Objawy oponowe

Objawy oponowe – grupa objawów neurologicznych, występujących w przypadku podrażnienia opon mózgowo-rdzeniowych. Najczęściej pojawiają się w zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych, zapaleniu mózgu, w krwotoku podpajęczynówkowym. Mogą towarzyszyć guzom wewnątrzczaszkowym oraz być następstwem urazów.

Na zdjęciu pacjent z objawem Kerninga, jednym z objawów oponowych

Do objawów oponowych zaliczamy:

• Sztywność karku – obecna u 30% dorosłych z zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych^[1].
• Objaw Kerniga – badany jest u pacjenta leżącego na plecach. Kończynę dolną, zgiętą pod kątem prostym w stawie kolanowym i biodrowym, badający stara się wyprostować w stawie kolanowym. Jeśli objaw Kerniga jest dodatni, to podczas tego ruchu wyczuwalny jest opór, a następnie dochodzi do odruchowego zgięcia kończyny dolnej w kolanie. Objaw ten można wywołać także w ten sposób, że kończynę dolną wyprostowaną w stawie kolanowym i biodrowym próbuje się unieść – podczas tego ruchu następuje opór i zgięcie w stawie kolanowym^[2]. Objaw Kerniga obecny u 5% dorosłych z zapaleniem opon mózgowo rdzeniowych^[1].
• Objaw Brudzińskiego – obecny u 5% dorosłych z zapaleniem opon mózgowo rdzeniowych^[1].
  • górny (karkowy) – jest możliwy do stwierdzenia podczas badania sztywności karku. Przy biernym zgięciu głowy następuje odruchowe zgięcie kończyn w stawach biodrowych i kolanowych^[2].
  • dolny (łonowy) – zgięcie w stawach kolanowych i biodrowych przy ucisku na spojenie łonowe^[2].
• Objaw Amossa
• Opistotonus
• Objaw Hermana – podczas próby badania sztywności karku i zbliżenia brody do klatki piersiowej dochodzi do odruchowego zgięcia grzbietowego palucha (objaw karkowo-paluchowy). Uważa się, że objaw ten występuje częściej w gruźliczym ZOMR^[3].
• Objawy Flataua:
  • karkowo-mydriatyczny – podczas badania sztywności karku w wyniku zgięcia głowy do przodu w kierunku klatki piersiowej dochodzi do odruchowego rozszerzenia źrenic.^[3]
  • erekcyjny – badanie wykonuje się u pacjenta leżącego na plecach. Kilkukrotne uniesienie i przechylenie tułowia ku przodowi wywołuje wzwód prącia. Uważa się, że objaw ten występuje najczęściej w gruźliczym ZOMR.^[3]
• Objaw Weila-Edelmana
• Bolesność uciskowa gałek ocznych
• Światłowstręt (photophobia)
• Nadwrażliwość na bodźce słuchowe
• Objaw policzkowy.