Park Narodowy „Baszkiria”

Park Narodowy „Baszkiria” (ros. Национальный парк "Башкирия") – rosyjski park narodowy położony na Uralu Południowym na granicy trzech rejonów administracyjnych (powiatów): (mieleuzowskiego, kurgaczynśkiego oraz burziańskiego) Republiki Baszkortostanu (znanej także pod nazwą rosyjską Baszkiria)^[2]. Utworzony został, jako 5. park narodowy w Rosji Radzieckiej, we wrześniu 1986 roku^[1]. Znajduje się pomiędzy zurbanizowanym obszarem na zachód od parku, a górzystymi i słabo zaludnionymi terenami na wschodzie i północy, na których znajduje się zapowiednik – Rezerwat przyrody „Szulgan-Tasz” oraz rezerwat entomologiczny „Altyn-Solok” („Drzewo Złotej Pszczoły”)^[3]. Park znajduje się pomiędzy rzeką Nugusz (w tym zbiornikiem retencyjnym o tej samej nazwie), będącej prawostronnym dopływem rzeki Biełaja. Obie rzeki charakteryzują się nieregularnymi korytami powstałymi na skutek krasowienia^[4].

Park Narodowy „Baszkiria”

Национальный парк «Башкирия»

Park Narodowy „Baszkiria”
park narodowy
Państwo	Rosja
Republika	Baszkortostan
Siedziba	Mieleuz
Data utworzenia	11 września 1986[1]
Powierzchnia	920 km²
Ochrona	kategoria IUCN – II (park narodowy)
Położenie na mapie Baszkortostanu Park Narodowy „Baszkiria”
Położenie na mapie Rosji Park Narodowy „Baszkiria”
53°01′N 56°41′E
Strona internetowa

W 2012 roku park wraz z Rezerwatem przyrody „Szulgan-Tasz” otrzymał status rezerwatu biosfery UNESCO pod wspólną nazwą „Baszkirski Ural”^[5].

Topografia

Granice Parku Narodowego „Baszkiria” na południowo-zachodnim krańcu Uralu. Wielkość parku wzdłuż południków wynosi około 30 km.

Park rozciąga się od równin na zachodzie do średnio-wysokich wapiennych, krasowiejących wyżyn na wschodzie. Północna granica przebiega wzdłuż rzeki Nugusz (tur. czysty, jasny), na której w 1967 roku utworzono zbiornik retencyjny, o tej samej nazwie, o powierzchni 25 km²^[6].

Południową granicą jest rzeka Biełaja rozciągająca się wzdłuż dolin Uralu. Na wschodzie i bpółnocy park graniczy z Rezerwatem przyrody „Szulgan-Tasz”. Środkowa część parku jest stosunkowo trudno dostępna, z tego powodu dominuje w niej roślinność zbliżona do naturalnej, z lasami obfitującymi w obumarłe drzewa, w efekcie cechująca się dużą różnorodnością gatunkową fauny i flory.

Na terenie parku występuje wiele różnych wapiennych form takie jak ostańce, jaskinie, groty i podziemne rzeki^[3]. Najbardziej znaną jest naturalny most skalny Kuperlya o wysokości ponad 20 metrów nad poziomem lustra wody, szerokości 4 m i długości 10 m, będący pozostałością po podziemnej rzece^[7].

Skaliste urwiska osiągają do 150 m wysokości. W całym parku znajduje się 21 jaskiń o łącznej długości 8,2 km samych głównych korytarzy. Jedna z nich, Sumgan jest największą jaskinią Uralu, której odnogi wynoszą łącznie ok. 10 km, zaś deniwelacja wynosi 126 m. Sumgan znajduje się w szczególnie niedostępnym miejscu, znanym jako Kutuk-Sumgan (kutuk – studnia, sumgan – zanurkował)^[8].

• 
  Zbiornik retencyjny Nugusz w północno-zachodniej części parku.
• 
  Most skalny Kuperlya.
• 
  Widok na rzekę Nugusz.
• 
  Wspinacz na jednym ze zboczy.

Klimat

Park znajduje się w strefie klimatu wilgotnego kontynentalnego (Dfb według klasyfikacji Köppena). Charakteryzuje się dużymi różnicami temperatur w skali roku – ciepłymi latami i mroźnymi zimami. Opady są równomiernie rozłożone przez cały rok.

