Marynarka Wojenna Indonezji

Siły Morskie Indonezji (Tentara Nasional Indonesia Angkatan Laut) – indonezyjska marynarka wojenna, morski rodzaj Narodowych Indonezyjskich Sił Zbrojnych. Pełna nazwa brzmi: Siły Morskie Narodowych Indonezyjskich Sił Zbrojnych.

Siły Morskie Indonezji
Tentara Nasional Indonesia Angkatan Laut, TNI-AL

Państwo	Indonezja
Siły zbrojne	Narodowe Indonezyjskie Siły Zbrojne
Data utworzenia	1945
Prefiks	KPI (Kapal di Republik Indonesia)
Bandera
Proporzec

Historia

Lata 1945 – 1965

Początek indonezyjskiej marynarki wojennej sięga 1945 roku, po deklaracji niepodległości Indonezji, stanowiącej wcześniej kolonię holenderską jako Holenderskie Indie Wschodnie. Między 1945 a 1949 rokiem Indonezja nie mogła rozwijać sił morskich, prowadząc wojnę wyzwoleńczą przeciw Holandii, której marynarka kontrolowała i blokowała indonezyjskie porty i wybrzeże. 27 grudnia 1949 roku Holandia uznała niepodległość Indonezji, po czym 28 grudnia przekazała jej również pierwsze pełnowartościowe okręty: dwa trałowce typu Bathurst, używane jako korwety^[1]. W kwietniu 1950 roku przekazała dwie dalsze korwety tego typu, dwa amerykańskie ścigacze okrętów podwodnych typu PC i szereg mniejszych jednostek dawnej administracji kolonialnej^[1]. W dniu 1 marca 1951 roku Holandia przekazała Indonezji też eks-brytyjski niszczyciel „Gadjah Mada”, który stał się jej największą jednostką i przez dekadę był jej okrętem flagowym^[2]. Pierwszymi nowymi okrętami było 12 małych patrolowców typu Alkai zbudowanych w Holandii^[2].

Fregata „Surapati” włoskiej budowy z końca lat 50.

Okręt podwodny „Tjakra” radzieckiego projektu 613

W 1954 roku opracowano pierwszy program rozbudowy floty, w wykonaniu którego zamówiono w różnych krajach szereg nowych okrętów^[2]. Do końca dekady we Włoszech zbudowano dwie fregaty typu Almirante Clemente i dwie korwety typu Pattimura, w Niemczech Zachodnich osiem kutrów torpedowych typu Jaguar i 10 kutrów trałowych, a w Jugosławii sześć patrolowców typu Kraljevica^[3]. Od USA przejęto zaś dalsze trzy ścigacze okrętów podwodnych^[4]. W drugiej połowie lat 50. prezydent Sukarno rozpoczął prowadzenie konfrontacyjnej polityki wobec Holandii i Wielkiej Brytanii i zbliżył się politycznie do bloku wschodniego. W następstwie tego Indonezja przystąpiła do rozbudowy marynarki na wielką skalę z pomocą ZSRR, od którego zakupiła aż 104 stosunkowo nowe okręty różnych klas^[4]. Między 1959 a 1964 rokiem marynarka wzbogaciła się z tego źródła o lekki krążownik „Irian”, siedem niszczycieli proj. 30bis (Skoryi), siedem fregat proj. 50 (Riga), aż 14 okrętów podwodnych proj. 613 (Whiskey) i liczne mniejsze okręty, w tym ścigacze okrętów podwodnych, trałowce, 24 kutry torpedowe proj. 183 i 12 kutrów rakietowych proj. 183R (Komar)^[5]. Nie wszystkie okręty jednak zostały wcielone do aktywnej służby, część pozostawała w rezerwie lub posłużyła na części zamienne^[3]. Problemem był nienajwyższy poziom wyszkolenia wymaganych dla okrętów licznych załóg, które szkolili radzieccy instruktorzy – przy tym część stanowisk obsadzali w ogóle radzieccy specjaliści, zwłaszcza na okrętach podwodnych^[5]. Rozbudowano też znacznie siły desantowe, kupując 11 używanych okrętów desantowych LST w USA i jeden w Japonii^[3]. Liczebność personelu marynarki sięgnęła około 100 tysięcy, a piechoty morskiej 16 tysięcy^[6].

Teoretycznie silna marynarka indonezyjska praktycznie nie została użyta podczas konfliktu z Holandią o Nową Gwineę Holenderską w 1962 roku, podczas którego holenderskie okręty patrolowały wybrzeża Nowej Gwinei i zwalczały próby infiltracji przez oddziały indonezyjskie^[7]. Doszło jedynie do niewielkiego starcia 15 stycznia 1962 roku koło wysp Aru, w którym zatopiony został indonezyjski kuter torpedowy „Matjan Tutul” typu Jaguar, na którym zginął zastępca szefa sztabu głównego marynarki komodor Jos Sudarso^[7]. Marynarka indonezyjska nie wzięła też udziału w konfrontacji z Wielką Brytanią i Malezją na Borneo w latach 1963–1966, z wyjątkiem działań niewielkich jednostek rzecznych^[6].

