Remove ads
Maria Stypułkowska-Chojecka, ps. „Kama” (ur. 24 września 1926 w Warszawie, zm. 5 lutego 2016 tamże[1]) – polska pedagog, działaczka podziemia niepodległościowego w czasie II wojny światowej, łączniczka i sanitariuszka batalionu „Parasol” Armii Krajowej, uczestniczka powstania warszawskiego, honorowa obywatelka Warszawy i Piastowa.
![Thumb](#/media/Plik:Maria_Stypułkowska-Chojecka_"Kama".jpg)
_02.jpg)
Remove ads
Urodziła się na warszawskiej Woli[2]. Była jedyną córką Jana i Ireny z domu Obrzydowskiej[3]. Ojciec, członek PPS, pracował w kolejowych warsztatach naprawczych[3]. Od 1937 należała do 58. Warszawskiej Żeńskiej Drużyny Harcerzy[4]. W 1940 ukończyła szkołę powszechną nr 139 przy ul. Młynarskiej 2[2][5].
W czasie obrony Warszawy we wrześniu 1939 brała udział w pogotowiu wojennym harcerek pełniąc służbę pomocniczą na Dworcu Głównym[2]. W 1941, po ponownym zorganizowaniu jej drużyny, przeszła przeszkolenie na kursach: samarytańskim, pielęgniarskim i łączności[6]. W konspiracji od 3 sierpnia 1942[4]. Przyjęła pseudonim „Kama”, od imienia bohaterki powieści Andrzeja Struga Dzieje jednego pocisku[7].
Uczestniczyła w akcjach małego sabotażu „Wawra”[6]. 1 sierpnia 1943 przeszła z Szarych Szeregów do oddziału specjalnego Kedywu Komendy Głównej Armii Krajowej „Agat” (na bazie którego w 1944 utworzono batalion „Parasol”)[8]. Pełniła funkcję łączniczki zastępcy dowódcy II plutonu Kazimierza Kardasia ps. „Orkan”, rozpoczynając jednocześnie pracę wywiadowczyni[6]. Pierwszą akcją, w której wzięła udział, była likwidacja 1 października 1943 SS-Rottenführera Ernesta Weffelsa, komendanta oddziału kobiecego Pawiaka (Serbii). Uczestniczyła w rozpoznaniu lub wzięła bezpośredni udział w 7 akcjach: Weffels, Kutschera, Koppe, Stamm, Frühwirth, Hahn i Braun[9].
Ukończyła Szkołę Podchorążych Rezerwy Piechoty „Agricola”[9].
W czasie powstania warszawskiego jako łączniczka i sanitariuszka 2. kompanii przeszła szlak bojowy „Parasola” (Wola-Stare Miasto-Śródmieście-Czerniaków-Mokotów)[9][10]. Na Starym Mieście współorganizowała punkt sanitarny dla rannych żołnierzy „Parasola”, których następnie przeprowadziła kanałem z placu Krasińskich na ul. Warecką[4]. Była dwukrotnie ranna[9]. Po kapitulacji powstania opuściła Warszawę wraz z ludnością cywilną[11]. Wróciła do Warszawy w lutym 1945[4].
W czasie okupacji uczyła się w zawodowej szkole krawieckiej i uczęszczała na tajne komplety Gimnazjum i Liceum im. Bolesława Prusa przy ul. Jasnej 10[2][12]. W 1968 ukończyła studia na Wydziale Pedagogicznym Uniwersytetu Warszawskiego[4]. Pracowała w szkolnictwie, a następnie jako redaktor w Wydawnictwach Szkolnych i Pedagogicznych[9].
Podczas uroczystego wieczoru organizowanego w lipcu 1967 roku przez ZBOWiD z okazji 23 rocznicy Powstania Warszawskiego zgłosiła rezolucję poparcia ówczesnej polityki Władysława Gomułki prowadzonej w kraju[13].
Była przewodniczącą Komisji Historycznej i Współpracy z Młodzieżą środowiska żołnierzy „Parasola”[4]. Działała także w Stowarzyszeniu Szarych Szeregów, Światowym Związku Żołnierzy Armii Krajowej i Związku Powstańców Warszawskich[4]. Członkini Zarządu Głównego ZBoWiD w kadencji 1974–1979.
6 lutego 2007 otrzymała honorowe obywatelstwo Piastowa[11], a 15 lipca 2010 honorowe obywatelstwo miasta stołecznego Warszawy[9]. Została awansowana do stopnia majora w stanie spoczynku[4].
Została członkiem honorowego komitetu poparcia Bronisława Komorowskiego przed przyspieszonymi wyborami prezydenckimi w 2010[14] oraz przed wyborami prezydenckimi w 2015[15].
Jej pogrzeb odbył się 16 lutego 2016 na warszawskim cmentarzu Wojskowym na Powązkach[16] w Alei Zasłużonych (kwatera G-tuje-22)[17].
Remove ads
W listopadzie 1945 wyszła za mąż za kolegę z batalionu „Parasol”, Jerzego Chojeckiego ps. „Spokojny”[11]. Była matką Mirosława Chojeckiego (ur. 1949) i Sławomira Chojeckiego (ur. 1954)[4].
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie 2016)[18]
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2006)[19]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1997)[20][21]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1977)[20]
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (od Rady Państwa 15 stycznia 1972)[20]
- Krzyż Walecznych (dwukrotnie)
- Krzyż Partyzancki (1975)[20]
- Warszawski Krzyż Powstańczy[22]
- Krzyż Armii Krajowej
- Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939” (1987)[20]
- Medal za Warszawę 1939–1945 (1972)[20]
- Medal „Pro Memoria”
- Srebrny Medal „Opiekun Miejsc Pamięci Narodowej” (1989)[20]
- Medal Komisji Edukacji Narodowej
- Rozeta z Mieczami do Krzyża za Zasługi dla ZHP (1986)[20]
- Order Uśmiechu[23]
- Odznaka Weteran Walk o Niepodległość
- Odznaka pamiątkowa Akcji „Burza”
- Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”
- Złota odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (1975)[20]
- Odznaka Pamiątkowa Zgrupowania „Radosław”
- Odznaka Pamiątkowa Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty ZWZ–AK
- Złota Honorowa Odznaka Towarzystwa Przyjaciół Warszawy
Remove ads
- W 2007 w chodnik Alej Ujazdowskich w miejscu, w którym podczas akcji Kutschera (na wysokości alei Róż) stała „Kama”, wmurowano tablicę pamiątkową.
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads