Martyniškis (okręg kowieński)
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Martyniškis (hist. pol. Marciniszki) – wieś na Litwie położona w rejonie janowskim okręgu kowieńskiego, 9 km na północny zachód od Janowa, nad rzeczką Lankesą, dopływem Abeli.
Historia
Podsumowanie
Perspektywa
Maria Zawiszanka herbu Zadora wniosła Marciniszki w 1648 roku w posagu swemu mężowi Stanisławowi Kossakowskiemu herbu Ślepowron (1620–1682), dworzaninowi Jego Królewskiej Mości, rotmistrzowi kawalerii narodowej, późniejszemu staroście gulbińskiemu i posłowi na sejmy. W rękach rodziny Kossakowskich dobra te pozostawały od tego momentu aż do 1941 roku. Po Stanisławie dziedziczył je jego syn Jan Mikołaj, sędzia grodzki i stolnik kowieński, a po Janie – jego syn (i jego trzeciej żony Anny Skorulskiej) Dominik (1711–1743), stolnik żmudzki, sędzia ziemski kowieński. Ożenił się z Marianną Zabiełło (1705–1770[1]), ich syn Antoni Kossakowski był, wraz z żoną Eleonorą Straszewicz, kolejnym dziedzicem Marciniszek, które z kolei po nich odziedziczył ich najmłodszy syn Szymon Kossakowski (1777–1828), żonaty z Józefą Gorską. Po krótkim władaniu dobrami przez ich najstarszego, bezdzietnego, przedwcześnie zmarłego syna Michała, majątek przeszedł następnie na bratanka Szymona (syna Ludwika), Jarosława, żonatego z Ludwiką Woyniłłowicz. Ich syn Michał (1887–?) zmarł w wieku młodzieńczym, w związku z czym Marciniszki przeszły na jego siostrę Marię (1884–1933), która wyszła za swego kuzyna Zygmunta Kossakowskiego (1875–1941, wnuka wyżej wymienionego Ludwika). Ostatnim właścicielem Marciniszek był ich syn Szymon Kossakowski (1909–1944), żonaty z Zofią Chrapowicką (1907–?)[1][2][3].
Po III rozbiorze Polski w 1795 roku Marciniszki, wcześniej wchodzące w skład województwa trockiego Rzeczypospolitej[2], znalazły się na terenie ujezdu kowieńskiego guberni litewskiej, wileńskiej, a następnie kowieńskiej Imperium Rosyjskiego. Od 1920 roku Marciniszki należą do Litwy, która w okresie 1940–1990, jako Litewska Socjalistyczna Republika Radziecka, wchodziła w skład ZSRR[2][3].
W 2001 roku wieś liczyła 41 mieszkańców, a w 2011 roku – 35[4].
Nieistniejący dwór
Podsumowanie
Perspektywa
Jan Mikołaj Kossakowski wzniósł tu modrzewiowy dwór pod koniec XVII wieku, który prawdopodobnie miał być jedynie oficyną. Jego wnuk Antoni w drugiej połowie XVIII wieku zgromadził budulec, aby wznieść murowaną siedzibę. Jednak gdy spłonął kościół w pobliskim Janowie, brat Antoniego, biskup Józef Kazimierz Kossakowski zużył budulec na odbudowę kościoła[2].
Drewniany dworek Kossakowskich był budynkiem jedenastoosiowym, podpiwniczonym, wzniesionym na planie szerokiego prostokąta, przykrytym wysokim, gontowym dachem czterospadowym. Frontowy ganek miał płaski daszek wsparty na czterech filarach połączonych ze sobą balustradką. W późniejszym okresie dobudowano na całej długości lewej bocznej elewacji obszerną werandę, służącą jako letni salon. Przy prawym boku dobudowano pawilon. Wszystkie elementy były połączone korytarzem. Dwór liczył 12 pokoi, w tym cztery na poddaszu. W bocznym pawilonie było dodatkowych 6 pokoi. Na ścianach domu wisiały obrazy, w tym kilka przypisywanych Bacciarelliemu, w tym portret króla Stanisława Augusta. Wisiał tu również ponoć oryginalny szkic głowy św. Jana do Ostatniej Wieczerzy Leonarda da Vinci.
W grudniu 1939 roku dwór spłonął od zaprószonego ognia w kuchni[2].
Przed domem rozciągał się wielki gazon. Wokół był park krajobrazowy zdominowany przez liściaste starodrzewie[2].
Majątek Marciniszki został opisany w 3. tomie Dziejów rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej Romana Aftanazego[2].
Przypisy
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
