Montgolfier (1912)

Montgolfier (Q81) – francuski oceaniczny okręt podwodny z czasów I wojny światowej i okresu międzywojennego, dziesiąta zamówiona jednostka typu Brumaire. Została zwodowana 18 kwietnia 1912 roku w stoczni Arsenal de Rochefort, a do służby w Marine nationale weszła w 1914 roku. Jednostka została skreślona z listy floty w 1921 roku.

Montgolfier (Q81)

„Montgolfier” podczas wizyty w Paryżu, 17 października 1918 r.
Klasa	okręt podwodny
Typ	Brumaire
Historia
Stocznia	Arsenal de Rochefort
Położenie stępki	1907
Wodowanie	18 kwietnia 1912
Marine nationale
Wejście do służby	1914
Wycofanie ze służby	1921
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu	397 ton 551 t
Długość	52,1 m
Szerokość	5,14 m
Zanurzenie	3,1 m
Zanurzenie testowe	40 m
Rodzaj kadłuba	dwukadłubowy
Napęd
2 silniki diesla o łącznej mocy 840 KM 2 silniki elektryczne o łącznej mocy 660 KM 2 śruby
Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu	13 węzłów 8,8 w.
Zasięg	powierzchnia: 1700 Mm przy 10 w. zanurzenie: 84 Mm przy 5 w.
Uzbrojenie
8 torped; od 1916: 1 działo kal. 47 lub 75 mm
Wyrzutnie torpedowe	7 × 450 mm (1 wewnętrzna na dziobie, 6 zewnętrznych)
Załoga	29

Projekt i dane taktyczno–techniczne

„Montgolfier” zamówiony został na podstawie programu rozbudowy floty francuskiej z 1906 roku^[1][2]. Jednostkę zaprojektował inż. Maxime Laubeuf, lekko modyfikując swój poprzedni projekt (Pluviôse) poprzez zastąpienie napędu parowego licencyjnymi silnikami Diesla MAN, znacznie bardziej niezawodnymi od francuskich modeli^[3][4].

Wnętrze okrętu (przed 1919 r.)

„Montgolfier” był średniej wielkości oceanicznym okrętem podwodnym o konstrukcji dwukadłubowej. Długość całkowita wynosiła 52,1 metra, szerokość 5,14 metra i zanurzenie 3,1 metra^[3][5]. Wyporność w położeniu nawodnym wynosiła 397 ton, a w zanurzeniu 551 ton^[5][6]. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa 6-cylindrowe, czterosuwowe silniki Diesla MAN (wyprodukowane na licencji we Francji) o łącznej mocy 840 koni mechanicznych (KM)^[5][6]. Napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne o łącznej mocy 660 KM^{[3][5][uwaga 1]}. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 13 węzłów na powierzchni i 8,8 węzła w zanurzeniu^[5][7]. Zasięg wynosił 1700 Mm przy prędkości 10 węzłów w położeniu nawodnym oraz 84 Mm przy prędkości 5 węzłów pod wodą^[2][5]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 40 metrów^[4].

Okręt wyposażony był w siedem wyrzutni torped kalibru 450 mm: jedną wewnętrzną na dziobie, cztery zewnętrzne systemu Drzewieckiego oraz dwie zewnętrzne po obu stronach kiosku, z łącznym zapasem 8 torped model 1904^[2][8]. W 1916 roku na okręcie zamontowano działo pokładowe kal. 47 mm L/50 M1902 lub kal. 75 mm L/35 M1897^[1][4]. Załoga okrętu składała się z 29 oficerów, podoficerów i marynarzy^[3][5].

Budowa i przebieg służby

„Montgolfier” zbudowany został w Arsenale w Rochefort^[2][5]. Stępkę okrętu położono w 1907 roku^[4], został zwodowany 18 kwietnia 1912 roku^[2][3], a do służby przyjęto go w 1914 roku^[4]. Okręt otrzymał nazwę na cześć francuskich pionierów lotnictwa z XVIII wieku – braci Montgolfier. Jednostka otrzymała numer burtowy Q81^[5].

„Montgolfier” podczas wojny pełnił służbę na wodach Morza Śródziemnego^[1][3]. W październiku 1918 okręt przypłynął do Paryża i zacumował koło Pont de la Concorde, w ramach akcji reklamowania pożyczki wojennej. Na pokładzie okrętu, podówczas pod dowództwem kapitana Thomasa, którego zastępcą był porucznik Jaspar, można było nabyć obligacje wojenne, a pożyczkodawcy mogli zwiedzić jednostkę (aczkolwiek ze względu na trudny dostęp do wnętrza okrętu, liczba zwiedzających została ograniczona do 30 osób na godzinę). Wizyta okrętu została uznana za duży sukces^[9].

Okręt został skreślony z listy floty w 1921 roku^[4][5].

Uwagi

1. J. Labayle-Couhat podaje, że moc silników elektrycznych wynosiła 2 x 230 KM^[6].

Przypisy

1. Robert Gardiner, Randal Gray: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. London: 1985, s. 210.
2. Jean Labayle-Couhat: French warships of World War I. London: 1974, s. 145.
3. Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara: 2007, s. 83.
4. Ivan Gogin: BRUMAIRE submarines (1913-1914). Navypedia. [dostęp 2017-02-01]. (ang.).
5. Robert Gardiner, Randal Gray: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. London: 1985, s. 209.
6. Jean Labayle-Couhat: French warships of World War I. London: 1974, s. 143.
7. J. Gozdawa-Gołębiowski, T. Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: 1994, s. 537.
8. John Moore (red.): Jane’s Fighting Ships of World War I. London: 1990, s. 199.
9. On souscrira demain a bord du Montgolfier. „L'Attaque”, s. 2, 1918-10-22. (fr.).

Bibliografia

• Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.). Brak numerów stron w książce
• Robert Gardiner, Randal Gray: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.). Brak numerów stron w książce
• Ivan Gogin: BRUMAIRE submarines (1913-1914). Navypedia. [dostęp 2017-02-01]. (ang.).
• Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1. Brak numerów stron w książce
• Jean Labayle-Couhat: French warships of World War I. London: Ian Allan Ltd., 1974. ISBN 0-7110-0445-5. (ang.). Brak numerów stron w książce
• John Moore (red.): Jane’s Fighting Ships of World War I. London: Studio Editions, 1990. ISBN 1-85170-378-0. (ang.). Brak numerów stron w książce
• On souscrira demain a bord du Montgolfier. „L’Attaque”, s. 2, 1918-10-22. (fr.).
• Gordon Smith: World War 1 at Sea, FRENCH NAVY. Naval History Homepage. [dostęp 2017-02-01]. (ang.).