Loading AI tools
rodzaj modlitwy chrześcijańskiej Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Matutinum – łacińska nazwa jednej z godzin kanonicznych w układzie formy nadzwyczajnej obrządku rzymskiego, której w formie zwyczajnej odpowiada Godzina Czytań. W języku polskim w przedsoborowej terminologii godzinę tę nazywano jutrznią, ale w terminologii posoborowej nazwa „jutrzni” odnosi się do innej godziny (łac. Laudes albo Laudes matutinae).
Tradycyjnie jedna z godzin kanonicznych była odprawiana w nocy. Zawierała ona dłuższe czytania z Pisma świętego i autorów kościelnych oraz rozbudowane muzycznie responsoria dłuższe (responsoria prolixa). Inną nazwą tej godziny są vigiliae[1].
Po reformach liturgicznych Soboru Watykańskiego II i wprowadzeniu Liturgii Godzin na miejsce Brewiarza Rzymskiego zamiast matutinum pojawiła się Godzina Czytań, która jest krótsza i którą w odróżnieniu od matutinum można odmówić o dowolnej porze dnia[2]. Matutinum zachowało się u kartuzów[3].
Księgi chórowe (z nutami), których używa się podczas nocnej godziny kanonicznej, noszą nazwy antyfonarza nocnego (Antiphonale albo Antiphonarium pro nocturnis Horis)[4][5], responsoriału (Liber responsorialis)[6] albo nokturnału (Nocturnale)[7][8].
Matutinum rozpoczyna się wezwaniem, w czasie którego jest uroczyście śpiewany na jedną ze specjalnych melodii Psalm 94 Venite exsultemus (w polskich współczesnych tłumaczeniach Biblii jest to psalm 95)[6]. Potem następuje hymn[9].
Następnie ma miejsce psalmodia oraz czytania, których układ w uproszczeniu przedstawia się jak następuje:
Między psalmami a czytaniami jest werset, po którym odmawia się po cichu Modlitwę Pańską. Na początku każdej serii czytań ma miejsce absolucja, a przed każdym czytaniem – błogosławieństwo lektora. Po ostatnim czytaniu czasami śpiewa się Te Deum[9].
Zakończeniem matutinum jest modlitwa, werset Błogosławmy Panu i modlitwa za zmarłych, ale matutinum często łączy się z laudesami, więc wtedy zakończenie się opuszcza[9][10].
Ten układ ulega różnym modyfikacjom w niektóre dni, przede wszystkim w czasie Triduum Paschalnego (patrz niżej) oraz w oficjum za zmarłych[11].
W obrządku monastycznym układ elementów jest zasadniczo podobny jak w obrządku rzymskim, ale na przykład w uroczyste święta jest nie dziewięć, a dwanaście czytań[6].
W obrządku dominikańskim matutinum jest bardzo podobne do rzymskiego, różniąc się szczegółami, na przykład po ostatnim czytaniu w obrządku rzymskim następuje od razu Te Deum[9], a w obrządku dominikańskim ostatnie czytanie również ma swoje responsorium[4].
Ciemna Jutrznia (łac. Tenebrae) to nazwa nabożeństwa odprawianego w Wielki Czwartek, Wielki Piątek i Wielką Sobotę, składającego się z matutinum i laudesów tych dni. Nazwa pochodzi od zwyczaju gaszenia kolejnych świec po każdym psalmie; pod koniec nabożeństwa w kościele zapada ciemność[12].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
