Loading AI tools
mołdawski działacz komunistyczny i polityk, pierwszy sekretarz KC KPM, 2. prezydent Mołdawii (1997—2001) Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Petru Lucinschi, ros. Пётр Кириллович Лучинский, trb. Piotr Kiriłłowicz Łuczinskij (ur. 27 stycznia 1940 w miejscowości Rădulenii Vechi w rejonie Florești) – mołdawski polityk, działacz komunistyczny, przewodniczący Parlamentu Republiki Mołdawii, w latach 1997–2001 prezydent Mołdawii.
 | |
| Data i miejsce urodzenia |
27 stycznia 1940 |
|---|---|
| Prezydent Mołdawii | |
| Okres |
od 15 stycznia 1997 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Odznaczenia | |
     | |
Absolwent Państwowego Uniwersytetu Mołdawskiego w Kiszyniowie (1962)[1]. W 1974 ukończył korespondencyjny kurs w szkole partyjnej przy KC KPZR w Moskwie. Doktoryzował się z filozofii (1977), został członkiem Rosyjskiej Akademii Nauk[1]. Przez rok służył w Armii Radzieckiej.
Od 1960 etatowy działacz partyjny, od 1964 członek Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego. W 1960 został instruktorem w komitecie centralnym mołdawskiego Komsomołu. Od 1966 drugi, a od 1967 pierwszy sekretarz tej organizacji, a także członek Prezydium Rady Najwyższej Mołdawskiej SRR[1]. W latach 1971–976 był sekretarzem w komitecie centralnym Komunistycznej Partii Mołdawii, następnie do 1978 pierwszym sekretarzem komitetu miejskiego partii w Kiszyniowie. Od 1978 do 1986 wicedyrektor departamentu w KC KPZR, następnie do 1989 drugi sekretarz KC Komunistycznej Partii Tadżykistanu. Od 25 kwietnia 1989 stały członek KC KPZR[1]. W międzyczasie był deputowanym do Rady Najwyższej Mołdawskiej SRR (1967–1980), Rady Najwyższej Tadżyckiej SRR (1986–1990) i Rady Najwyższej ZSRR (1986–1991)[1].
16 listopada 1989 został pierwszym sekretarzem Komunistycznej Partii Mołdawii, pełniąc tę funkcję do 4 lutego 1991[1]. Był pierwszym w historii partii pierwszym sekretarzem urodzonym nie w Rosji, na Ukrainie lub w naddniestrzańskiej części Mołdawskiej SRR, ale w części prawobrzeżnej (besarabskiej)[2]. W latach 1991–1992 pracował w Rosyjskiej Akademii Nauk[1]. W latach 1992–1993 był ambasadorem Mołdawii w Federacji Rosyjskiej[1].
W 1990 i 1994 wybierany do Parlamentu Republiki Mołdawii. 4 lutego 1993 został przewodniczącym mołdawskiego parlamentu XII kadencji, natomiast 29 marca 1994 przewodniczącym parlamentu XIII kadencji[1].
W grudniu 1996, startując jako kandydat bezpartyjny[3], wygrał powszechne wybory prezydenckie, w drugiej turze głosowania otrzymując 54% głosów i pokonując ubiegającego się o reelekcję Mirceę Snegura[4]. Poglądy głoszone przez obydwu kontrkandydatów praktycznie nie różniły się od siebie, z tym wyjątkiem, że Petru Lucinschi opowiadał się za naprawieniem stosunków mołdawsko-rosyjskich[5].
Na urząd prezydencki wstąpił 15 stycznia 1997[3]. 8 maja 1997 podpisał z prezydentem nieuznawanej międzynarodowo Naddniestrzańskiej Republiki Mołdawii Igorem Smirnowem deklarację o zasadach normalizacji stosunków mołdawsko-naddniestrzańskich[6]. Rozmowy w sprawie przyszłego statusu Naddniestrza, jakie prowadził z Igorem Smirnowem w lutym roku następnego, wykazały jednakże ogromne różnice w interpretacji tego dokumentu i nie doprowadziły do postępów w uregulowaniu konfliktu naddniestrzańskiego[7]. W marcu 1998 jako przedstawiciel Mołdawii sygnował mołdawsko-rosyjsko-ukraińsko-naddniestrzańskie porozumienie o środkach budowy zaufania i kontaktów między Mołdawią a Naddniestrzem, a także prowadził z rządem Ukrainy rozmowy w sprawie delimitacji granicy[7]. Wbrew zapowiedziom z kampanii wyborczej nie zmienił kierunku mołdawskiej polityki zagranicznej, kontynuując balansowanie między Rosją a Zachodem (zwłaszcza Rumunią)[5][8]. Całkowicie natomiast zrezygnował z posługiwania się retoryką nacjonalistyczną (panrumuńską lub mołdawską), której używał jego poprzednik[9].
W 1999 podjął próbę doprowadzenia do zmiany ustroju państwowego Mołdawii z parlamentarno-prezydenckiego na prezydencki, przeprowadzając w tej sprawie referendum. Plebiscyt, który odbył się 23 maja 1999, został uznany za nieważny i niekonstytucyjny przez mołdawski Sąd Konstytucyjny. Wykazał on znaczne poparcie dla idei lansowanej przez prezydenta, który w parlamencie miał jednak bardzo ograniczone zaplecze, liczące do kilku deputowanych[10]. Prezydent przedstawiał się jako jedyna wiarygodna osoba w kraju, równocześnie jednak nigdy nie sformułował programu swojej prezydentury ani nie korzystał ze swoich uprawnień w zakresie inicjatywy ustawodawczej[11]. Jako że jego dążenia godziły we wpływy liderów największych mołdawskich partii, zjednoczyli się oni przeciwko niemu; 5 lipca 2000 niemal wszystkie ugrupowania zasiadające w mołdawskim parlamencie zagłosowały za zmianą konstytucji, ograniczając tym samym kompetencje prezydenta i postanawiając, iż głowę państwa wybierać będzie parlament większością 3/5 głosów[11]. Wobec faktu, że dwa głosowania w sprawie wyboru nowego prezydenta nie zakończyły się rozstrzygnięciem, a ugrupowania centroprawicowe przeprowadziły bojkot, by nie dopuścić do zwycięstwa lidera Partii Komunistów Republiki Mołdawii Vladimira Voronina, Petru Lucinschi 12 stycznia 2001 rozwiązał parlament[12]. Nowe wybory przyniosły zdecydowane zwycięstwo komunistom, a 4 kwietnia 2001 Vladimir Voronin został zdecydowaną większością głosów wybrany na prezydenta[13].
Odznaczony m.in. Orderem Republiki[14], greckim Krzyżem Wielkim Orderu Zbawiciela[15], francuskim Krzyżem Wielkim Legii Honorowej[15] oraz orderami radzieckimi (Orderem Czerwonego Sztandaru Pracy[16] i Orderem Przyjaźni Narodów[17]).
Jest wdowcem, ma dwóch synów[1].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
