Maszyna licząca

Pierwsze sposoby liczenia

nacięcia (35–20 tys. lat p.n.e., jednak stosowane w Anglii jeszcze w XIX wieku) – bijekcja zbioru nacięć na zbiór liczonych obiektów;
palce u rąk i nóg oraz inne części ciała;
liczby na sznurkach – najbardziej znane w postaci kipu Inków, stosowane od XII w. n.e., na bazie systemu dziesiętnego;
kamyki (łac. calculus – kamyczek) – podstawa abaków, tabliczek (tablica z Salaminy V w. p.n.e.).

Mechaniczne maszyny liczące

Thumb — Abraham Stern z zaprojektowaną przez siebie *machiną rachunkową*

150–100 r. p.n.e. - mechanizm z Antykithiry. Służy do przeprowadzania obliczeń astronomicznych dotyczących Słońca, innych gwiazd, gwiazdozbiorów, Księżyca i planet, w tym prawdopodobnie ich pozycji^[1] i wielu parametrów zaćmień lata w przód (kierunek postępowania zaćmienia, wielkość zaćmienia, kolor Księżyca, rozmiar kątowy Księżyca, węzeł księżycowy i czas zaćmienia)^[2]. Niedokładność wynika zarówno z ułomności ówczesnych przewidywań astrometrycznych jak i niedoskonałości samego mechanizmu. Błąd położenia Księżyca wynosił maksymalnie 20 stopni^[3], a maksymalne błędy dla Wenus i Merkurego dla jednego okresu epicyklu odpowiadały 0,4 i 0,2 dnia^[4]. W związku z tym podejrzewa się, że nie był on używany przez profesjonalnego astronoma^[3].
1623: Wilhelm Schickard z Badenii Witenbergii buduje maszynę wykonującą 4 działania na liczbach całkowitych. Popełniała ona więcej błędów, niż maszyny Pascala^[5].
ok. 1645 francuski matematyk Blaise Pascal konstruuje Pascaliny, zwane też Arithmetique, wykonujące dodawanie, odejmowanie i operacje ułamkowe (często nieprawidłowo).
ok. 1670: Gottfried Wilhelm Leibniz udoskonala Pascalinę dodając mnożenie (stepped reckoner).
1777: Charles Stanhope (3. hrabia Stanhope) zbudował Logic Demonstrator, który demonstrował najprostsze sylogizmy^[6].
1815: Abraham Jakub Stern (Żyd z Hrubieszowa, członek polskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk) buduje rachunkową machinę wykonującą 4 podstawowe działania^[7]. Urządzenie to zostało spopularyzowane przez jego zięcia, Chaima Zeliga Słonimskiego.
1817: zostaje skonstruowana udoskonalona wersja poprzedniej rachunkowej machiny; o wyciąganie pierwiastków z ułamków^[8].
1820: Charles Xavier Thomas buduje arytmometr, wykonujący 4 podstawowe działania i pierwiastki o podstawie 2 i 3^[9].
1822: powstaje pierwsza maszyna różnicowa Babbage’a służąca do obliczania wielomianów. Za sprawą rozwinięcia w szereg Taylora przydaje się ona między innymi do obliczania logarytmów i funkcji trygonometrycznych.
1832: Charles Babbage i Joseph Clement budują kolejną maszynę różnicową, która operuje na 6-cyfrowych liczbach i zapewnia dokładność do drugiego rzędu w metodzie różnic dzielonych^[10]^[11].
1837: Babbage kończy projektować maszynę analityczną, która jest kompletna w sensie Turinga, jednak nigdy jej nie buduje.
1845: Izrael Abraham Staffel prezentuje w Warszawie maszynę liczącą Staffela wykonującą cztery podstawowe działania arytmetyczne oraz obliczającą wartość pierwiastków kwadratowych.
1849: Babbage kończy budowę kolejnej maszyny różnicowej, która operuje na 31-cyfrowych liczbach i zapewnia dokładność do siódmego rzędu^[10].
1887: Dorr E. Felt patentuje komptometr, który ma klawisze do wprowadzania liczb i jest produkowany na masową skalę.
1889: Felt patentuje komptograf, czyli komptometr z funkcją automatycznego zapisywania działań na kartce.
1948: Curt Herzstark tworzy kieszonkowy kalkulator „Curta”, który pozwala, z dokładnością do 11 cyfr, na 4 podstawowe operacje arytmetyczne i obliczanie pierwiastków kwadratowych.

Historia maszyn liczących

Pierwsze sposoby liczenia

Mechaniczne maszyny liczące

Podział (1974 r.)

Zobacz też

Przypisy

Wikiwand - on