Świedziebnia (gmina)

Świedziebnia (1867–1940 gmina Dzierzno) – gmina wiejska w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie brodnickim. Siedzibą gminy jest Świedziebnia.

Świedziebnia

gmina wiejska
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Powiat	brodnicki
TERC	0402092
Wójt	Kamil Durszlewicz[1]
Powierzchnia	103,83 km²
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności	5193[2]
• gęstość	50,1 os./km²
Nr kierunkowy	56
Tablice rejestracyjne	CBR
Adres urzędu: Urząd Gminy 87-335 Świedziebnia
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw 16
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Świedziebnia
Położenie na mapie Polski Świedziebnia
53°09′N 19°33′E
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

W latach 1975–1998 gmina administracyjnie należała do województwa toruńskiego.

Według danych z 31 grudnia 2013^[3] gminę zamieszkiwało 5209 osób.

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002^[4] gmina Świedziebnia ma obszar 103,83 km², w tym:

• użytki rolne: 73%
• użytki leśne: 17%

Gmina stanowi 10% powierzchni powiatu.

Ochrona przyrody

Na terenie gminy znajduje się rezerwat przyrody Mszar Płociczno chroniący torfowisko przejściowe wraz z gatunkami reliktowymi.

Demografia

Dane z 31 grudnia 2013^[3]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	5209	100	2562	49,2	2647	50,8
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	50,2		24,7		25,5

• Piramida wieku mieszkańców gminy Świedziebnia w 2014 roku^[2].

Historia

Przedwojenną poprzedniczką gminy Świedziebnia była gmina Dzierzno, która powstała w 1867 roku w powiecie rypińskim w guberni płockiej. W okresie międzywojennym gmina Dzierzno należała do powiatu rypińskiego w woj. warszawskim. 1 kwietnia 1938 roku gminę wraz z całym powiatem rypińskim przeniesiono do woj. pomorskiego^[5]. Siedzibą gminy Dzierzno była Świedziebnia^[6].

24 października 1940 gminę Dzierzno zniesiono^[7][8], przekształcając ją w gminę Świedziebnia (Schwetheim)^[9][10]; Równocześnie gromady Dzierzno i Szynkowizna włączono do sąsiedniej gminy Osiek (Lindenschanz)^[11].

Po wojnie, dekretem PKWN z 21 sierpnia 1944 o trybie powołania władz administracji ogólnej Ii II instancji, uchylono wszelki zmiany w podziale administracyjnym państwa wprowadzone przez okupanta (art. 11)^[12]. Jednak, zmiany w podziale administracyjnym powiatu rypińskiego wprowadzone podczas wojny utrzymywały się w praktyce także po wojnie^[7]. Było to praktykowane do tego stopnia, że Wojewoda Pomorski wydał 22 kwietnia 1950 specjalne ogłoszenie informujące o powróceniu do stanu administracyjnego z 1 września 1939, podkreślając szczególnie, że „gromady Szynkowizna i Dzierzno należą do gminy wiejskiej Dzierzno a nie do gminy wiejskiej Osiek"^[13]. Tak więc przedwojenna gmina Dzierzno funkcjonowała de iure także po wojnie, choć w praktyce nadal stosowano zarówno nazewnictwo jak i skład gmin wprowadzony przez okupanta. Na przykład, GUS-owski oficjalny Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r. dalej wylicza gminę Świedziebnia w miejsce gminy Dzierzno, a gromady Dzierzno i Szynkowizna nadal zalicza do gminy Osiek^[14]. Podobnie było nawet w wydawnictwach wojewódzkich, np. w Dzienniku Urzędowym Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z 1954 w opisie gmin i gromad podlegających transformacji w związku z reformą administracyjną państwa^[15]. Brak konsensusu trwał do jesieni 1954, kiedy to formalnie zniesiono gminy wiejskie w miejsce gromad^[16].

Dopiero gmina utworzona w 1973 roku nazywa się formalnie Świedziebnia^[17].

Zabytki

Świedziebnia, kościół Podwyższenia Krzyża św.

Księte, kościół Wniebowzięcia NMP

Wykaz zarejestrowanych zabytków nieruchomych na terenie gminy^[18]:

• drewniany kościół filialny pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny z przełomu XVIII/XIX w. w miejscowości Księte, nr A/349 z 31.08.1927 roku
• zespół kościelny parafii pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Świętego w Świedziebni, obejmujący: kościół z lat 1876-79; cmentarz przykościelny; bramę końca XIX w., nr A/1260/1-3 z 28.12.2006 roku.

Sołectwa

Chlebowo, Dzierzno, Granaty, Grzęby, Janowo, Kłuśno, Księte, Mełno, Michałki, Okalewko, Rokitnica-Wieś, Rokitnica Nowa, Świedziebnia, Zasadki, Zasady, Zduny.

Pozostałe miejscowości

Brodniczka, Niemojewo, Ostrów, Płociczno, Zasady Nowe.

Sąsiednie gminy

Bartniczka, Brodnica, Górzno, Lubowidz, Osiek, Rypin, Skrwilno