Remove ads
Palenica, także palanica, palanyca[1] (ukr. паляниця) – tradycyjny chleb ukraiński z mąki pszennej. Symbolizuje gościnność i szczęście[2]. Można ją traktować jako symbol słońca. Z palenicą obchodzono pola, by wydawały plon, a w czasie świąt Bożego Narodzenia kolędnicy dostawali palenicę od gospodarzy[1]. Z kolei palenicę dla duchownego kładziono na trumnę nieboszczyka[3].
W 2008 roku jedną z odmian pszenicy nazwano Palenica[4]. W ukraińskim pawilonie podczas Biennale w Wenecji w roku 2022, artystka Żanna Kadyrowa zaprezentowała instalację artystyczną pt. „Palanyca”[5].
Remove ads
Tradycyjną palenicę wypiekano z ciasta drożdżowego. Najpierw w garnku gotowano chmiel, który następnie wlewano do makutry, do której dodawano przesianą mąkę pszenną. Powstałe ciasto zagniatano, przykrywano i pozostawiano do ostygnięcia. Do schłodzonego ciasta dodawano drożdże lub zakwas i umieszczano na noc w nieogrzewanym piecu. Rano wyrośnięte ciasto zagniatano z mąką pszenną, dodawano ciepłą wodę i sól. Następnie ciasto wyrabiano w nocy, aż przestało kleić się do rąk. Kolejnym krokiem było podzielenie ciasta na kawałki, które następnie rozwałkowywano na stole. Powstały chleb umieszczano w piecu na drewnianej łopacie do chleba, posypanej mąką lub obłożonej parzonym liściem kapusty. Na koniec w bochenku wykonywano nacięcie, aby po upieczeniu jeszcze bardziej wyrósł[6].
Według GOST 12793-77 piekarnie ZSRR produkowały znormalizowaną „ukraińską palenicę” pieczoną w formach. Miała masę 0,75-1 kg, boczne nacięcie na obwodzie 3/4 koła tworzące charakterystyczne przyłbicowe uniesienie ciasta[7].
Współcześnie typowa receptura polega na przygotowaniu zaczynu ze 150 g mąki (odmierzone z całości) z drożdżami, 100 ml wody, którą to masę zagniata się w misce. Następnie miskę należy przykryć pokrywką i odstawić do rana w ciepłe miejsce. Rano połączyć wodę, mleko, cukier, sól, olej i wyrośnięty w nocy zaczyn. Stopniowo dodawać mąkę, zagniatać ciasto, aby było elastyczne. Następnie uformować kulkę, włożyć do miski, przykryć folią spożywczą i odstawić na 3 godziny do wyrośnięcia. Następnie wyłożyć na blachę do pieczenia, posypać mąką uformowaną kulkę ciasta i odstawić na kolejną godzinę. Kolejnym krokiem jest wykonanie nacięcia wzdłuż i wstawienie do piekarnika nagrzanego do 190°C, gdzie chleb należy piec przez 45 minut. Gotową palenicę trzeba zawinąć w ściereczkę lub ręcznik i odstawić na godzinę[8].
Warianty nowoczesnych receptur pozwalają na dodanie kefiru, cukru, sody, octu, przypraw. Współcześnie palenicę można także upiec na patelni[9][10].
Remove ads
Nazwa pochodzi od palić (ukr. пали́ти) i wskazuje na powstającą podczas wypieku suchą, przypaloną skórkę[11].
Rosjanie, przez różnice fonetyczne między jęz. rosyjskim i ukraińskim, nie są w stanie wymówić tego słowa w poprawny sposób[2]. Ta różnica pełniła rolę szyboletu w rosyjskiej inwazji na Ukrainę[5]. Tę metodę zaproponował także premier Ukrainy Denys Szmyhal brytyjskiemu ministrowi obrony, gdy dowiedział się, że Ben Wallace był odbiorcą telefonu od osoby podającej się za ukraińskiego szefa rządu[2].
Remove ads
- „Palanycia” (nazwa broni użytej przez Siły Zbrojne Ukrainy po raz pierwszy w sierpniu 2024).
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads