Loading AI tools
organizacja wojskowa i polityczna na zachodnim Brzegu Jordanu i w Strefie Gazy mająca na celu utworzenie niepodległego państwa Palestyny Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Organizacja Wyzwolenia Palestyny (arab. منظمة التحرير الفلسطينية, trl. Munaẓẓamat at-Taḥrīr al-Filasṭīnijjah) − organizacja polityczna uważająca się za reprezentację narodu palestyńskiego, która ma na celu utworzenie niepodległego państwa Palestyny.
Powołana w 1964 roku na I Palestyńskim Kongresie Narodowym we Wschodniej Jerozolimie[1][2]. Inicjatorem sformowania organizacji była Liga Państw Arabskich[2]. Głównym celem utworzenia OWP było zintegrowanie działalności ugrupowań palestyńskich, dążących do budowy niepodległej, świeckiej i demokratycznej Palestyny[2]. Pierwszym przewodniczącym OWP został Ahmad asz-Szukajri. Wraz z OWP sformowano Armię Wyzwolenia Palestyny, będącą oficjalnymi siłami zbrojnymi organizacji[3]. Od 1967 roku wiodącą rolę w OWP pełni al-Fatah[2]. W 1968 roku przyjęto Palestyńską kartę narodową, będącą programem ruchu oraz statut OWP[2]. W 1969 roku nowym przewodniczącym OWP został Jasir Arafat z al-Fatahu[1].
Od końca lat 60. OWP organizowała akcje militarne i terrorystyczne skierowane przeciwko Izraelowi[2]. Działania te podejmowane były z obszarów Libanu i Jordanii, gdzie znajdowały się obozy partyzanckie OWP[4]. Z czasem struktury OWP w Libanie i Jordanii rozrosły się na tyle, że przybrały formę „państwa w państwie”[4]. Palestyńczycy stworzyli własny system socjalny i podatkowy, kontrowali ulice i podważali znaczenie lokalnych rządów[4]. We wrześniu 1970 roku coraz śmielsze działania Ludowego Frontu Wyzwolenia Palestyny sprowokowały otwartą wojnę pomiędzy Palestyńczykami a jordańskim rządem (Czarny Wrzesień)[5]. W konflikcie Palestyńczycy zostali wsparci przez armię syryjską. Wojna zakończyła się porażką OWP i ewakuacją jej jordańskich struktur do Libanu[6].
Klęska OWP w Jordanii przyczyniła się do nasilenia palestyńskiej działalności terrorystycznej poza granicami Izraela[2]. W 1971 roku członkowie OWP i al-Fatah powołali działająca międzynarodowo organizację terrorystyczną Czarny Wrzesień[6]. Formacja odpowiedzialna była między innymi za masakrę izraelskich sportowców w Monachium w 1972 roku[7]. W odwecie za masakrę izraelskie służby przeprowadziły serię zamachów na przywódców OWP[8].
W 1973 roku OWP opuścił Abu Nidal. Założył on ekstremistyczną organizację Rewolucyjna Rada Fatah[9]. Celem terrorystycznych ataków Nidala stały się między innymi struktury OWP[9].
W 1973 roku Arafat wystąpił przed delegatami posiedzenia plenarnego Organizacji Narodów Zjednoczonych. Przemówienie przyczyniło się do uznania przez ONZ prawa Palestyńczyków do samostanowienia[10]. W 1974 roku Arafat potępił stosowanie terroryzmu i obiecał, że OWP przestanie stosować go poza terenami Izraela[2]. Deklaracja Arafata nie została uznana przez Izrael, który w dalszym ciągu uznawał OWP za organizację terrorystyczną i odmawiał jej nawiązania oficjalnych kontaktów[2].
W 1982 roku struktury OWP w Libanie zostały zniszczone przez armię izraelską w ramach Operacji Pokój dla Galilei[2]. Siedziba OWP została przeniesiona do Tunisu, a bazy do innych państw arabskich. Arafat pozostał przewodniczącym organizacji, niemniej jednak wewnątrz OWP wybuchł poważny kryzys, na którego skutek radykalne frakcje przeniosły się do Damaszku[6][2].
W 1986 roku Kneset przyjął ustawę zabraniającą kontaktów z OWP[2]. W 1987 roku OWP była głównym organizatorem intifady kamieni, czyli powstania palestyńskiego na Terytoriach Okupowanych[11]. W 1988 roku OWP ogłosiła symboliczne utworzenie „państwa Palestyny”, uznanie państwowości Izraela[12], oraz rezygnację z terroryzmu[12][2]. W 1990 roku OWP poparła Saddama Husajna w trakcie agresji Iraku na Kuwejt. Decyzja organizacji spowodowała jej izolację w świecie arabskim i wstrzymanie finansowania działalności przez kraje regionu (głównie Zatoki Perskiej)[2][11].
W 1993 roku Izrael zniósł zakaz kontaktów z OWP. W tym samym roku Arafat kierował rozmowami pokojowymi z Icchakiem Rabinem, które zaowocowały utworzeniem Autonomii Palestyńskiej oraz wzajemnym uznaniem OWP i Izraela[11]. W 1994 roku Arafat i Rabin otrzymali Pokojową Nagrodę Nobla[11]. Struktury powstałej w 1994 roku Autonomii zdominowane zostały przez OWP[11]. Organizacja nie zdołała przy tym podporządkować sobie najbardziej radykalnych grup palestyńskich ani skłonić rządu Izraela do dalszych ustępstw, w efekcie stała się obiektem agresji z jednej i drugiej strony[11].
Od śmierci Arafata w 2004 roku przewodniczącym OWP jest Mahmud Abbas[11].
OWP uznana została za jedyną reprezentację narodu palestyńskiego przez: Ligę Państw Arabskich (1970), Organizację Jedności Afrykańskiej (1972) i przez Ruch Państw Niezaangażowanych (1973)[11].
Począwszy od lat 70. organizacja otworzyła oficjalne przedstawicielstwa w wielu państwach na całym świecie[2].
W 1974 roku OWP została uznana przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych, a co za tym idzie otworzono jej biuro przy ONZ. Jednocześnie OWP otrzymała status obserwatora Organizacji Narodów Zjednoczonych[2][11].
W 1976 roku OWP została pełnoprawnym członkiem Ligi Państw Arabskich[2].
Od 1993 roku Izrael uznaje OWP za jedyną reprezentację narodu palestyńskiego. OWP od tego czasu jest dla Izraela pełnoprawnym partnerem w procesie pokojowym[2].
Organizacja grupuje szereg palestyńskich organizacji, głównie o profilu polityczno-militarnym. Frakcje wewnątrz OWP nierzadko zwalczają się nawzajem[11]. W skład OWP wchodzą obecnie następujące ugrupowania: al-Fatah, Arabski Front Wyzwolenia, As-Sa’ika, Demokratyczny Front Wyzwolenia Palestyny, Front Wyzwolenia Palestyny, Ludowy Front Wyzwolenia Palestyny, Palestyńska Partia Ludowa, Palestyńska Unia Demokratyczna, Palestyński Front Arabski i Palestyński Ludowy Front Walki[13][14][9]. OWP bezpowrotnie opuścił Ludowy Front Wyzwolenia Palestyny – Główne Dowództwo[14][15].
Najważniejszą osobą w OWP jest jej przewodniczący, funkcję tę pełnili kolejno: Ahmad Szukajri, Jasir Arafat i Mahmud Abbas[11][3][2]. Najwyższym organem OWP jest Palestyńska Rada Narodowa, która wybiera Komitet Wykonawczy i Centralną Radę − obie formacje reprezentują Palestyńską Radę Narodową pomiędzy jej sesjami[2]. Organizacja powołała Armię Wyzwolenia Palestyny i Palestyński Fundusz Narodowy, który ma na celu finansowanie działalności OWP[2]. Z inicjatywy OWP utworzono także mniejsze organizacje takie jak: Palestyński Czerwony Krzyż, Ośrodek Planowania, Palestyńskie Towarzystwo Pracy i Palestyńska Agencja Informacyjna[2].
W 1970 roku sformowano Komitet Centralny OWP, w którym zasiadają przedstawiciele większości palestyńskich ugrupowań[2].
Jest świecką organizacją separatystyczną. Podstawowym celem OWP jest utworzenie państwa palestyńskiego[16]. Palestyna według OWP miałaby być państwem niepodległym, demokratycznym i świeckim[2].
Początkowo OWP odmawiała uznania państwowości Izraela i domagała się jego całkowitej likwidacji. Pierwotnie zakładano, że w miejsce Izraela powstanie nowe, wielonarodowe państwo obejmujące cały obszar Palestyny[2]. W 1988 roku kierownictwo organizacji przyjęło rozwiązanie dwupaństwowe i uznało istnienie Izraela[2]. W 1998 roku organizacja zreformowała „Palestyńską kartę narodową”, usuwając z niej zapiski dotyczące całkowitego unicestwienia Izraela[2].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
