Pakt czterech

Pakt czterech – zaproponowany i przygotowany przez Benito Mussoliniego układ dotyczący współpracy pomiędzy Włochami, Francją, Niemcami i Wielką Brytanią^[1]. Projekt paktu został przedstawiony w marcu 1933 roku^[1]. Oficjalnym celem było utrzymanie pokoju, a preambuła powoływała się na pakt Ligi Narodów, traktat z Locarno i pakt Brianda-Kellogga. Porozumienie zawierało sześć artykułów, które dotyczyły m.in. współpracy wobec problemów międzynarodowych i kolonialnych oraz dawały państwom paktu prawo do decydowania o sprawach dotyczących innych krajów^[1]. Pakt czterech podpisany w Rzymie 7 czerwca 1933 został ratyfikowany tylko przez Włochy (31 sierpnia 1933) oraz Wielką Brytanię (16 września 1933), dlatego też jego postanowienia nie weszły ostatecznie w życie^[1].

Układ spotkał się ze sprzeciwem państw Europy środkowej najbardziej zagrożonych ewentualnymi zmianami terytorialnymi^[2]. Występowała przeciwko niemu Czechosłowacja, Rumunia i Polska^[2]. Z czasem po zapewnieniach francuskich sprzeciw Czechosłowacji i Rumunii osłabł^[2], do końca występowała przeciwko nim Rzeczpospolita, gdyż uważała go za powrót do XIX-wiecznego koncertu mocarstw^[1].

Przypisy

1. WiesławW. Dobrzycki WiesławW., Historia stosunków międzynarodowych, 1815-1945, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2003, s. 421–422, ISBN 83-7383-062-6.
2. StanisławS. Żerko StanisławS., Kryzys w stosunkach między Polską a Rumunią w latach 1934–1936 w świetle polskich dokumentów dyplomatycznych, „Dzieje Najnowsze” (2), 2016, s. 3–24.

Linki zewnętrzne

• Pakt czterech podpisany (streszczenie)
• Four-Power Pact (przekład ang.)
• Dokumenty dotyczące Paktu Czterech, w: Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Zbiór Dokumentów, 1933, nr 1

Kontrola autorytatywna (umowa międzynarodowa):

• LCCN: n2003039479

Encyklopedie internetowe:

• Britannica: topic/Four-Power-Pact-Europe-1933
• БРЭ: 2703371