Od lat 70. do końca XX wieku

W 1965 roku doszło w Indonezji do próby przewrotu wojskowego i wyniesienia do władzy generała Suharto, co pociągnęło za sobą zerwanie z komunistycznymi państwami i odmowę spłaty 800 milionów dolarów dla ZSRR za sprzęt wojskowy^[6]. Spowodowało to przerwanie pomocy wojskowej, zakończenie dostaw części dla radzieckich okrętów i szybkie wycofanie ze służby większości z nich na początku lat 70^[6]. W 1973 roku zredukowano liczebność personelu marynarki do 30 tysięcy i 5 tysięcy piechoty morskiej, chociaż później liczbę piechoty morskiej ponownie doprowadzono do 12 tysięcy^[6]. Do końca dekady wycofano też większość starszych okrętów^[3]. Indonezja za to zyskała wsparcie ze strony USA i do połowy lat 70. przejęła cztery amerykańskie kilkunastoletnie fregaty typu Claud Jones i 12 trałowców^[3]. W 1975 roku marynarka Indonezji wzięła udział w zdobyciu Timoru Wschodniego^[3].

Fregata KRJ „Slamet Riyadi” typu Van Speijk

Pod koniec lat 70. marynarka ponownie zamówiła nowe jednostki, przede wszystkim dwa okręty podwodne typu 209 w Niemczech Zachodnich („Nanggala” i „Cakra”), trzy korwety rakietowe typu Fatahillah w Holandii, fregatę szkolną w Jugosławii, oraz cztery kutry rakietowe typu PSK Mk 5 i sześć okrętów desantowych w Korei Południowej^[3]. W połowie lat 80. Indonezja zakupiła natomiast trzy brytyjskie używane fregaty typu Tribal, a następnie sześć holenderskich typu Van Speijk^[3]. W 1993 roku Indonezja kupiła dużą partię okrętów byłej wschodnioniemieckiej Volksmarine wycofanych po zjednoczeniu Niemiec: 16 korwet projektu 133 (Parchim), 12 okrętów desantowych projektu 108 (Frosch) i dziewięć trałowców projektu 89 (Kondor II)^[3].

XXI wiek

Fregata KRI „Raden Eddy Martadinata” typu Sigma 10514, 2018

W XXI wiek marynarka Indonezji wkroczyła z większością okrętów nabytych od lat 70. poprzedniego wieku. W 2002 roku liczyła 42 tysiące personelu, w tym 15 tysięcy piechoty morskiej i 1000 lotnictwa^[8]. Z większych jednostek, dopiero od 2007 roku zaczęły wchodzić do służby cztery nowoczesne korwety typu Diponegoro (Sigma 9113) zbudowane w Holandii^[9].

W połowie kolejnej dekady nabyto trzy niewielkie fregaty typu Bung Tomo, zbudowane w Wielkiej Brytanii dla Brunei, a następnie dwie nowoczesne fregaty typu Sigma 10514 zbudowane w Holandii^[9]. Te ostatnie stały się pierwszymi indonezyjskimi okrętami uzbrojonymi w pociski przeciwlotniczego większego niż krótki zasięgu (VL-MICA)^[9]. Pod koniec drugiej dekady do służby weszły też trzy nowe okręty podwodne typu Chang Bogo zbudowane w Korei Południowej według niemieckiego projektu^[10]. Dotkliwą tragedią morską stało się natomiast zatonięcie starszego okrętu podwodnego „Nanggala” z całą załogą 21 kwietnia 2021 roku^[11]. W 2015 roku marynarka liczyła 65 tysięcy personelu, w tym 20 tysięcy piechoty morskiej i 1000 lotnictwa^[10].

W grudniu 2022 roku Indonezja rozpoczęła budowę dwóch nowoczesnych fregat rakietowych brytyjskiego projektu Arrowhead 140^[12].

Przypisy

1. Sobański 2007 ↓, s. 80-81.
2. Sobański 2007 ↓, s. 81.
3. Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 ↓, s. 178-181
4. Jane’s Fighting Ships 1975-76 ↓, s. 174-175.
5. Sobański 2007 ↓, s. 81-82.
6. Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 ↓, s. 177
7. Sobański 2007 ↓, s. 84-86.
8. Jane’s Fighting Ships 2002–2003 ↓, s. 322.
9. Jane’s Fighting Ships 2015–2016 ↓, s. 365-369.
10. Jane’s Fighting Ships 2015–2016 ↓, s. 362.
11. Krzysztof Kubiak. Zagłada indonezyjskiego okrętu podwodnego Nanggala. „Raport – Wojsko Technika Obronność”. Nr 05/2021, s. 39-40, 2021. Agencja Lotnicza Altair. ISSN 1429-270x.
12. TG. Indonezja rozpoczęła budowę Arrowheada 140. „Wojsko i Technika”. Nr 1/2023, s. 77, styczeń 2023. Warszawa.

Bibliografia

• Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995. Robert Gardiner, Stephen Chumbley (red.). Annapolis: Naval Institute Press, 1995. ISBN 1-55750-132-7. (ang.).
• Jane’s Fighting Ships 1975-76. John Moore (red.). Nowy Jork: Franklin Watts, 1975. ISBN 0-531-03251-5. (ang.).
• Jane’s Fighting Ships 2002–2003. Stephen Saunders (red.). Jane’s Information Group Ltd, 2002. ISBN 0-7106-2432-8. (ang.).
• IHS Jane’s Fighting Ships 2015–2016. Stephen Saunders (red.). IHS, 2015. ISBN 978-0-7106-3143-5. (ang.).
• Maciej Sobański. Dopaść „Doormana”!. „Okręty Wojenne”. Nr 6/2007. XVI (86), listopad – grudzień 2007. Tarnowskie Góry. ISSN 1231-014X.

Kontrola autorytatywna (marynarka wojenna):

• SUDOC: 131576585