ORP Korsarz

ORP Korsarz – polski okręt pomocniczy w służbie Marynarki Wojennej w latach 1945-1946; w okresie międzywojennym służył jako cywilny kuter pilotowy Pilot V, a po 1946 roku jako Pilot 4. Stał się pierwszą jednostką pływająca powojennej Marynarki Wojennej PRL i w ten sposób urósł do roli symbolu^[4], mimo że był tylko jednostką pomocniczą i służył do celów gospodarczych.

ORP Korsarz

ORP Korsarz
Klasa	kuter pilotowy
Historia
Stocznia	Stocznia Gdyńska
Wodowanie	1936
Polska
Nazwa	Pilot V
Wejście do służby	1936
III Rzesza
Nazwa	L-5
Wejście do służby	1939
Wycofanie ze służby	1945
Marynarka Wojenna (PRL)
Nazwa	ORP Korsarz
Wejście do służby	8 kwietnia 1945
Wycofanie ze służby	28 sierpnia 1946[1]
Polska
Nazwa	Pilot 4
Wejście do służby	1946
Wycofanie ze służby	1977
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	pojemność: 32,61 BRT, 6,4 NRT[2]
Długość	17,12 m[2] lub 17,8 m[3]
Szerokość	4,78 m
Zanurzenie	2,12 m[2] lub 2,3 m[3]
Napęd
silnik spalinowy Scania o mocy 120 KM[2] inne dane: Bolinder o mocy 130 KM[3]
Prędkość	9 węzłów[4]
Załoga	5[4] (w służbie cywilnej 3[3])

Historia i przebieg służby

Jednostka o konstrukcji drewnianej (dębowej)^[2] zbudowana została w 1936^[4] w Stoczni Gdyńskiej dla Urzędu Morskiego w Gdyni jako kuter pilotowy „Pilot V”. Stanowił nieznacznie różniącą się jednostkę bliźniaczą zbudowanego wcześniej kutra „Pilot IV”, zaprojektowanego w Polsce^[5]. Projekt (o numerze 145) opracował zespół pod kierunkiem inż. Willego Dobrzyńskiego^[2][6]. Koszt jednostki wynosił 115 tysięcy zł^[2]. W czasie wojny używany był dalej przez Niemców jako kuter pilotowy L 5^[5].

Po wyzwoleniu Gdyni został 7 kwietnia 1945 r. odnaleziony w porcie na Oksywiu w stanie nieuszkodzonym przez 1 Samodzielny Morski Batalion Zapasowy^[7]. Jednostka została następnie wcielona do służby jako zalążek Marynarki Wojennej pod nazwą ORP „Korsarz”^{[uwaga 1]}. Banderę podniesiono 8 kwietnia 1945 r. o godz. 13 w Gdyni^[7]. Pierwszym dowódcą został mat Roman Radziejewski (który jako pierwszy wszedł na pokład kutra)^[2].

ORP "Korsarz" służył przede wszystkim do celów łącznikowych, transportowych i strażniczych, zapewniając też komunikację z Helem. 6 lipca 1945 r. jego załoga brała udział w ratowaniu osób ocalałych z katastrofy holownika „Krab”, który wraz z holowaną barką wszedł na minę^[8][4][2]. Z braku innych jednostek, służył także czasem do celów reprezentacyjnych^[5]. 15 grudnia 1945 r. kuter wraz z kolejnymi jednostkami (w tym ORP "Batory") utworzył Oddział Okrętów Pomocniczych i Przystani^[2].

Z końcem sierpnia 1946 r. został zwrócony Głównemu Urzędowi Morskiemu^{[9][uwaga 2]}. Otrzymał wolną nazwę „Pilot 4” i był dalej używany w swojej pierwotnej roli kutra pilotowego^[5]. W 1957 roku został wyposażony w nowy silnik Mac Laren Ricardo o mocy 160 KM^[5]. Służył w porcie w Gdyni do 1977 roku^[5].

Uwagi

1. Załoga początkowo chciała jednostkę nazwać "Pirat", ale zastępca ds. politycznych 1 SMBP por. mar. Henryk Malinowski zaproponował nazwę "Korsarz".
2. W starszych publikacjach wskazywano daty zwrotu jednostki Urzędowi Morskiemu w kwietniu 1946 (S. Kierzkowski) lub lipcu 1946 (Huras i Twardowski 2002 ↓, s. 212-213)

Przypisy

1. Robert Rochowicz. Jednostki pływające Marynarki Wojennej w latach 1945–1949. Część 2. „Morze, Statki i Okręty”. Nr 7-8/2013 (136), s.30
2. Kierzkowski 1987 ↓ 
3. Huras i Twardowski 2002 ↓, s. 230.
4. JanJ. Piwowoński JanJ., Flota spod biało-czerwonej, AdamA. Werka (ilustr.), BrunonB. Nowicki (oprac.), Warszawa: Nasza Księgarnia, 1989, s. 241, 341, ISBN 83-10-08902-3, OCLC 834682944.
5. Huras i Twardowski 2002 ↓, s. 212-213
6. Huras i Twardowski 2002 ↓, s. 211.
7. Robert Rochowicz. Kronika Polskiej Marynarki Wojennej 1944-1946. „Morza, Statki i Okręty”. 2/1996, s. 25, lipiec-wrzesień 1996
8. Ryszard Leszczyński. Katastrofa holownika „Krab”, czyli największy dramat morski w dziejach Gdyni. „Nautologia”. 154, s. 21-35, 2017. Polskie Towarzystwo Nautologiczne. ISSN 0548-0523.
9. Robert Rochowicz. Jednostki pływające Marynarki Wojennej w latach 1945-1949. Część 1. „Morze, Statki i Okręty”. 6/2013(135). s. 28

Bibliografia

• Bohdan Huras, Marek Twardowski: Księga statków polskich: 1918-1945. T. 4. Gdańsk: Polnord, Oskar, 2002. ISBN 83-86181-78-8.
• Stanisław Kierzkowski. ORP „Korsarz”. „Żołnierz Polski”. Nr 15/1987, 1987-04-12.

Linki zewnętrzne

• ORP KORSARZ. Wspomnienia pierwszego dowódcy okrętu, R. Radziejewskiego