Niedobczyce

Niedobczyce (śl. Ńydobczyce, niem. Niedobschütz, cz. Nedobčice) – część miasta i dzielnica Rybnika położona w południowo-zachodniej części miasta. W latach 1955–1975 stanowiły samodzielne miasto. Liczy ponad 10 000 mieszkańców.

Niedobczyce

część miasta i dzielnica Rybnika
Budynek starej szkoły w Niedobczycach
Herb
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miasto	Rybnik
Prawa miejskie	1954-1975
W granicach Rybnika	27 maja 1975[1]
SIMC	0942937
Populacja (2024) • liczba ludności	10 846
Strefa numeracyjna	32
Kod pocztowy	44-270
Tablice rejestracyjne	SR
Położenie na mapie Rybnika Położenie na mapie Rybnika
50°03′58,029″N 18°30′08,328″E
Strona internetowa

Miejscowość Niedobczyce była w latach 1945–1954 siedzibą gminy Niedobczyce. W 1954 wieś należała i była siedzibą władz gromady Niedobczyce, ale zanim gromada zaczęła funkcjonować, rozwiązano ją i przekształcono w miasto. Niedobczyce bardzo dobrze skomunikowane z innymi miejscowościami oraz resztą dzielnic Rybnika. W dzielnicy regularnie zatrzymują się pociągi Kolei Śląskich oraz kursują autobusy Komunikacji miejskiej w Rybniku. Linie autobusowe obsługujące Niedobczyce: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 9, 22, 23 oraz 24.

Położenie

Niedobczyce położone są w południowej części Rybnika, na kilku wzgórzach oraz w rozległej dolinie wzdłuż rzeki Nacyny. Od południa Niedobczyce sąsiadują z miastem Radlin w powiecie wodzisławskim, od wschodu z dzielnicą Popielów, z zachodu Niewiadom, z północnego wschodu z dzielnicą Zamysłów i dzielnicą Radziejów oraz z dzielnicą Zebrzydowice z północnego zachodu.

Nazwa

Nazwa miejscowości pochodzi prawdopodobnie od imienia jej dawnego właściciela - Niedobka, lub Niedobki^{[potrzebny przypis]}. Zanim Niedobczyce stały się częścią Rybnika historyczne dokumenty notowały je jako osobną miejscowość. W łacińskim dokumencie z 1228 roku wydanym przez Kazimierza I opolskiego miejscowość zanotowana została w szeregu miejscowości założonych na prawie polskim iuris Polonici^[2] w zlatynizowanej, staropolskiej formie Nedobcici^[3]. W 1531 notowana jako Niedobtzitze, a w 1584 jako Niedobschitz^[4].

Historia

Dawny herb Niedobczyc przedstawiający bróg

Szkoła Podstawowa nr 21

Dzieje Niedobczyc sięgają XIII wieku^[4]. Miejscowość założona była pierwotnie na prawie polskim iure polonico^[2] i podlegała władzy książęcej Kazimierza I opolskiego. Mieszkańcy wsi zobowiązani byli do świadczenia dla niego powinności służebnych wynikających z tego prawa takich jak: stan, stróża, powoz, przewod, bobrownicy, psiarego i innych. W 1228 Kazimierz opolski przekazał wieś w uposażenie klasztoru w Czarnowąsach zachował jednak przysługujące władzy książęcej prawa polskie^[2].

Do połowy XIX wieku była to, jak wiele jej podobnych, niewielka, rolnicza wioska. Powstanie kolei i rozwój przemysłu węglowego spowodował gwałtowny przyrost mieszkańców, a co za tym idzie rozbudowę Niedobczyc. W latach 1892–1896 wybudowano tam kopalnię, o niemieckiej nazwie „Römer”, w ślad za nią powstało osiedle robotnicze. Po pierwszej wojnie światowej, w 1936 roku nazwę kopalni zmieniono na podobnie brzmiącą, ale polską- „Rymer”, od nazwiska pierwszego wojewody śląskiego, Józefa Rymera^[5].

Dnia 25 stycznia 1920 roku w Niedobczycach utworzone zostało gniazdo najstarszej polskiej organizacji sportowej Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Koło to podlegało organizacyjnie Towarzystwu Gimnastycznemu „Sokół” w Rybniku^[6] i należało do szeregu sekcji gimnastycznych śląskiego Sokoła. W roku 1932 niedobczyckie koło tej organizacji liczyło 42 członków^[7].

W 1955 roku, miejscowość po połączeniu z sąsiednim Niewiadomiem (Górnym i Dolnym), Beatą, Popielowem i Radziejowem, otrzymała prawa miejskie. Ten stan trwał do 1975 roku, kiedy Niedobczyce stały się jedną z dzielnic Rybnika.

W 1997 r. grupa inicjatywna z Niedobczyc złożyła w Radzie Miejskiej Rybnika pisma o dążeniu części mieszkańców dzielnicy do odłączenia od Rybnika i utworzeniu nowej gminy składającej się z Niedobczyc wraz z Niewiadomiem. Ostatecznie 8 października 1997 Rada Miasta Rybnik podjęła uchwałę 302/XXVIII/1997 o negatywnym zaopiniowaniu wniosku^[8].

Ludzie związani z miejscowością

14 lutego 1928 roku urodził się w Niedobczycach Władysław Basista^[9], 25 października 1934 roku Damian Zimoń, 18 kwietnia 1937 roku Alojzy Gryt a 29 grudnia 1943 roku polski gimnastyk olimpijski Wilhelm Kubica.

Zabudowa

Familoki na ulicy Andersa

Ulica Obrońców Pokoju

W dzielnicy znajdują się m.in.:

• Zabytkowy Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa, wybudowany w 1921 roku (wpisany do rejestru zabytków 29 czerwca 2023, nr rej. A/1216/23)^[10],
• Kościół pw. Miłosierdzia Bożego (terytorialnie znajduje się na terenie Niedobczyc, jednak obejmuje jedynie północno-zachodnią część miejscowości oraz północną część sąsiedniego Niewiadomia),
• Szkoła Podstawowa nr 21,
• Szkoła Podstawowa nr 22,
• Zespół Szkół nr 5 (Szkoła Podstawowa nr 33, Technikum nr 5),
• Dom Kultury Niedobczyce,
• Zespół Ognisk Wychowawczych - wielofunkcyjna całodobowa placówka opiekuńczo-wychowawcza,
• Pomnik Powstańców Śląskich,
• zabytkowe osiedle górnicze, zbudowane w koncepcji miasta-ogrodu,
• Dwa boiska sportowe,
• Trzy dworce kolejowe: Rybnik Towarowy, Rybnik Niedobczyce, Rybnik Rymer,
• Filia biblioteki miejskiej w budynku z początków XX wieku.,
• Dwa cmentarze parafialne,
• Drogi: krajowa 78, wojewódzka 935,
• Hałda zlikwidowanej już KWK „Rymer”