Nornik zwyczajny

Nornik zwyczajny^[16][17], nornik polny^[18], polnik^[17] (Microtus arvalis) – gatunek ssaka z podrodziny karczowników (Arvicolinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae).

Nornik zwyczajny

Microtus arvalis[1]
(Pallas, 1778)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	chomikowate
Podrodzina	karczowniki
Plemię	Arvicolini
Rodzaj	nornik
Podrodzaj	Microtus
Gatunek	nornik zwyczajny
Synonimy Mus arvalis Pallas, 1779[2] Microtus terrestris Schrank, 1798[3] Mus arvalis albus Bechstein, 1801[4] Arvicola vulgaris Desmarest, 1822[5] Arvicola arvensis Schinz, 1840[6] Arvicola arvalis ater de Sélys-Longchamps, 1845 Arvicola cunicularius Ray, 1847[7] Arvicola campestris Blasius, 1853[8] Arvicola arvalis galliardi Fatio, 1905[9] Arvicola arvalis variabilis Rörig & Börner, 1905[10] Arvicola arvalis contigua Rörig & Börner, 1905[11] Arvicola arvalis assimilis Rörig & Börner, 1905[12] Arvicola arvalis depressa Rörig & Börner, 1905[13] Arvicola arvalis simplex Rörig & Börner, 1905[14] Arvicola arvalis principalis Rörig & Börner, 1905[14]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[15]
najmniejszej troski
Zasięg występowania

Zasięg występowania

Nornik zwyczajny występuje od północnego Półwyspu Iberyjskiego przez większość Europy na północ i zachód po Danię, południowo-wschodnią Finlandię i zachodnią część europejskiej Rosji, a także na południowy wschód po Macedonię Północną i Bułgarię;izolowane populacje występują także na wyspach u wybrzeży Oceanu Atlantyckiego we Francji (Noirmoutier-en-l’Île, Île d’Yeu i Oléron), Orkadach na północnym wybrzeżu Wielkiej Brytanii, wyspie Guernsey na Wyspach Normandzkich, kilku wyspach na Morzu Wattowym u północno-zachodnich wybrzeży Niemiec oraz na wyspach u zachodnich wybrzeża Estonii^[19].

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1779 roku niemiecki przyrodnik Peter Simon Pallas nadając mu nazwę Mus arvalis^[2]. Holotyp pochodził z miasta Puszkin, w obwodzie leningradzkim, w Rosji^[20].

M. arvalis należy do podrodzaju Microtus i grupy gatunkowej arvalis^[19]. M. arvalis jest najbliżej spokrewniony z M. obscurus, mają identyczny kariotyp (2n = 46) i krzyżują się w wąskiej strefie parapatrycznej o szerokości zaledwie 10 km^[19]. Liczba wcześniej rozpoznanych podgatunków M. arvalis jest duża, ale brak jest konsensusu^[19]. Badania filogeograficzne wykazały kilka allopatrycznych linii ewolucyjnych (zachodnia, środkowa, włoska, wschodnia i bałkańska), przy czym linia zachodnia dzieli się na podlinie (północna i południowa)^[19]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy^[19].

Etymologia

• Microtus: gr. μικρος mikros „mały”; ους ous, ωτος ōtos „ucho”^[21].
• arvalis: łac. arvalis „polny, z pola”, od arvum, arvi „pole”, od arare „orać”^[22].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) samic 93–120 mm, samców 95–120 mm, długość ogona samic 24–38 mm, samców 27–37 mm; masa ciała samic 18–32 g, samców 18–40 g^[23]. Wymiary populacji z Orkadów: długość ciała (bez ogona) samic 97–128 mm, samców 98–134 mm, długość ogona samic 27–41 mm, samców 28–44 mm; masa ciała samic 22–55 g, samców 29–67 g^[23]. Wzór zębowy: I ${\displaystyle {\tfrac {1}{1}}}$ C ${\displaystyle {\tfrac {0}{0}}}$ P ${\displaystyle {\tfrac {0}{0}}}$ M ${\displaystyle {\tfrac {3}{3}}}$ = 16^[23].

Tryb życia

Występuje w suchych biotopach, szczególnie dużych polach uprawnych, również na suchych łąkach, murawach, a nawet wydmach nadmorskich. Zwierzę roślinożerne, żywi się głównie nasionami, często stając się szkodnikiem na polach uprawnych. W sprzyjających warunkach dożywa 1,5 roku. Aktywne w dzień i nocy. Żyje w norach z szeroko rozgałęzionym systemem korytarzy.

