Loading AI tools
Polska kombatantka, w czasie II wojny światowej działaczka partyzancka i antykomunistyczna, po wojnie działaczka społeczna, kresowa i polonijna w USA, Kapitan Wojska Polskiego. Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Maria Eleonora Mirecka-Loryś, ps. Marta (ur. 7 lutego 1916 w Ulanowie, zm. 29 maja 2022 w Warszawie) – działaczka Związku Akademickiego „Młodzież Wszechpolska” oraz podziemia narodowego w latach 1939–1945, członkini Narodowej Organizacji Wojskowej, Komendantka Główna Narodowego Zjednoczenia Wojskowego Kobiet, członkini ZG Związku Polek w Ameryce oraz dyrektor Krajowego Zarządu Kongresu Polonii Amerykańskiej.
 Maria Mirecka-Loryś (2016) | |
 major | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1939–1946 |
| Siły zbrojne |
|
| Jednostki | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Późniejsza praca |
prawnik, dziennikarka |
| Odznaczenia | |
           | |
Jest siódmym z ośmiorga dzieci Dominika Mireckiego i Pauliny ze Ścisłowskich[2], siostrą m.in. Adama, Bronisława, Kazimierza, Leona. Z rodzicami i siedmiorgiem rodzeństwa do piątego roku życia mieszkała w Ulanowie. W 1921 rodzina przeniosła się do Racławic koło Niska[3]. Tam w 1937 ukończyła gimnazjum i podjęła studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. Wstąpiła do Związku Akademickiego Młodzież Wszechpolska[4].
Po wybuchu wojny zaangażowała się w działalność konspiracyjną. Wiosną 1940 została komendantką Narodowej Organizacji Wojskowej Kobiet w powiecie niżańskim, później całego NOWK Okręgu Rzeszowskiego. Równolegle była kierownikiem sekcji kobiecej w Zarządzie Okręgu Rzeszowskiego SN i kurierką Komendy Głównej NOW. Po scaleniu NOW z AK awansowana na stopień kapitana, kierowała Wojskową Służbą Kobiet w rzeszowskim Podokręgu Armii Krajowej. Wiosną 1945 roku została Komendantką Główną Narodowego Zjednoczenia Wojskowego Kobiet[5].
W 1943 uczestniczyła w konspiracyjnym odnowieniu ślubów na Jasnej Górze, które w maju 1936 podczas pielgrzymki złożyła polska młodzież akademicka. W 36-osobowej grupie młodzieży Maria Mirecka reprezentowała Lwów, a obecny tam Karol Wojtyła – Kraków[6].
Po zakończeniu wojny wznowiła studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim. 1 sierpnia 1945 została aresztowana w Nisku. Na wolność wyszła 1 września tego samego roku na mocy amnestii. Zagrożona ponownym aresztowaniem, w grudniu 1945 opuściła Polskę i z grupą kilkunastu działaczy narodowych dotarła do obozu 2 Korpusu gen. Władysława Andersa pod Ankoną. Tam poznała swego męża, oficera rezerwy, Henryka Lorysia, z którym w październiku 1946 wyemigrowała do Wielkiej Brytanii.
W styczniu 1952 z rodziną wyjechała do USA, najpierw do Toledo w stanie Ohio, a w 1954 do Chicago. Tam zaangażowała się w pracę w organizacjach polonijnych. Działała m.in. w Stronnictwie Narodowym, była członkiem ZG Związku Polek w Ameryce oraz Krajowego Zarządu Kongresu Polonii Amerykańskiej. Przez 32 lata była redaktorem „Głosu Polek”, organu Związku Polek w Ameryce. Od lat 70. zaangażowana była w pomoc dla Polaków na dawnych Kresach. W grudniu 1999 została wiceprzewodniczącą Rady Naczelnej Stronnictwa Narodowego. Współpracowała z polonijnym radiem w Chicago, dla którego nagrywała cotygodniowe felietony z cyklu „Otwarty mikrofon”.
Była autorką 2. tomu „Historii Związku Polek w Ameryce” [od 1938 do 1958 roku] i książki „Odszukane w pamięci. Zapiski o rodzinie, pracy, przyjaźni”[7]. W 2014 został zrealizowany film dokumentalny o Marii Mireckiej-Loryś pt. „Szkic do życiorysu” w reż. Ewy Szakalickiej. W 2016 IPN wydał jej książkę „Przede wszystkim Polska. Zapiski amerykańskie z lat 1952–2010”. W 2017 została laureatką nagrody honorowej „Świadek Historii” przyznanej przez Instytut Pamięci Narodowej[8].
6 kwietnia 2019 pojawiła się jako gość honorowy na konwencji wyborczej Konfederacji Korwin Braun Liroy Narodowcy przed wyborami do Parlamentu Europejskiego[9]. W grudniu tego samego roku gościła również na zjeździe Młodzieży Wszechpolskiej z okazji 30-lecia reaktywacji tej organizacji[10].
Była matką dwojga dzieci: Jana (historyk, absolwent University of Illinois, wieloletni dyrektor The Polish Musuem of America) i Ewy (zamężna Regulska, była urzędniczka Ambasady USA w Warszawie)[11].
Zmarła 29 maja 2022 w wieku 106 lat, 3 miesięcy i 22 dni[12][13]. Jej pogrzeb odbył się 17 sierpnia 2022, została pochowana na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie[14].
Została uhonorowana wieloma wysokimi odznaczeniami, są wśród nich:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
