Muzeum Zamkowe w Sandomierzu

Muzeum Zamkowe w Sandomierzu
	; Dawny zamek królewski, od 1986 siedziba muzeum
Państwo	Polska
Miejscowość	Sandomierz
Adres	ul. Zamkowa 12; 27 - 600 Sandomierz
Data założenia	1921
Zakres zbiorów	sztuka, etnografia, archeologia, historia, literatura
Dyrektor	dr Mikołaj Getka-Kenig
	Położenie na mapie Polski Muzeum Zamkowe w Sandomierzu
	Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego Muzeum Zamkowe w Sandomierzu
	Położenie na mapie powiatu sandomierskiego Muzeum Zamkowe w Sandomierzu
	Położenie na mapie Sandomierza Muzeum Zamkowe w Sandomierzu
	50°40′33,8880″N 21°44′50,3520″E
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Muzeum Zamkowe w Sandomierzu (do 2021 Muzeum Okręgowe w Sandomierzu) – muzeum powstałe w roku 1921 w Sandomierzu, gromadzące i eksponujące głównie zbiory związane z ziemią sandomierską. Jego siedzibą jest zamek królewski.

Szybkie fakty Państwo, Miejscowość ...

Zamknij

Regionalne muzeum, nazwane wówczas Muzeum Ziemi Sandomierskiej, założył i prowadził do IX 1939 miejscowy oddział Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, którego działacze przekazali na jego rzecz swoje kolekcje miejscowych minerałów, owadów, etnograficzne, numizmatów i zabytków archeologicznych. Chociaż placówkę otwarto 5 maja 1921 r., to przez kilka lat nie miała ona żadnego stałego lokalu. Dopiero w roku 1925 umieszczono ją w zbudowanym wówczas na potrzeby Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego budynku przy dzisiejszej ulicy Żeromskiego, a dwa lata później mianowano pierwszego kustosza. Kolekcje rozbudowywano m.in. dzięki darowiznom miejscowej ludności oraz poprzez podejmowane przez kustosza lub członków PTK wyprawy terenowe. Skutkiem II wojny światowej było zamknięcie muzeum i utrata znacznej części eksponatów^[1].

Na bazie zachowanych zbiorów otworzone 1 VI 1956 r. nowe muzeum, tym razem jednak państwowe, pod nową nazwą (początkowo Muzeum w Sandomierzu, od 1976 Muzeum Okręgowe) i w nowej lokalizacji – w Kamienicy Oleśnickich (do 2001). Po utworzeniu w roku 1975 województwa tarnobrzeskiego wydatnie wzrosły środki na rozwój muzeum, co skutkowało szybką rozbudową zbiorów, zwiększeniem działów muzealnych z dotychczasowych dwóch do czterech i dużym powiększeniem powierzchni wystawienniczych, zarówno dzięki uzyskaniu kilku sal w ratuszu (1978–2003), jak i w efekcie otwarcia dwóch oddziałów zamiejscowych: w Wiktorynie Zagrodę Pamięci Narodowej poświęconą dziejom regionalnej partyzantki Armii Ludowej (1977–1991) oraz Muzeum Czynu Zbrojnego w Janowie Lubelskim (od 1986) i Oddział Literatury im. Jarosława Iwaszkiewicza w sandomierskiej kamienicy przy ulicy Katedralnej(w 1980)^[1].

W roku 1986 muzeum ulokowano w zamku sandomierskim, stopniowo, w miarę remontowania kolejnych partii zamku, likwidując wszystkie pozostałe siedziby placówki (oddział w Janowie przekształcono w 1993 roku w odrębne muzeum) i przenosząc doń zbiory i personel, tak że od 2013 muzeum jest znów placówką jednooddziałową. W roku 1999 placówkę wpisano do Państwowego Rejestru Muzeów^[1].

1 stycznia 2022 zmieniono nazwę z Muzeum Okręgowe na Muzeum Zamkowe w Sandomierzu, dokonując jednocześnie zmiany struktury własnościowej – muzeum stało się placówką wyłącznie państwową, zarządzaną przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego i województwo świętokrzyskie, a dwie inne instytucje współzarządzające nią dotąd (powiat sandomierski i miasto Sandomierz) zrzekły się swych praw^[2].

Leon Wilkoński (1927–1939)
Eligia Gąsowska (1957–60)
Kamila Załuska (1961–70)
Jan Przała (1970–75)
Ireneusz Skrzyński (1975–76)
Kazimierz Kałuża (1976–77)
Jerzy Waszkiewicz (1978–95)
Zofia Czubowa (1995–2009)
Paweł Różyło (2009–2013)
Dominik Abłamowicz (2015–2018)
Dominik Kacper Płaza (2018–2020)
Mikołaj Getka-Kenig (od 2021 r.)^[3]

Muzeum ma pięć działów gromadzących zbiory: archeologiczny, etnograficzny, historyczny, literatury oraz sztuki, ponadto dysponuje biblioteką i pracownią konserwacji zabytków^[4]. W 2022 r. istniały następujące wystawy stałe^[5]:

Ciemne ścieżki – prezentuje życie i twórczość Jarosława Iwaszkiewicza
Dawna kuchnia królewska – zbiory artystyczne. Rzemiosło – malarstwo XVII – XX w.
Dawna wieś sandomierska
Dzieje zamku sandomierskiego
korona sandomierska – pokazująca kopię średniowiecznej korony znalezionej w Sandomierzu, a współcześnie będącej w zbiorach Muzeum Katedralne im. Jana Pawła II na Wawelu
Krzemień pasiasty w biżuterii i małych formach złotniczych
Lapidarium – prezentuje fragmenty zabytkowych detali architektonicznych z miejscowego zamku doby Renesansu wzniesionego przez warsztat Benedykta z Sandomierza
Legenda o Walgierzu Udałym w artystycznej wizji Stanisława Hiszpańskiego
Szachy sandomierskie – zestaw średniowiecznych bierek szachowych z kości, odkrytych w Sandomierzu
Ziemia Sandomierska w pradziejach i wczesnym średniowieczu