Karczowniki[4], nornikowate[5] (Arvicolinae) – podrodzina ssaków z rodziny chomikowatych (Cricetidae), wydzielana czasami jako odrębna rodzina Arvicolidae lub Microtidae. Obejmuje około 200 gatunków. W Polsce żyje 9 z nich.
Szybkie fakty Domena, Królestwo ...
Zamknij
Żyją w norach, w których gromadzą zapasy pożywienia. Zamieszkują umiarkowaną i chłodną strefę Europy, Azji, Indochin i Ameryki Płn.[6][7]. Jeden gatunek zamieszkuje północną Afrykę.
Karczowniki to gryzonie o niewielkich rozmiarach, krępej budowie ciała, dużej głowie, krótkim ogonie, małych oczach i uszach. Zęby trzonowe rosną przez całe życie. Samice kilka razy w roku rodzą młode, które po upływie kilku tygodni osiągają dojrzałość rozrodczą. Nie zapadają w sen zimowy. Żyją pojedynczo, w grupach rodzinnych lub koloniach. Roślinożerne, pożywienie norników stanowi w głównej mierze pokarm roślinny: korzenie, kłącza, trawy, zioła, nasiona, warzywa uprawne, owoce. Niektóre gatunki zjadają również bezkręgowce. W latach gdy pojawiają się masowo – średnio co 4 lata – niektóre gatunki stają się poważnymi szkodnikami upraw roślinnych.
Do karczowników należą następujące plemiona[8][6][4]:
- Prometheomyini Kretzoi, 1955 – jedynym występującym współcześnie przedstawicielem jest Prometheomys schaposchnikowi Satunin, 1901 – prometeuszek gruziński
- Ondatrini J.E. Gray, 1825
- Pliophenacomyini Repenning, Fejfar & Heinrich, 1990
- Lemmini J.E. Gray, 1825 – lemingi
- Dicrostonychini Kretzoi, 1955
- Clethrionomyini Hooper & Hart, 1962
- Pliomyini Kretzoi, 1969
- Ellobiusini Gill, 1872
- Lagurini Kretzoi, 1955
- Arvicolini J.E. Gray, 1821
- Microtini Rhoads, 1895
Przodkami nornikowatych były żyjące w pliocenie gryzonie z rodzaju Baranomys[7].
Rodzaje wymarłe o niepewnej pozycji systematycznej i niesklasyfikowane w żadnym z powyższych plemion:
- Allophaiomys Kormos, 1932[9]
- Aratomys Zazhigin, 1977[10]
- Atopomys Patton, 1965[11] – jedynym przedstawicielem był Atopomys texensis Patton, 1965
- Cosomys R.W. Wilson, 1932[12] – jedynym przedstawicielem był Cosomys primus R.W. Wilson, 1932
- Cromeromys Zazhigin, 1980[13]
- Euphaiomys Ruiz Bustos, 1988[14] – jedynym przedstawicielem był Euphaiomys azanai Ruiz Bustos, 1988
- Heteromimomys Zhang Yingqi, Jin Changzhu & Kawamura, 2010[15] – jedynym przedstawicielem był Heteromimomys zhengi Zhang Yingqi, Jin Changzhu & Kawamura, 2010
- Hibbardomys Zakrzewski, 1984[16]
- Huananomys Zheng Shaohua, 1992[17] – jedynym przedstawicielem był Huananomys variabilis Zheng Shaohua, 1992
- Jordanomys Haas, 1966[18] – jedynym przedstawicielem był Jordanomys pusillus Haas, 1966
- Kalymnomys Koenigswald, Fejfar & Tchernov, 1992[19]
- Kislangia Kretzoi, 1954[20]
- Loupomys Koenigswald & L.D. Martin, 1984[21] – jedynym przedstawicielem był Loupomys monahani (Martin, 1972)
- Mimomys Forsyth Major, 1902[22]
- Nebraskomys Hibbard, 1957[23]
- Nemausia Chaline & Laborier, 1981[24] – jedynym przedstawicielem był Nemausia salpetrierensis (Chaline, 1980)
- Ogmodontomys Hibbard, 1941[25]
- Ophiomys Hibbard & Zakrzewski, 1967[26]
- Orcemys R.A. Martin, Tesakov, Agustí Ballester & K. Johnston, 2018[27] – jedynym przedstawicielem był Orcemys giberti Martin, Tesakov, Agustí & K. Johnston, 2018
- Pitymimomys Tesakov, 1998[28]
- Promimomys Kretzoi, 1955[29]
- Tibericola Koenigswald, Fejfar & Tchernov, 1992[19]
- Victoriamys R.A. Martin, 2012[30] – jedynym przedstawicielem był Victoriamys chalinei (Alcalde, Agustí & Villalta, 1981)
- Villanyia Kretzoi, 1956[31]
- Visternomys Rădulescu & P. Samson, 1986[32] – jedynym przedstawicielem był Visternomys cortezi Rădulescu & Samson, 1986
Typ nomenklatoryczny: †Promimomys Kretzoi, 1955.
