O istocie chrześcijaństwa (niem. Das Wesen des Christentums) – książka Ludwiga Feuerbacha z zakresu filozofii religii, wydana w 1841[uwaga 1], stanowiąca krytykę chrześcijaństwa i teologii z pozycji materialistycznych i antropologicznych. W książce tej teologia nie jest rozpatrywana jako mistyczna «pragmatologia», jak to czyni chrześcijańska mitologia, ani jako «ontologia», jak to czyni spekulatywna filozofia religii, lecz jako psychologiczna «patologia»[1]. Zamierzeniem Feuerbacha nie było wykazać, że ten nowoczesny upiór [teologia] jest tylko iluzją, samołudzeniem się człowieka, ale postawił on swojej książce «terapeutyczny», czyli «praktyczny» cel[2].
Szybkie fakty Autor, Tematyka ...
O istocie chrześcijaństwa
Das Wesen des Christentums
Strona tytułowa drugiego wydania książki z 1848 roku |
| Autor |
Ludwig Feuerbach |
| Tematyka |
filozofia religii |
| Wydanie oryginalne
|
| Miejsce wydania |
Lipsk |
| Język
|
niemiecki |
| Data wydania |
1841[uwaga 1] |
| Wydawca |
Otto Wigand |
| Pierwsze wydanie polskie
|
| Data wydania polskiego |
1959 |
| Wydawca |
Państwowe Wydawnictwo Naukowe |
| Przekład |
Adam Landman[uwaga 2] |
poprzednia
O filozofii i chrześcijaństwie |
następna
Zasady filozofii przyszłości |
|
Zamknij
Pierwotnie Feuerbach zamierzał wydać książkę anonimowo i pod innym od obecnego tytułem — a) Γνῶθι ςαυτόν, b) Tajemnice religii, c) Iluzje teologii, a nawet, nawiązując do dzieła Kanta, d) Przyczynek do krytyki czystego bezrozumu (niem. Ein Beitrag zur Kritik der reinen Unvernunft)[3]. Za życia autora ukazały się trzy wydania dzieła z lat 1841, 1843 i 1849.
Na właściwą treść książki składa się 28 rozdziałów podzielonych między wstęp i dwie części:
- Wstęp (niem. Einleitung)
- Rozdział I. Istota człowieka w ogólności (niem. Das Wesen des Menschen im allgemeinen)
- Rozdział II. Istota religii w ogólności (niem. Das Wesen der Religion im allgemeinen)
- Część pierwsza. Prawdziwa, czyli antropologiczna istota religii (niem. Erster Teil. Die Religion in ihrer Übereinstimmung mit dem Wesen des Menschen)
- Rozdział III. Bóg jako istota rozumu (niem. Gott als Wesen des Verstandes)
- Rozdział IV. Bóg jako istota moralna, czyli prawo (niem. Gott als moralisches Wesen oder Gesetz)
- Rozdział V. Tajemnica wcielenia, czyli Bóg jako istota serdeczna (niem. Das Geheimnis der Inkarnation oder Gott als Liebe, als Herzenswesen)
- Rozdział VI. Tajemnica Boga cierpiącego (niem. Das Geheimnis des leidenden Gottes)
- Rozdział VII. Misterium Trójcy Św. i Matki Bożej (niem. Das Mysterium der Trinität und Mutter Gottes)
- Rozdział VIII. Tajemnica Logosu i obrazu Boga (niem. Das Geheimnis des Logos und göttlichen Ebenbildes)
- Rozdział IX. Tajemnica światotwórczej zasady w Bogu (niem. Das Geheimnis des kosmogonischen Prinzips in Gott)
- Rozdział X. Tajemnica mistycyzmu, czyli przyrody w Bogu (niem. Das Geheimnis der Natur in Gott)
- Rozdział XI. Tajemnica opatrzności i stworzenia świata z niczego (niem. Das Geheimnis der Vorsehung und Schöpfung aus nichts)
- Rozdział XII. Znaczenie aktu stworzenia w judaizmie (niem. Die Bedeutung der Kreation im Judentum)
- Rozdział XIII. Wszechmoc uczucia, czyli tajemnica modlitwy (niem. Die Allmacht des Gemüts oder das Geheimnis des Gebetes)
