Obrzęk mózgu

Obrzęk mózgu – stan chorobowy polegający na nadmiernym nagromadzeniu płynu w tkankach mózgowia spowodowany uszkodzeniem bariery krew-mózg (w obrzęku naczyniopochodnym) lub gromadzeniem płynu wewnątrz komórek (w przypadku obrzęku cytotoksycznego)^[1][2][3][4].

Obrzęk mózgu

oedema cerebri
Preparat sekcyjny obrzękniętego mózgu. Widoczne zaciśnięcie światła komór
Klasyfikacje
ICD-10	G93.6

Etiologia

Choroby mózgu^[1][2][5]:

• zapalenie mózgu lub opon mózgowo-rdzeniowych
• urazowe uszkodzenie mózgu
• udar mózgu (zarówno krwotoczny, jak i niedokrwienny)
• nowotwory (pierwotne lub przerzutowe)
• ropień mózgu
• encefalopatie metaboliczne
• stan padaczkowy^[6]

Choroby ogólnoustrojowe^[1][2][5]:

• przewodnienie
• niewydolność wątroby^[7]
• hipoglikemia
• hiponatremia
• nadciśnienie złośliwe
• choroba wysokościowa

Objawy

Objawy zależą od rozległości obrzęku. W przypadku obrzęku ogniskowego spowodowanego guzem ośrodkowego układu nerwowego może pojawić się niedowład, porażenie, afazja oraz inne ogniskowe objawy neurologiczne. Uogólniony obrzęk mózgu jest stanem zagrożenia życia, występują: bóle głowy, nudności, wymioty, drgawki uogólnione, zaburzenia świadomości. Dalszy wzrost ciśnienia śródczaszkowego powoduje przemieszczenie struktur mózgu - dochodzi do tzw. wklinowań a następnie wgłobienia pnia mózgu w otwór wielki co prowadzi do uciśnięcia pnia mózgu i uszkodzenia ośrodków odpowiedzialnych za podstawowe czynności życiowe z następowym zatrzymaniem krążenia i oddechu.

Leczenie

W leczeniu objawowym podaje się środki przeciwobrzękowe np. środki osmotycznie czynne 20%-mannitol, leki moczopędne - furosemid, hiperwentylację utrzymującą SpCO2 w granicach 28–30 mmHg (hiperwentylacja może spowodować skurcz naczyń mózgowych i pogłębić dysfunkcję), drenaż ułożeniowy: utrzymywanie górnej części ciała pod kątem 35 stopni. Terapię sterydami można stosować w przypadku zakażenia bakteryjnego ośrodkowego układu nerwowego. Gdy jest to nieskuteczne, neurochirurg może wykonać kraniektomię odbarczającą, który jest zabiegiem ratującym życie, aczkolwiek rokowanie pacjenta na ogół pozostaje niepewne.