Typ nomenklatoryczny: †Mimomys Forsyth Major, 1902.
Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 235–239. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.). D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Subfamily Arvicolinae. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-20]. N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-03]. (ang.). T. Kormos. Neue Wühlmause aus dem Oberpliozän von Püspökfürdo. „Neues Jahrbuch für Mineralogie, Geologie und Paläontologie”. Serie B. 69, s. 324, 1932. (niem.). И.М. Громов & И.Я. Поляков (redaktorzy): Фауна СССР: Млекопитающие. T. 3. Cz. 8: Полевки (Microtinae). Ленинград: Издательство Академии Наук СССР, 1977, s. 212. (ros.). R.W. Wilson. Cosomys, a new genus of vole from the Pliocene of California. „Journal of Mammalogy”. 13 (2), s. 150, 1932. DOI: 10.2307/1374052. (ang.). В.С. Зажигин / V.S. Zazhigin. Грызуны позднего плиоцена и антропогена юга западной Сибири / Late Pliocene and Anthropogene rodents of the south of Western Siberia. „Доклады Академии Наук СССР”. 339, s. 108, 1980. (ros.). A. Ruiz Bustos. Estudio sobre los arvicólidos cuaternarios. „Paleomammalia”. 2 (1), s. 66, 1988. (hiszp.). Y.-q. Zhang, C.-z. Jin & Y. Kawamura. A distinct large vole lineage from the Late Pliocene – Early Pleistocene of China. „Geobios”. 43 (4), s. 484, 2010. DOI: 10.1016/j.geobios.2010.01.005. (ang.). G. Haas: On the vertebrate fauna of the lower Pleistocene site of ʻUbeidiya. Jerusalem: Israel Academy of Sciences and Humanities, 1966, s. 45. (ang.). M. Kretzoi. Bericht über die Calabrische (Villaranchische) Fauna von Kislang, Kom. Fejér. „Magyar Állami Földtani Intézet Jelentése”. 1953, s. 247, 1954. (niem.). C.W. Hibbard. Two new Cenozoic microtine rodents. „Journal of Mammalogy”. 38 (1), s. 43, 1957. DOI: 10.2307/1376473. (ang.). J. Chaline & C. Laborier. Nemausia, nouveau genre de rongeur (Arvicolidae, Rodentia), relique dans le pléistocène final du sud de la France. „Comptes rendus hebdomadaires de l’Académie des Sciences”. Série III. 292, s. 633, 1981. (fr.). C.W. Hibbard. New mammals from the Rexroad Fauna, Upper Pliocene of Kansas. „The American midland naturalist”. 26 (2), s. 362, 1941. DOI: 10.2307/3624893. (ang.). R.A. Martin, A.S. Tesakov, J. Agustí Ballester & K. Johnston. Orcemys, a new genus of arvicolid rodent from the early Pleistocene of the Guadix–Baza Basin, southern Spain. „Comptes Rendus Palevol”. 17, s. 313, 2018. DOI: 10.1016/j.crpv.2017.06.006. (ang.). A.S. Tesakov. Voles of the Tegelen fauna. „Mededelingen Nederlands Instituut voor Toegepaste Geowetenschappen TNO”. 60, s. 110, 1998. (ang.). R.A. Martin. Victoriamys, a new generic name for Chaline's vole from the Pleistocene of Western Europe. „Geobios”. 45 (5), s. 446, 2012. DOI: 10.1016/j.geobios.2012.01.001. (ang.). C. Rădulescu & P. Samson. Les micromammifères du Pléistocène moyen de Gura Dobrogei-4 (Dép. de Constanța, Roumanie). „Travaux de l’Institut de Speologie „Emile Racovitza””. 25, s. 71, 1986. (fr.).
Identyfikatory zewnętrzne:
