Pałac Juliusza Heinzla w Łodzi (1890–1942)

Pałac Juliusza Heinzla – istniejący w latach 1890–1942 pałac, należący do Juliusza Heinzla, położony na terenie parku Julianowskiego w Łodzi.

Pałac Juliusza Heinzla

Pałac w latach 10. XX w.
Państwo	Polska
Miejscowość	Łódź
Adres	Park Julianowski
Typ budynku	pałac
Styl architektoniczny	neorenesans
Architekt	Otto Gehlig, Alwill Jankau
Inwestor	Juliusz Heinzel
Ukończenie budowy	1890
Zniszczono	6 września 1939 1942
Pierwszy właściciel	Juliusz Heinzel
Kolejni właściciele	Urząd Miasta Łodzi
Położenie na mapie Łodzi Pałac Juliusza Heinzla
Położenie na mapie Polski Pałac Juliusza Heinzla
Położenie na mapie województwa łódzkiego Pałac Juliusza Heinzla
51°48′10,4″N 19°26′34,8″E

Ten artykuł dotyczy pałacu Juliusza Henzla w Parku Julianowskim. Zobacz też: pałac Juliusza Heinzla przy ul. Piotrkowskiej.

Pałac po bombardowaniu w 1939

Głaz z tablicą upamiętniającą poległych żołnierzy

Historia

Park Julianowski wraz z obszarem, na którym znajduje się pałac, należał pierwotnie do rodu Zawiszów i wchodził w skład majątku Marysin III. Majątek został zlicytowany w latach 80. XIX w. i zakupiony przez Juliusza Heinzla^[1]. W 1890 Juliusz Heinzel na terenie ogrodu przynależącego do folwarku, w miejscu drewnianego dworu na wzniesieniu terenu, wybudował pałac według projektu architekta Ottona Gehliga^[2] i Alwila Jankaua^[3] za kwotę 60 tys. rubli^[4]. W pałacu Heinzlowie gromadzili dzieła malarstwa, rzeźby i broni średniowiecznej^[5]. Synowie Juliusza Heinzla – Juliusz Teodor Heinzel i Ludwik Heinzel – organizowali w nim huczne przyjęcia^[2], ich gośćmi byli m.in. Franciszek Żwirko, Eugeniusz Bodo i biskup Wincenty Tymieniecki^[6].

W 1938 w związku z zadłużeniem rodu Heinzlów Ryszard Heinzel sprzedał majątek w Julianowie za 1,2 mln zł. Nowym nabywcą zostały władze miejskie Łodzi, przeznaczając obiekt pałacu na Muzeum Regionalne^[5]. W chwili wybuchu II wojny światowej w pałacu mieścił się sztab Armii „Łódź”. 6 września 1939 został on zbombardowany przez lotnictwo niemieckie, wskutek czego zginęło kilku polskich żołnierzy, a dowódca armii Juliusz Rómmel został ogłuszony^[2][7][8]. Zrujnowany pałac został opuszczony. W 1942 Niemcy rozebrali jego ruiny, a założenie parkowe znacząco przekształcili^[2].

Pałac w kulturze

Pałac Roberta Kesslera w powieści Władysława Reymonta „Ziemia Obiecana” był inspirowany pałacem Juliusza Heinzla. Autor opisał w niej huczne przyjęcia wystawiane przez Kesslera^[2].

Architektura

Pałac powstał nawiązując stylu włoskiego renesansu. Bryła powstała na rzucie wydłużonego prostokąta z piętrowymi skrzydłami. W środkowej części pałacu usytuowana była trójkondygnacyjna wieża, w której przyziemiu zlokalizowana była szeroka, sklepiona brama z dwustronnym podjazdem. W sąsiedztwie pałacu znajdował się zwierzyniec i ogród warzywny^[2].

Upamiętnienie

W miejscu dawnej lokalizacji pałacu usytuowano głaz z tablicą upamiętniającą żołnierzy poległych podczas bombardowania pałacu 6 września 1939^[9].

Przypisy

1. AnnaA. Kaniewska AnnaA., Najstarsze łódzkie parki [online], 3 kwietnia 2009.
2. WacławW. Pawlak WacławW., Ślad w pamięci, ślad w przestrzeni. Julianów – letnia rezydencja Heinzlów, „Kronika Miasta Łodzi” (2), 2006. Brak numerów stron w czasopiśmie
3. KrzysztofK. Stefański KrzysztofK., Atlas architektury dawnej Łodzi: do 1939 r., Archidiecezjalne Wyd. Łódzkie, 2003, ISBN 978-83-87931-88-9 [dostęp 2022-12-01] (pol.). Brak numerów stron w książce
4. Gdzie są Niemcy z tamtych lat – wspomnienia łódzkich Niemców. Sag mir, wo die Deutschen sind – Erinnerungen der lodzer Deutschen. Praca zbiorowa pod redakcją Krystyny Radziszewskiej. Wydawnictwo Literatura, Łódź 1999, s. 22–27, język polski i niemiecki, ISBN 83-87080-91-8.
5. AgnieszkaA. Lorenc-Karczewska AgnieszkaA., Dwory i pałace okolic Łodzi, Regionalny Ośrodek Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego w Łodzi, 1997, ISBN 978-83-86334-02-5 [dostęp 2022-12-01] (pol.). Brak numerów stron w książce
6. Rodzina Heinzlów / przewodnik / miejmiejsce.com [online], miejmiejsce.com [dostęp 2022-12-01] (pol.).
7. Kartka z kalendarza. Powietrzny atak na pałac w parku Julianowskim [online], Urząd Miasta Łodzi [dostęp 2022-11-10] (pol.).
8. Julianów, czyli najbardziej elegancka część robotniczej Łodzi [online], Dziennik Łódzki [dostęp 2022-12-01] (pol.).
9. RyszardR. Bonisławski RyszardR., Spacerownik łódzki, Warszawa: Agora, [2008?], ISBN 978-83-7552-204-4, OCLC 1280765503 [dostęp 2022-12-01]. Brak numerów stron w książce