Mozga trzcinowata

Mozga trzcinowata (Phalaris arundinacea L.) – gatunek byliny należący do rodziny wiechlinowatych (traw). Występuje w strefie umiarkowanej półkuli północnej w Ameryce Północnej i Eurazji oraz w strefie międzyzwrotnikowej we wschodniej Afryce i południowej Azji. Introdukowana do Australii, północnej i południowej Afryki oraz Ameryki Południowej^[3]. W Polsce rośnie pospolicie w całym kraju^[5]. Zasiedla siedliska nadwodne, bywa także uprawiana.

Mozga trzcinowata

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	wiechlinowce
Rodzina	wiechlinowate
Rodzaj	mozga
Gatunek	mozga trzcinowata
Nazwa systematyczna
Phalaris arundinacea L. Sp. Pl.: 55 (1753)[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]
najmniejszej troski

Morfologia

Kwiatostan

Nasada blaszki

Pokrój

Roślina wysokości 1–3 m, z długimi rozłogami, z których wykształca pędy wegetatywne i kwiatowe, silnie zakorzeniająca się.

Łodyga

Silnie ulistniona, źdźbła gładkie, grube, sztywne, połyskujące. dochodzące do 3 m wysokości.

Liście

Równowąskie, o szerokości do 2 cm, sztywne, szorstkie, szarozielonego koloru. Języczek liściowy jest mlecznobiały, przeważnie poszarpany i ma do 5 mm długości.

Kwiatostan

Wiecha podczas kwitnienia brunatnoczerwona, z gęsto osadzonymi kłoskami, klapowana. Osiąga długość do 25 cm i jest w czasie kwitnienia rozpierzchła, po przekwitnięciu ścieśnia się.

Owoc

Oplewiony ziarniak o długości do 4 mm i szerokości do 1,5 mm, lekko spłaszczony. Plewki srebrzyste pokryte pojedynczymi włoskami.

Biologia i ekologia

Występuje przeważnie na glebach żyznych, będących często zalewanych lasach łęgowych. Hydrofit, hemikryptofit, geofit. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla All. Magnocaricion, Ass. szuwar mozgowy Phalaridetum arundinaceae^[6]. Kwitnie w czerwcu–lipcu.

Zastosowanie

• Trawa wybitnie pastewna, zwłaszcza na łąki często zalewane lub intensywnie nawożone, zwłaszcza azotem. Jest odporna na suszę, mrozy i zacienienie. Jest wartościową rośliną paszową, należy ją jednak kosić przed wykłoszeniem, gdyż potem szybko drewnieje. Może dać trzy pokosy, gdyż szybko odrasta po skoszeniu. Nie nadaje się jednak na pastwiska.
• Ze względu na szybki przyrost biomasy nadaje się także do upraw energetycznych.

Zmienność

Uprawiane są kultywary:

• Motycka – odmiana o wyższych właściwościach pastewnych aniżeli naturalny ekotyp. Preferuje tereny wilgotne zalewane.
• Feesey – odmiana o ozdobnych liściach w biało-zielone pasy biegnące wzdłuż liścia. Dobra i na skalniaki, i do oczka wodnego.

Przypisy

1. Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
2. Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2011-01-02] (ang.).
3. Phalaris arundinacea L., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-04-22].
4. Phalaris arundinacea, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
5. Zając A., Zając M.: Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej, Instytut Botaniki, Uniwersytet Jagielloński, 2001, s. 403. ISBN 978-83-61191-72-8.
6. Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4. Brak numerów stron w książce

Kontrola autorytatywna (takson):

• LCCN: sh85112157
• NKC: ph748766
• J9U: 987007529521305171

Encyklopedie internetowe:

• SNL: strandrør
• DSDE: rørgræs

Identyfikatory zewnętrzne:

• BioLib: 42641
• EoL: 1114732
• EUNIS: 192396
• Flora of China: 200025869
• Flora of North America: 200025869
• FloraWeb: 4206
• GBIF: 5289756
• identyfikator iNaturalist: 63337
• IPNI: 415571-1
• ITIS: 41335
• NCBI: 96050
• Plant Finder: 285212
• identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-433393
• Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:415571-1
• Tela Botanica: 48632
• identyfikator Tropicos: 25509858
• USDA PLANTS: PHAR3
• CoL: 4FRDZ