrze Westminsterskiej w Londynie i raz na tydzień uczestniczył w seminarium Rona Harré w Linacare College w Uniwersytecie w Oksfordzie. Interesował się wtedy biologią rozwoju, teorią klonowania, pracami Driescha i Spemanna. W 1975 uzyskał doktorat z filozofii dotyczący biologii rozwoju przedstawiając pracę „Phenotype-Genotype Dichotomy” (tekst angielski) Uniwersytecie Gregoriańskim w Rzymie pod ogólnym kierunkiem Jerzego Szaszkiewicza.

We wrześniu 1975 wrócił do Polski. Był przez rok duszpasterzem akademickim na KUL w Lublinie. Od 1978-1998 był kapelanem Sióstr ze Zgromadzenia Córek Bożej Miłości w Krakowie. W 1976 zaczął pracę na Wydziale Filozoficznym Towarzystwa Jezusowego w Krakowie gdzie wykładał do 2012 wprowadzenie do filozofii, filozofię przyrody ożywionej i filozofię poznania. W 1985 uzyskał stopień doktora habilitowanego na Wydziale Filozoficznym Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie. W 1991 Peter Hans Kolvenbach mianował go profesorem nadzwyczajnym na Wydziale Filozoficznym Towarzystwa Jezusowego, a w 1999 profesorem zwyczajnym. Był profesorem na Wydziale Filozoficznym krakowskiej Wyższej Szkoły Filozoficzno-Pedagogicznej „Ignatianum” i kierownikiem Katedry Filozofii Przyrody i prorektorem tej uczelni. W 1985 wykładał przez jeden semestr historię filozofii i filozofię przyrody na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Stanowego w Kolorado w Fort Collins, USA. Był członkiem rady Wydziału Filozofii Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie.

Uczestniczył w Seminariach Interdyscyplinarnych „Nauka-Religia-Dzieje” w Castel Gandolfo za pontyfikatu Jana Pawła II i był redaktorem (głównie technicznym) czterech tomów materiałów z tych seminariów.

Brał udział w europejskich zjazdach jezuitów zajmujących się działalnością w dziedzinie nauk przyrodniczych. Był członkiem międzywydziałowej komisji filozofii przyrody PAU.

W swoim pokoju na ulicy Kopernika 26 w 2008 roku otoczony książkami.

Zainteresowania

W swojej działalności naukowej starał się prowadzić dialog z różnymi prądami myślenia, szczególnie z ateizmem. Uważał, że sprostanie tym zadaniom wymaga solidnej formacji filozoficznej i naukowej oraz pracę nad najgłębszą naturą otaczającej rzeczywistości^[2]. W jego opinii, zrozumienie biologii pozwalało mu pokazać jak oczywiste jest istnienie stwórcy.

Był przeciwnikiem sceptycyzmu i relatywizmu i uważał, że prowadzą do „kapitulacji poznawczej”; był też przeciwny wyjaśnianiu zjawisk biologicznych czy opieraniu filozofii na zjawiskach losowych „orzeł-reszka”.

W początkach kariery napisał pracę licencjacką na Wydziale Teologicznym Bobolanum, w której analizował kilkadziesiąt podręczników psychiatrii i pojęć religijnych w tych podręcznikach. Ta metodologia analizy – w jaki sposób przyjmowane są hipotezy i teorie naukowe – przewijała się w jego dalszej karierze. Kwestionował fragmentaryczność opisu^{[potrzebny przypis]}.

Był zwolennikiem koncepcji teleologicznej i jednym z prekursorów inteligentnego projektu.

Był antyewolucjonistą^[3].

Pod koniec życia opublikował „Ludy czy małpoludy. Problem genealogii człowieka”, książkę nad którą pracował kilkanaście lat^[4]. Zasiadał w radzie naukowej Polskiego Towarzystwa Kreacjonistycznego.

Dorobek

Większość jego prac naukowych zostało przedrukowanych w księdze jubileuszowej Vivere et intelligere w roku 2009 z okazji 75 lecia urodzin. Oprócz artykułów znajduje się tam bibliografia i streszczenie poglądów filozoficznych oraz wywiad (Apologia Pro Vita Sua) „Rozmowa z Piotrem Lenartowiczem SJ”, przeprowadzona przez Zbigniewa Wróblewskiego w 2009 roku.

Śmierć

Zmarł 10 października 2012 w krakowskim kolegium Jezuitów^[5].

Został pochowany w krypcie ojców jezuitów na cmentarzu Rakowickim w Krakowie (pas 37, płd.)^[6].

Główne publikacje

Osobny artykuł: Dzieła Piotra Lenartowicza.