Pademelon czerwononogi

Pademelon czerwononogi^[10], pademelon rudonogi^[11] (Thylogale stigmatica) – gatunek ssaka z podrodziny kangurów (Macropodinae) w obrębie rodziny kangurowatych (Macropodidae).

Pademelon czerwononogi

Thylogale stigmatica[1]
(Gould, 1860)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	ssaki niższe
Nadrząd	torbacze
Rząd	dwuprzodozębowce
Rodzina	kangurowate
Podrodzina	kangury
Rodzaj	pademelon
Gatunek	pademelon czerwononogi
Synonimy
Halmaturus stigmaticus Gould, 1860[2] Halmaturus coxenii J.E. Gray, 1866[3] Halmaturu8 wilcoxi McCoy, 1866[4] Halmaturus Gazella De Vis, 1884[5] Halmaturus temporalis De Vis, 1884[6] Macropus coxenii oriomo Tate & Archbold, 1935[7] Thylogale stigmatica[a]: Laurie & J. Edwards Hill, 1954[8] Halmaturus stigmatica[b]: Laurie & J. Edwards Hill, 1954[8]
Podgatunki
T. s. stigmatica (Gould, 1860) T. s. coxenii (J.E. Gray, 1866) T. s. oriomo (Tate & Archbold, 1935) T. s. wilcoxi (McCoy, 1866)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[9]
najmniejszej troski
Zasięg występowania

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1860 roku brytyjski zoolog John Gould nadając mu nazwę Halmaturus stigmaticus^[2]. Miejsce typowe to Point Cooper, na północ od Rockingham Bay, Queensland, Australia^{[2][12][13][14]}. Holotyp to skóra i poważnie uszkodzona czaszka dorosłego samca o sygnaturze BMNH 60.11.13.1 z kolekcji Muzeum Historii Naturalnej w Londynie^[15].

Badania genetyczne przeprowadzone w XXI wieku ujawniły złożony wzór różnicowania w obrębie całego zasięgu występowania, w tym dowody na hybrydyzację między niektórymi liniami rodowodymi^[13]. Populacje z południowo-wschodniej Australii (wilcoxi) są genetycznie najbardziej odrębne i mogą stanowić odrębny gatunek^[13]. Natomiast populacje z półwyspu Jork (coxenii) i południowo-wschodniej Nowej Gwinei (oriomo) są słabo zróżnicowane i może być uzasadnione nie uznawania ich za podgatunki^[13]. W celu rozwiązania tych kwestii konieczne jest przeprowadzenie kompleksowych badań dotyczących zmienności morfologicznej oraz pobranie dodatkowych próbek genetycznych^[13].

Tradycyjnie rozpoznano cztery podgatunki^[16][13]. Podstawowe dane taksonomiczne podgatunków (oprócz nominatywnego) przedstawia poniższa tabelka:

Podgatunek	Oryginalna nazwa	Autor i rok opisu	Miejsce typowe	Holotyp
T. s. coxenii	Halmaturus coxenii	J.E. Gray, 1866	Port Albany, Cape York, Queensland, Australia[17].	Skóra i poważnie uszkodzona czaszka dorosłego samca (lektotyp, sygn. BMNH 66.4.23.1) z kolekcji Muzeum Historii Naturalnej w Londynie; zebrany przez angielskiego przyrodnika Charlesa Coxena[18].
T. s. oriomo	Macropus coxenii oriomo	Tate & Archbold, 1935	Wuroi, rzeka Oriomo, Papua Zachodnia, Papua-Nowa Gwinea[19].	Skóra i czaszka dorosłego samca (sygn. AMNH 104429) z kolekcji Amerykańskiego Muzeum Historii Naturalnej; zebrany 2 lutego 1934 roku przez amerykańskiego zoologa Richarda Archbolda[20].
T. s. wilcoxi	Halmaturus wilcoxi	McCoy, 1866	Rzeka Richmond, Nowa Południowa Walia, Australia[19].	Skóra z czaszką w jej wnętrzu samicy (sygn. NMV C7083) z kolekcji Museums Victoria; zebrany przez australijskego kolekcjonera Jamesa Wilcoxa[21].

Etymologia

• Thylogale: gr. θυλακος thulakos ‘wór’; γαλεή galeē lub γαλή galē ‘łasica’^[22].
• stigmatica: gr. στιγμα stigma, στιγματος stigmatos ‘punkt, tatuaż’, od στιζω stizō ‘tatuować’^[23].
• coxenii: Charles Coxen (1809–1876), angielski przyrodnik (szwagier Johna Goulda), osadnik i parlamentarzysta w Australii^[3][24].
• oriomo: rzeka Oriomo, Papua Zachodnia, Papua-Nowa Gwinea^[7][25].
• wilcoxi: James Fowler Wilcox (1823–1881), angielsko-australijski kolekcjoner i przedsiębiorca^[4][26].

Zasięg występowania

Pademelon czerwononogi występuje w zależności od podgatunku^[13].

• T. stigmatica stigmatica – północno-wschodnie i środkowe wybrzeże Queenslandu od Cooktown do Proserpine w północno-wschodniej Australii.
• T. stigmatica coxenii – półwysep Jork na północ od Coen w północno-wschodnim Queensland.
• T. stigmatica oriomo – region Trans-Fly w południowej Papui-Nowej Gwinei.
• T. stigmatica wilcoxi – środkowe i południowo-wschodnie wybrzeże Queensland na południe od Wyong, na środkowym wybrzeżu Nowej Południowej Walii w Australii.

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) samic 38,6–52 cm, samców 47–53,6 cm, długość ogona samic 30,1–45,5 cm, samców 37,2–47,3 cm; masa ciała samic 2,5–4,2 kg, samic 3,7–6,8 kg^[16][27]. Futro grube i miękkie, wierzch szarobrązowy z żółtymi pręgami na biodrach, spód kremowy. Policzki, ramiona, zewnętrzne i wewnętrzne strony kończyn tylnych czerwonobrązowe. Ogon stosunkowo krótki i gruby. Nietypowa budowa trzeciego dolnego siekacza świadczy o bardzo bliskim pokrewieństwie z pozostałymi gatunkami rodzaju Thylogale.

Ekologia

Środowisko życia

Lasy deszczowe lub wilgotne lasy twardolistne z gęstym podszyciem. Na Nowej Gwinei również lasy w pobliżu bagien lub gęsto zadrzewiona sawanna.

Tryb życia

Gatunek ten tworzy liczne korytarze w podszyciu leśnym. Żywi się głównie opadłymi liśćmi, jagodami, trawami, storczykami i paprociami. Prowadzą samotny tryb życia. Są aktywne od późnego popołudnia do wczesnego rana.

Status zagrożenia

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. least concern ‘najmniejszej troski’)^[9].

Uwagi

1. Kombinacja nazw.
2. Niepoprawna późniejsza pisownia< Halmaturus stigmaticus Gould, 1860.