Paul Crutzen

Paul Josef Crutzen (ur. 3 grudnia 1933 w Amsterdamie, zm. 28 stycznia 2021 w Moguncji^[1]) – holenderski chemik atmosfery i meteorolog. W 1995 otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii za pracę nad zmianami ilości ozonu.

Paul Crutzen

Państwo działania	Holandia
Data i miejsce urodzenia	3 grudnia 1933 Amsterdam
Data i miejsce śmierci	28 stycznia 2021 Moguncja
profesor
Specjalność: chemia, meteorologia
Nagrody
Nagroda Nobla w dziedzinie chemii

Pracował przez wiele lat w amerykańskim Narodowym Centrum Badań Atmosferycznch. Był dyrektorem wydziału chemii atmosfery w Instytucie Maxa Plancka w Moguncji, a od 2006 pracował w Instytucie Oceanografii Scrippsów.

W 1999 był jednym z szefów klimatycznego projektu badawczego Indian Ocean Experiment, prowadzonego na Oceanie Indyjskim.

W 2000 zaproponował, by uznać, że od 200 lat żyjemy w nowej epoce geologicznej: antropocenie. Jako dowód wymienił gwałtowną urbanizację świata, szybkie wyczerpywanie przez człowieka paliw kopalnych gromadzonych przez setki milionów lat, a także zanieczyszczenie środowiska i emisję gazów cieplarnianych^[2].

Nagrody i odznaczenia

Crutzen, razem z Mario J. Moliną i F. Sherwood Rowlandem zostali odznaczeni Nagrodą Nobla w dziedzinie chemii w 1995 "za badania w dziedzinie chemii atmosfery, w szczególności dotyczące powstawania i rozpadu ozonu"^[3]. Wśród innych wyróżnień Crutzena są m.in.:

• 1976: Outstanding Publication Award, Environmental Research Laboratories, National Oceanic and Atmospheric Administration^[4]
• 1984: Rolex-Discover Scientist of the Year^[4]
• 1985: Leó Szilárd Award od American Physical Society^[4]
• 1986: członkostwo w American Geophysical Union^[4]
• 1989: Nagroda Tylera za osiągnięcia w dziedzinie ochrony środowiska^[5]
• 1990: członkostwo w Królewskiej Holenderskiej Akademii Sztuk i Nauk^[6]
• 1995: Global Ozone Award za "wybitny wkład w ochronę warstwy ozonowej" od United Nations Environment Programme^[4].
• 1999: członkostwo w Russian Academy of Sciences.^[7]
• 2006: członkostwo w Royal Society (ForMemRS)^[8]
• 2017: członek honorowy Royal Netherlands Chemical Society^[9]
• 2019: Lomonosov Gold Medal^[10]