- Rozdział XIV. Tajemnica wiary — tajemnicą cudu (niem. Das Geheimnis des Glaubens — das Geheimnis des Wunders)
- Rozdział XV. Tajemnica zmartwychwstania i nadprzyrodzonych narodzin (niem. Das Geheimnis der Auferstehung und übernatürlichen Geburt)
- Rozdział XVI. Tajemnica chrześcijańskiego Chrystusa, czyli osobowego Boga (niem. Das Geheimnis des christlichen Christus oder des persönlichen)
- Rozdział XVII. Różnica między chrześcijaństwem a pogaństwem (niem. Der Unterschied des Christentums vom Heidentum)
- Rozdział XVIII. Chrześcijańskie znaczenie dobrowolnego celibatu i życia zakonnego (niem. Die christliche Bedeutung des freien Zölibats und Mönchtums)
- Rozdział XIX. Niebo chrześcijańskie, czyli nieśmiertelność osobista (niem. Der christliche Himmel oder die persönliche Unsterblichkeit)
- Część druga. Nieprawdziwa, czyli teologiczna istota religii (niem. Zweiter Teil. Die Religion in ihrem Widerspruch mit dem Wesen des Menschen)
- Rozdział XX. Istotny punkt widzenia religii (niem. Der wesentliche Standpunkt der Religion)
- Rozdział XXI. O sprzeczności w egzystencji Boga (niem. Der Widerspruch in der Existenz Gottes)
- Rozdział XXII. O sprzeczności w objawieniu Bożym (niem. Der Widerspruch in der Offenbarung Gottes)
- Rozdział XXIII. O sprzeczności w istocie Boga w ogóle (niem. Der Widerspruch in dem Wesen Gottes überhaupt)
- Rozdział XXIV. O sprzeczności w spekulatywnej nauce o Bogu (niem. Der Widerspruch in der spekulativen Gotteslehre)
- Rozdział XXV. O sprzeczności w Trójcy Św. (niem. Der Widerspruch in der Trinität)
- Rozdział XXVI. O sprzeczności w sakramentach (niem. Der Widerspruch in den Sakramenten)
- Rozdział XXVII. O sprzeczności wiary i miłości (niem. Der Widerspruch von Glaube und Liebe)
- Rozdział XXVIII. Wnioski końcowe (niem. Schlußanwendung)
Drugie wydanie z 1843 zawiera szereg istotnych zmian, o których autor wspomina w przedmowie; p. Adam Landman, Od tłumacza [w:] Ludwig Feuerbach: O istocie chrześcijaństwa. Adam Landman (tłum.). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1959, s. IX. Tłumacz korzystał w pracy z przekładu autorstwa Jana Ożarowskiego: W pracy nad tłumaczeniem mogłem korzystać z dostarczonego mi przez wydawnictwo brulionu tłumaczenia dokonanego przez Jana Ożarowskiego skąd zaczerpnąłem szereg rozwiązań; p. Adam Landman, Od tłumacza [w:] Ludwig Feuerbach: O istocie chrześcijaństwa. Adam Landman (tłum.). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1959, s. XI.
- Ludwig Feuerbach: O istocie chrześcijaństwa. Adam Landman (tłum.). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1959, s. 481.
Ludwig Feuerbach, Przedmowa do pierwszego wydania [w:] Idem: O istocie chrześcijaństwa. Adam Landman (tłum.). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1959, s. 7. Ludwig Feuerbach, Przedmowa do pierwszego wydania [w:] Idem: O istocie chrześcijaństwa. Adam Landman (tłum.). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1959, s. 10. Adam Landman, Od tłumacza [w:] Ludwig Feuerbach: O istocie chrześcijaństwa. Adam Landman (tłum.). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1959, s. IX.
