Merak (Beta Ursae Majoris, β UMa) – gwiazda w konstelacji Wielkiej Niedźwiedzicy. Wchodzi w skład asteryzmu Wielkiego Wozu. Jest oddalona o około 97 lat świetlnych od Słońca.
| β Ursae Majoris | |||||||||||||||||||||||
 Położenie w gwiazdozbiorze | |||||||||||||||||||||||
| Dane obserwacyjne (J2000) | |||||||||||||||||||||||
| Gwiazdozbiór | |||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Rektascensja |
11h 01m 50,491s[1] | ||||||||||||||||||||||
| Deklinacja |
+56° 22′ 56,83″[1] | ||||||||||||||||||||||
| Paralaksa (π) | |||||||||||||||||||||||
| Odległość | |||||||||||||||||||||||
| Wielkość obserwowana | |||||||||||||||||||||||
| Ruch własny (RA) | |||||||||||||||||||||||
| Ruch własny (DEC) |
27,68 ± 1,54 mas/rok[1] | ||||||||||||||||||||||
| Prędkość radialna |
−13,10 ± 0,10 km/s[1] | ||||||||||||||||||||||
| Charakterystyka fizyczna | |||||||||||||||||||||||
| Rodzaj gwiazdy |
podolbrzym lub gwiazda ciągu głównego (karzeł) | ||||||||||||||||||||||
| Typ widmowy | |||||||||||||||||||||||
| Masa | |||||||||||||||||||||||
| Promień | |||||||||||||||||||||||
| Metaliczność [Fe/H] |
−0,03[4] | ||||||||||||||||||||||
| Wielkość absolutna | |||||||||||||||||||||||
| Jasność | |||||||||||||||||||||||
| Wiek |
0,5 mld lat[4] | ||||||||||||||||||||||
| Temperatura |
9193 ± 56 K[4] | ||||||||||||||||||||||
| Charakterystyka orbitalna | |||||||||||||||||||||||
| Krąży wokół | |||||||||||||||||||||||
| Półoś wielka |
9145[3] pc | ||||||||||||||||||||||
| Mimośród |
0,2237[3] | ||||||||||||||||||||||
| Alternatywne oznaczenia | |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
Nazwa
Tradycyjna nazwa gwiazdy, Merak, wywodzi się od arabskiego المراق al-maraqq, co oznacza „bok” Niedźwiedzicy; jest to też źródło nazwy gwiazdy Mizar[5][6]. Chińczycy nazywali tę gwiazdę chiń. 天璇; pinyin Tiānxuán, co oznacza „niebiański obracający się jadeit”[5]. Międzynarodowa Unia Astronomiczna w 2016 formalnie zatwierdziła użycie nazwy Merak dla określenia tej gwiazdy[7].
Charakterystyka obserwacyjna
Wraz z sąsiednią gwiazdą Dubhe (Alfa Ursae Majoris), Merak pomaga znaleźć na niebie słabszą Gwiazdę Polarną, czemu para ta zawdzięcza nazwę „wskaźników”[6]. W tym celu wystarczy pięciokrotnie przedłużyć ku północy linię łączącą Merak z Dubhe[8]. Dla obserwatorów na szerokościach geograficznych powyżej 41° N (w tym w większej części Europy) gwiazdy Wielkiego Wozu nigdy nie zachodzą[6]
Podobnie jak cztery inne gwiazdy Wielkiego Wozu, Merak należy do luźnej gromady otwartej, znanej jako Gromada Wielkiej Niedźwiedzicy, która zajmuje niewielki obszar w przestrzeni, jednak z ziemskiej perspektywy rozrzucona jest po znacznej części nieba[9].
Charakterystyka fizyczna
Merak to pojedyncza gwiazda typu widmowego A1. Część źródeł klasyfikuje ją jako gwiazdę ciągu głównego[2], inne – jako podolbrzyma[1][3][4]. Temperatura gwiazdy szacowana jest na ok. 9200 K[4], Merak świeci 58 razy jaśniej niż Słońce[4]. Jej promień jest ok. trzykrotnie większy od promienia Słońca, a masa jest 2,5 raza większa od słonecznej[4]. Otoczona jest ponadto przez gazowy dysk, podobny do odkrytych wokół Fomalhauta i Wegi[2]. Nie zaobserwowano tam dotychczas żadnych planet, ale jest bardzo prawdopodobne, że istnieją, bądź są właśnie w trakcie formowania[2].
Zobacz też
Przypisy
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
