Phyllospadix

Phyllospadix Hook. – rodzaj traw morskich należący do rodziny zosterowatych (Zosteraceae), obejmujący 6 gatunków występujących w Oceanie Spokojnym, na wybrzeżach Azji (od dalekiego wschodu Rosji do Japonii i Korei) oraz Ameryki Północnej (od Kanady do Meksyku)^[3].

Phyllospadix

Phyllospadix sp.
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	żabieńcowce
Rodzina	zosterowate
Rodzaj	Phyllospadix
Nazwa systematyczna
Phyllospadix Hook. Fl. Bor.-Amer. 2: 171 (1838)
Typ nomenklatoryczny
Phyllospadix scouleri Hook.
Zasięg

Phyllospadix sp.

Nazwa naukowa rodzaju pochodzi od greckich słów φύλλον (phyllon – liść) i σπάδιξ (spadix – kolba)^[4].

Morfologia

Pokrój

Trawy morskie przytwierdzone do skał^[5].

Łodyga

Rozgałęziające się monopodialnie kłącze z 2 wiązkami naczyniowymi w korze wtórnej^[6].

Korzenie

Korzenie wyrastają w międzywęźlach, w wiązkach po dwa lub w 2 rzędach po 3–5^[5].

Liście

Liście równowąskie, zwykle skórzaste, z 3–7 równoległymi żyłkami przewodzącymi, o drobnoząbkowanych brzegach^[6]. Pochwy liściowe otwarte, szybko rozkładające się do postaci wiązki włókien^[5].

Kwiaty

Rośliny dwupienne. Kwiaty zebrane w równowąską kolbę, wpierw otoczoną przez podsadkę w postaci pochwy kwiatostanowej, po dojrzeniu wystającą z pochwy^[6], wyrastającą z pachwin liści, siedzącą, spłaszczoną, z rzędem wyraźnych klapowatych wyrostków po obu stronach osi^[5]. Kolby z kwiatami żeńskimi z przysadkami. Słupki pojedyncze, z krótką szyjką i dwoma włoskowatymi znamionami^[6], rożkowate^[5]. Kolby męskie ze szczątkowymi słupkami^[5]. Pręciki z dwukomorowymi główkami^[6].

Owoce

Pestkowce, rożkowate^[5], z krótkim dzióbkiem^[6].

Biologia i ekologia

Rozwój

Wieloletnie, wodne geofity (hydrogeofity)^[3], wodopylne.

Siedlisko

Strefy litoralne oceanów i mórz, na skałach, na płyciznach, często wynurzają się w czasie odpływu^[5].

Cechy fitochemiczne

Rośliny z gatunku Phyllospadix iwatensis zawierają flawony: hispidulinę i luteolinę oraz specyficzny alkaloid: phyllospadine^[7].

Systematyka

Pozycja rodzaju według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzaj należy do rodziny zosterowatych (Zosteraceae Dumort.), rzędu żabieńcowców (Alismatales Dumort.), w kladzie jednoliściennych (monocots)^[2].

Gatunki^[3]

• Phyllospadix iwatensis Makino
• Phyllospadix japonicus Makino
• Phyllospadix juzepczukii Tzvelev
• Phyllospadix scouleri Hook.
• Phyllospadix serrulatus Rupr. ex Asch.
• Phyllospadix torreyi S.Watson

Zagrożenie i ochrona

Poza P. juzepczukii wszystkie gatunki Phyllospadix zostały ujęte w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych:

• Phyllospadix iwatensis – ze statusem VU (narażony)
• Phyllospadix japonicus – ze statusem EN (zagrożony)
• Phyllospadix scouleri – ze statusem LC (mniejszej troski)
• Phyllospadix serrulatus – ze statusem LC (mniejszej troski)
• Phyllospadix torreyi – ze statusem LC (mniejszej troski)

Rośliny te są zagrożone przez działalność człowieka w strefie przybrzeżnej, głównie związaną z gospodarką morską, a także utwardzaniem linii brzegowej i uprawami wodorostów. Populacje P. iwatensis i P. japonicus są stale malejące^[8].

Zastosowanie

Rośliny spożywcze

Kłącza i liście Phyllospadix scouleri, Ph. serrulatus i Ph. torreyi są jadane na surowo lub ugotowane, szczególnie z ikrą śledzi pacyficznych^[9]. Całe rośliny, w tym słonawe liście, są suszone przez rdzenną ludność Ameryki Północnej jako zapasy na zimę^[10].

Rośliny magiczne

Indianie Kwakwala okładają liśćmi Phyllospadix torreyi kołyski dzieci, aby te rosły silne^[9].

Przypisy

1. Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
2. Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-01-23] (ang.).
3. Rafaël Govaerts: World Checklist of Selected Plant Families. The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2011-02-06]. (ang.).
4. Maureen L. Sullivan: The taxonomy of "seagrasses" surveyed from the higher taxa down through to the family level. Florida International University, 1994. [dostęp 2011-02-05]. (ang.).
5. Flora of North America. Vol. 22: Zosteraceae. [dostęp 2011-02-06]. (ang.).
6. Flora od China. Vol 23: Zosteraceae. [dostęp 2011-02-06]. (ang.).
7. Michael F. Grundon: The Alkaloids: A Review of Chemical Literature: Vol 12 (Specialist Periodical Reports). Royal Society of Chemistry, s. 301. ISBN 978-0-85186-357-3. (ang.).
8. IUCN 2010. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2010.4.. [dostęp 2011-02-05]. (ang.).
9. Daniel E. Moerman: Native American ethnobotany. Portland, Or.: Timber Press, 1998, s. 395. ISBN 978-0-88192-453-4. (ang.).
10. Plants For A Future. [dostęp 2011-02-06]. (ang.).

Kontrola autorytatywna (takson):

• J9U: 987007602113605171

Identyfikatory zewnętrzne:

• EoL: 101674
• Flora of China: 125245
• Flora of North America: 125245
• GBIF: 2863952
• identyfikator iNaturalist: 72297
• IPNI: 27848-1
• ITIS: 39070
• NCBI: 55485
• Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:27848-1
• identyfikator Tropicos: 40007849
• USDA PLANTS: PHYLL4
• identyfikator taksonu Fossilworks: 214095
• CoL: 8W2DJ