Niobe
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Niobe, także Nioba (gr. Νιόβη Nióbē, łac. Niobe, Nioba) – w mitologii greckiej królowa Teb, małżonka Amfiona, jednego z "tebańskich Dioskurów".
 Niobe – barokowa rzeźba z Kromieryża (Czechy) | |
| mityczna królowa Teb | |
| Jako żona | |
|---|---|
| Dane biograficzne | |
| Ojciec | |
| Mąż | |
| Dzieci | |
Była córką Tantala, króla lidyjskiego Sipylos, i plejady Tajgete (według innych wersji – hiady Dione), siostrą Pelopsa. Z Amfionem miała 7 synów i 7 córek, zwanych Niobidami[1]. Obraziła bogów swoją pychą, szczycąc się posiadaniem licznego potomstwa i wynosząc się ponad Leto (Latonę) – matkę Apollina i Artemidy. Kiedy Manto, córka Tejrezjasza, wezwała Tebanki do złożenia ofiary Leto i jej dzieciom, królowa odmówiła lekceważąc ofiarę dla bogini mającej tylko dwoje dzieci. Zniewagę tę pomściły one same, zabijając Niobidów z łuków na oczach matki. Rozpaczającą Niobe Zeus z litości zamienił w skałę, którą wicher przeniósł do Azji Mniejszej, gdzie pozostała na zawsze jako góra Sipylos. Na wieść o stracie synów śmierć miał zadać sobie również Amfion[2]. Przy życiu pozostało jedynie dwoje z dzieci Niobe: Chloris i Amyklas[3].
Istnieje również inna wersja mitu, w którym Niobe jest córką nie Amfiona, a Asaona, i żoną Filottosa z Asyrii. Po śmierci męża na polowaniu Assaon zapragnął posiąść swą córkę, wbrew jej woli. Assaon zaprosił więc dzieci Niobe na ucztę, podczas której podpalił pałac, sprowadzając śmierć na swoje wnuki[4].
| Zeus | Pluto | ||||||||||||||||||||
| Tantal | Dione/Euryanassa | ||||||||||||||||||||
| Niobe | Pelops | Broteas | |||||||||||||||||||
| Amfion | Niobe | ||||||||||||||||||||||||
| Amyklas | Chloris | Sipylos, Eupinytos, Ismenos, Damasichton, Agenor, Fajdimos, Tantal, Etodaja/Neajra, Kleodoksa, Astyoche, Ftia, Pelopia, Astykrateja, Ogygia | |||||||||||||||||||||||
| Nestor | Pero | Tauros, Asterios, Pylaon, Deimachos. Eurybios, Epilaos, Frasjos, Eurymenes, Euagoras, Alastos, Periklymenos | |||||||||||||||||||||||
| Arejos | Talaos | Leodokos | |||||||||||||||||||||||
Nadnaturalną przemianę fizyczną Niobe interpretowano jako skamienienie z rozpaczy i bólu, co obrazowo utrwalił Owidiusz w Przemianach (VI, 152nn)[9]. Tragiczny los Niobe i jej potomstwa stanowił częsty motyw już w literaturze (dramat, m.in. Ajschylos, Sofokles) i w sztuce antycznej. Z epoki hellenistycznej pochodzi grupa 17 rzeźb przedstawiających śmierć Niobidów – dzieło anonimowego twórcy powstałe ok. 320-280 r. p.n.e., którego centrum stanowiła postać Niobe z tulącą się do niej najmłodszą córką. Niemal komplet replik tego zespołu (odnaleziony w 1583 w Rzymie) znajduje się we florenckiej Galerii Uffizi[10]. Wiadomo, iż motyw ten odwzorowywały także greckie malowidła wazowe (np. krater Malarza Niobidów). Z licznych kopii i naśladownictw w epoce rzymskiej zachowały się reliefy.
W sztuce nowożytnej był to również temat podejmowany w malarstwie (np. przez Tintoretto czy J.L. Davida). W Polsce, zainspirowany rzeźbą nieborowską Konstanty Ildefons Gałczyński, był twórcą poematu Niobe (1958), do którego Kazimierz Serocki skomponował utwór wokalno-instrumentalny (1968).
Odkrycie w 1844 przez berlińskiego mineraloga H. Rose pierwiastka podobnego do tantalu, nasunęło mu myśl nazwania go niobem (obydwa występują w kolumbicie)[11].
Imię to nosiła w mitologii greckiej również pierwsza kobieta – córka Foroneusa (uważanego według tradycji argiwskiej za "pierwszego człowieka") i nimfy Laodyke. Była też pierwszą ludzką kochanką Zeusa, z którym miała syna Argosa, króla Foronei[12].
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.