Okrąglak (Poznań)

Okrąglak – modernistyczny budynek w centrum Poznania przy ul. Mielżyńskiego 14, na rogu ul. 27 Grudnia, zbudowany w latach 1948–1954 według projektu Marka Leykama. Przez ponad 50 lat pełnił funkcję domu towarowego, później przekształcony został na budynek biurowo-usługowy.

Okrąglak

nr rej. 218/Wlkp/A z 19 grudnia 2007
Widok z narożnika ul. 27 Grudnia i Gwarnej
Państwo	Polska
Miejscowość	Poznań
Adres	ul. Mielżyńskiego 14
Styl architektoniczny	modernizm
Architekt	Marek Leykam
Wysokość całkowita	45 m
Kondygnacje	9
Rozpoczęcie budowy	1948[1]
Ukończenie budowy	1954
Położenie na mapie Poznania Okrąglak
Położenie na mapie Polski Okrąglak
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Okrąglak
52°24′30″N 16°55′20″E
Strona internetowa

Okrąglak widziany z Collegium Altum

Kwadraciak stojący obok Okrąglaka

Opis

Jest to dziewięciopiętrowy (podawane jest także 8^[2] lub 10 kondygnacji^[3]) budynek w kształcie walca, z położoną centralnie klatką schodową o średnicy 5 metrów i trzema biegami schodów. Na dachu budynku mieści się taras widokowy otoczony balustradą. Okrąglak był pierwszym w Poznaniu budynkiem o konstrukcji nośnej wykonanej z prefabrykatów^[4] – wykonano z nich żebrowanie ścian zewnętrznych i stropów^[a][5]. Swoim wyglądem i konstrukcją reprezentuje modernizm^[4], zbudowany został według postulatów 4F+R^[b][6]. Przy ul. Mielżyńskiego, w pobliżu Okrąglaka wybudowano również budynek biurowy zwany „kwadraciakiem”^[7], którego łączy z Okrąglakiem podobny wygląd elewacji. W latach 1977–1979 do istniejącej klatki schodowej dobudowano windę wraz z maszynownią dźwigów oraz zewnętrzną, ewakuacyjną klatkę schodową – łączącą Okrąglak z „kwadraciakiem” (później została rozebrana). W podziemiach zamontowano wówczas także zbiornik na wodę o pojemności 100 m³^[7][c].

Budynek ma 45 m wysokości, zaś jego powierzchnia wynosi 5,9 tys. m².

Historia

Budowa Domu Towarowego rozpoczęła się w 1948^[1] roku w miejscu zniszczonego podczas II wojny światowej Banku Cukrownictwa^[8]. Otwarcie nastąpiło 3 lutego 1955^[9][10]. Rok później Okrąglak został włączony do Poznańskiego Zjednoczenia Przedsiębiorstw Handlowych^[7]. Od początku swojego istnienia wzbudzał kontrowersje (m.in. dlatego, że wyróżniał się na tle innych ówczesnych realizacji architektonicznych, głównie socrealistycznych)^[4][3]. 17 grudnia 1995 oddano do użytku przebudowany parter budynku^[11]. W 1998 przeszedł na własność polsko-belgijskiej spółki DTC (wraz z 32 innymi domami towarowymi w całej Polsce). Spółka próbowała zablokować wpis obiektu do rejestru zabytków, m.in. z uwagi na brak możliwości przypisania mu cech wysokiej wartości historycznej, naukowej czy artystycznej^[12]. W 2003 został wpisany na listę zabytków.

Do początku 2009 znajdowały się w nim pojedyncze sklepy i punkty usługowe. W latach 2011–2012 budynek przeszedł gruntowy remont. Zmienił on się w budynek biurowo-usługowy. Przywrócona została również oryginalna elewacja. Oficjalne otwarcie po remoncie miało miejsce 24 września 2012.

Nagrody

W 2005 budynek otrzymał nagrodę Złotego Quadro w konkursie na najlepszy poznański budynek półwiecza 1955–2005^[13].

Budynki w pobliżu

Po drugiej stronie ulicy Mielżyńskiego mieści się zabytkowa kamienica Posener Bauhütte, a nieco dalej gmach PZU. W pobliżu stoją zaś modernistyczne: Domar i Dom Książki.

Uwagi

1. Pierwszym budynkiem w Poznaniu, w którym wykorzystano elementy prefabrykowane, był wieżowiec agend Ministerstwa Budownictwa – elementy prefabrykowane zastosowano w elewacji budynku (Kronika Miasta Poznania 1-2/1957, s. 33).
2. Forma, Farba, Faktura, Fantastyka + Realizm (Kronika Miasta Poznania 3/1999, s. 329).
3. Budynek uważany był za jeden z najbardziej zagrożonych pod względem pożarowym (Kronika Miasta Poznania 3/1976, s. 134).