Nornik zwyczajny najszybciej ze wszystkich ssaków osiąga dojrzałość płciową. Zazwyczaj zwierzę staje się płodne w wieku 2 miesięcy. Ciąża trwa około 20 dni, a w miocie jest zazwyczaj 4-7 młodych Młode stają się samodzielne po 20 dniach życia^[24].

Zobacz też

• Ssaki Polski

Przypisy

1. Microtus arvalis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
2. P.S. Pallas: Novae species quadrupedum e Glirium ordine, cum illustrationibus variis complurium ex hoc ordine animalium. Erlangae: sumtu Wolfgangi Waltheri, 1778, s. 78. (łac.).
3. F. de P. von Schrank: Fauna Boica: durchgedachte Geschichte der in Baiern einheimischen und zahmen Thiere. T. 1. Nürnberg: in der Stein’schen Buchhandlung, 1798, s. 72. (niem.).
4. J.M. Bechstein: Gemeinnützige Naturgeschichte Deutschlands nach allen drey Reichen: ein Handbuch zur deutlichern und vollständigern Selbstbelehrung besonders für Forstmänner, Jugendlehrer und Oekonomen. Leipizg: Bey Siegfried Lebrecht Crusius, 1801, s. 998. (niem.).
5. A.G. Desmarest: Mammalogie, ou, Description des espèces de mammifères. Cz. 2. Paris: Chez Mme. Veuve Agasse, imprimeur-libraire, 1822, s. 282, seria: Encyclopédie méthodique. (fr.).
6. H.R. Schinz: Europäische Fauna oder Verzeichniss der Wirbelthiere Europa’s. Cz. 1: Säugethiere und Vögel. Stuttgart: Schweizerbart, 1840, s. 60. (niem.).
7. J. Ray. Note sur le Campagnol mineur (Arvicola cunicularius) Ray. „Revue Zoologique”. 1847, s. 312, 1847. (fr.).
8. J.H. Blasius. Beiträge zur Kenntniß der Gattung Arvicola und der deutschen Fledermäuse. „Gelehrte Anzeigen der Königlich Bayerischen Akademie der Wissenschaften zu München”. 37, s. 106, 1853. (niem.).
9. V. Fatio. Campagnols et musaraignes Suisses quelques formes peu connues. Importance variable de certains caracteres. „Archives des sciences physiques et naturelles”. 4 (19), s. 197, 1905. (fr.).
10. Rörig i Börner 1905 ↓, s. 73.
11. Rörig i Börner 1905 ↓, s. 76.
12. Rörig i Börner 1905 ↓, s. 77.
13. Rörig i Börner 1905 ↓, s. 88.
14. Rörig i Börner 1905 ↓, s. ryc. v.
15. N.N. Yigit N.N., R.R. Hutterer R.R., B. Kryštufek & G.B.K.& G. Amori B. Kryštufek & G.B.K.& G., Microtus arvalis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-2 [dostęp 2021-12-07] (ang.).
16. Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 237. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
17. K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 278, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
18. Nornik polny (Microtus arvalis). Encyklopedia leśna. [dostęp 2021-12-07].
19. C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 366. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
20. D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Microtus (Microtus) arvalis. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-12-07].
21. T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 424, 1904. (ang.).
22. The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
23. U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 351–352. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
24. H. Hofmann: Ssaki. Warszawa: Muza, 1998, s. 245, seria: Encyklopedia kieszonkowa.

Bibliografia

• G. Rörig & C. Börner. Studien über das Gebiss mitteleuropäischer recenter Mäus. „Arbeiten aus der Kaiserlichen Biologischen Anstalt für Land- und Forstwirtschaft”. 5 (2), s. 37–89, 1905. (niem.).

Kontrola autorytatywna (takson):

• LCCN: sh85084944
• NKC: ph114710
• J9U: 987007531442805171

Encyklopedie internetowe:

• SNL: sørmarkmus

Identyfikatory zewnętrzne:

• BioLib: 20635
• EoL: 1179634
• GBIF: 2438606
• identyfikator iNaturalist: 44280
• ITIS: 632856
• NCBI: 47230
• identyfikator taksonu Fossilworks: 104950