Osiek (gmina w województwie kujawsko-pomorskim)

Osiek (hist. gmina Osiek pod Brodnicą^[2]) – gmina wiejska w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie brodnickim. W latach 1975–1998 gmina administracyjnie należała do województwa toruńskiego.

Kościół parafii pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny w Osieku

Osiek

gmina wiejska
Urząd Gminy Osiek
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Powiat	brodnicki
TERC	0402082
Wójt	Paweł Chudy
Powierzchnia	75,12 km²
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności	4070[1]
• gęstość	54,3 os./km²
Nr kierunkowy	56
Tablice rejestracyjne	CBR
Adres urzędu: 87-340 Osiek
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw 17
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Osiek
Położenie na mapie Polski Osiek
53°10′N 19°23′E
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

Siedzibą gminy jest Osiek.

Według danych z 31 grudnia 2006^[3] gminę zamieszkiwało 4048 osób. Natomiast według danych z 31 grudnia 2017 roku^[4] gminę zamieszkiwały 4023 osoby.

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2005^[5] gmina Osiek ma obszar 75,12 km², w tym:

• użytki rolne: 82%
• użytki leśne: 9%

Gmina stanowi 7,23% powierzchni powiatu.

Demografia

Dane z 31 grudnia 2006^[3]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	4048	100	2034	50,2	2014	49,8
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	54		27		27

• Piramida wieku mieszkańców gminy Osiek w 2014 roku^[1].

Historia

Gmina zbiorowa Osiek powstała w 1867 roku w powiecie rypińskim w guberni płockiej. W okresie międzywojennym gmina Osiek należała do powiatu rypińskiego w woj. warszawskim. 1 kwietnia 1938 roku gminę wraz z całym powiatem rypińskim przeniesiono do woj. pomorskiego^[6].

Podczas II wojny światowej gminę włączono do nowej Rzeszy, nazwano Lindenschanz i znacznie zmieniono jej granice^[7][8][9]. Z gminy Osiek wyłączono gromady Bielawki, Lamkowizna, Łapinóż, Łapinóż-Rumunki i Łapinóżek, włączając je do gminy Radziki Duże (Ratsfelde, przedwojenna gmina Wąpielsk)^[10] oraz gromadę Sumówko, włączając ją do nowo utworzonej gminy Rypin (Rippin-Land, przedwojenna gmina Starorypin)^[11]. Natomiast do gminy Osiek (Lindenschanz) włączono gromady Dzierzno i Szynkowizna z przedwojennej gminy Dzierzno, gromady Kłuśno, Michałki i Tadajewo z przedwojennej (zniesionej) gminy Starorypin oraz Stawiska z przedwojennej gminy Czermin^[7].

Po wojnie, dekretem PKWN z 21 sierpnia 1944 o trybie powołania władz administracji ogólnej I i II instancji, uchylono wszelki zmiany w podziale administracyjnym państwa wprowadzone przez okupanta (art. 11)^[12]. Jednak zmiany w podziale administracyjnym powiatu rypińskiego wprowadzone podczas wojny utrzymywały się w praktyce także po wojnie^[8]. Było to praktykowane do tego stopnia, że Wojewoda Pomorski wydał 22 kwietnia 1950 specjalne ogłoszenie informujące o powróceniu do stanu administracyjnego z 1 września 1939, podkreślając szczególnie, że „gromada Łapinóż należy do gminy wiejskiej Osiek a nie do gminy wiejskiej Wąpielsk", że „parc. Stawiska i rum. Stawiska należą do gminy wiejskiej Czermin a nie do gminy wiejskiej Osiek", że „gromady Szynkowizna i Dzierzno należą do gminy wiejskiej Dzierzno a nie do gminy wiejskiej Osiek", czy że „gromady Kłuśno i Tadajewo należą do gminy wiejskiej Starorypin a nie do gminy wiejskiej Osiek"^[13]. Mimo to, pozostałości po zmianach okupanta utrzymywał się. Na przykład, GUS-owski oficjalny Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r. nadal umieszcza gromady Bielawki, Lamkowizna, Łapinóż, Łapinóż-Rumunki i Łapinóżek w gminie Radziki Duże (nie w gminie Osiek), gromadę Sumówko w gminie Strzygi (nie w gminie Osiek), gromady Dzierzno i Szynkowizna w gminie Osiek (nie w gminie Dzierzno), gromady Kłuśno, Michałki i Tadajewo w gminie Osiek (nie w gminie Starorypin) i gromadę Stawiska (utworzoną formalnie w 1950^[14]) w gminie Osiek (nie w gminie Czermin)^[15]. Podobnie było nawet w wydawnictwach wojewódzkich, np. w Dzienniku Urzędowym Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z 1954 w opisie gmin i gromad podlegających transformacji w związku z reformą administracyjną państwa^[16]. Brak konsensusu trwał do jesieni 1954, kiedy to formalnie zniesiono gminy wiejskie w miejsce gromad^[17].

Gminę Osiek reaktywowano ponownie 1 stycznia 1973 (w powiecie rypińskim), w związku z kolejną reformą administracyjną^[18]. Do powiatu brodnickiego gmina należy dopiero od 1999 roku.

Zabytki

Wykaz zarejestrowanych zabytków nieruchomych na terenie gminy^[19]:

• most stalowy kolei wąskotorowej na rzece Rypienicy z przełomu XIX/XX w. w Łapinóżu, nr A/1351
• kościół parafii pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny z przełomu XIV/XV w. w Osieku, nr A/348 z 31.03.1927 roku
• kościół parafii pod wezwaniem. św. Stanisława Biskupa z XIV w. w Strzygach, nr A/345 z 27.05.1927
• kaplica grobowa rodziny Małkiewiczów z 1870 roku, na cmentarzu parafialnym w Strzygach, nr A/1353 z 19.02.2008 roku.

Oświata

W gminie funkcjonują dwie placówki edukacyjne - Szkoła Podstawowa im. Kawalerów Orderu Uśmiechu w Osieku oraz Szkoła Podstawowa w Strzygach^[20].

Kultura

W gminie Osiek działają m.in. Gminny Ośrodek Kultury, Gminna Biblioteka Publiczna, Koła Gospodyń Wiejskich, świetlice wiejskie^[20].

Sport

Zaplecze sportowe gminy stanowią głównie dwa ogólnodostępne boiska i hala sportowa, ponadto funkcjonuje Klub Sportowy "Legia" Osiek^[20].

Sołectwa

Dębowo, Jeziórki, Kolonia Osiek, Kretki Małe, Kretki Duże, Kujawa, Łapinóż, Obórki, Osiek, Strzygi, Sumin, Sumówko, Szynkowizna, Tadajewo, Tomaszewo, Warpalice, Wrzeszewo.

Pozostałe miejscowości

Dzierzenek, Korczakownia, Łyskawica, Pod Wólką, Smolniki, Świnia Noga, Wólka Kretkowska.

Sąsiednie gminy

Brodnica, Rypin, Świedziebnia, Wąpielsk