Klimatogrami dla Ufa, Baszkortostan
I	II	III	IV	V	VI	VII	VIII	IX	X	XI	XII
48   -8 -17	39   -7 -17	32   0 -10	33   11 0	46   20 7	66   25 12	55   26 14	58   24 12	51   17 7	58   9 1	52   -1 -8	51   -7 -21
Temperatury w °C Opad całkowity w mm Źródło: US NOAA[9]
Na jednostki imperialne I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII     1.9   18 1     1.5   19 1     1.3   32 14     1.3   52 32     1.8   68 45     2.6   77 54     2.2   79 57     2.3   75 54     2   63 45     2.3   48 34     2   30 18     2   19 -6 Temperatury w °F Opad całkowity w calach

Ekoregion Baszkirii to Uralska Tajga. Południowa część stanowi połączenie dwóch stepowych ekoregionów^[10].

Flora

Ze względu na położenie parku na granicy borealnych lasów iglastych, liściastych oraz stepów, cechuje się on wysoką różnorodnością biologiczną. Około 90% jego powierzchni stanowią lasy mieszane^[3]. Na terenie parku odnotowano ok. 800 gatunków roślin rosnących na zerodowanych skałach, w tym 117 uznanych jako rzadkie lub zagrożone^[11]. W Parku Narodowym „Baszkiria” istnieją nieliczne niezalesione obszary nazywane Niedźwiedzimi Łąkami, na których rośnie m.in. czosnek Allium obliquum^[7].

Fauna

Park stanowi schronienie dla ponad 60 gatunków ssaków (m.in. niedźwiedzi, jeleni, wilków, rysi i bobrów), 11 gatunków płazów, 30 gatunków ryb oraz 150 gatunków ptaków, w tym zagrożonego wyginięciem (VU) orła cesarskiego i bielika zwyczajnego (ptak o rozpiętości skrzydeł do 2,4 m)^[12]. Wśród ryb zagrożony jest łosoś syberyjski.

Historia

Na pierwsze ślady człowieka natrafiono w znajdującej się poza granicami Parku Narodowego „Baszkiria”, w Rezerwacie przyrody „Szulgan-Tasz”, Jaskini Kapowej (Szulgan-Tasz). Znajdują się tam rysunki naskalne z czasu paleolitu przedstawiające zarówno zwierzęta, jak i abstrakcyjne kształty. Według analizy radiowęglowej ich wiek datowany jest na 13 000 – 14 000 lat p.n.e.

Obszar został rozsławiony przez jego rdzennych mieszkańców Baszkirów, którzy zajmowali się dzikim pszczelarstwem, polegającym na pozyskiwaniu miodu wprost z dziupli drzew, oraz zanoszeniu plastrów do specjalnie przygotowanych w tym celu jaskiń. Obecnie Baszkirzy kultywują tradycje swoich przodków. Sąsiadujący rezerwat entomologiczny Ałtyn-Sołok („Złota Barć”) służy ochronie pamięci tego historycznego przemysłu sięgającego początku XVI wieku^[3][13].

Mimo że w XX wieku Baszkortostan stał się jedną z bardziej uprzemysłowionych i zaludnionych republik w Rosji, to obszar należący zarówno do Parku Narodowego „Baszkiria”, jak i do okolicznych rezerwatów pozostał w stosunkowo nienaruszonym stanie, zachowując duże znaczenie dla rekreacji i ochrony środowiska^[14].

Park jest często odwiedzany przez okolicznych mieszkańców w okresie letnim. Oddalony od miasta przemysłowego Mieleuz o 20 kilometrów, wraz ze Nuguszskim zbiornikiem retencyjnym oraz pobliskimi rezerwatami, stanowi główne miejsce rekreacyjno-wypoczynkowe dla mieszkańców regionu^[15]. Na obszarze parku, a także w Mieleuzie, znajdują się liczne obiekty służące do obsługi ruchu turystycznego. Na obszarze Baszkirii istnieje m.in. możliwość eksploracji lasów po wyznaczonych do tego szlakach, raftingu, jazdy konnej, wspinaczki skalnej oraz grotołaztwa.

Zobacz też

• Parki narodowe Rosji