Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Maria Wojciechowska ze Świeżawskich (ur. 24 stycznia 1902 w Rohatynie, zm. 12 października 1990 w Poznaniu) – historyk Wielkopolski, bohemista, żona Zygmunta Wojciechowskiego.
Państwo działania |
Austro-Węgry (Galicja)/Polska |
---|---|
Data i miejsce urodzenia | |
Data i miejsce śmierci | |
docent nauk humanistycznych (historia) | |
Specjalność: mediewistyka, historia nowożytna i XIX w. | |
Alma Mater |
Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie |
pracownik naukowy UJK we Lwowie oraz PAU i PTPN, docent w Zakładzie Słowianoznawstwa PAN 1957-1972; członek organizacji konspiracyjnej "Ojczyzna" (kryptonim "Omega") 1939-1945, Instytutu Zachodniego 1945-1990, ChSS 1970-1990 i PRON 1982-1989 | |
Wydział Filozoficzny UJK we Lwowie |
asystent w Katedrze Nauk Pomocniczych Historii |
Okres zatrudn. |
1921-1924 |
Polska Akademia Umiejętności |
kierownik Poznańskiej Komisji Atlasu Historycznego |
Okres zatrudn. |
1933-1939 |
Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk |
zastępca sekretarza generalnego, główny redaktor Wydawnictw |
Okres zatrudn. |
1946-1958, 1946-1961 |
Urodziła się 24 stycznia 1902 roku w Rohatynie nad Gniłą Lipą w Galicji Wschodniej. Była córką prawnika Kazimierza Świeżawskiego (1874–1953) i Anny z Kukawskich (1876–1935)[1][2].
Maturę zdała we Lwowie 8 czerwca 1920. Tam też studiowała na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jana Kazimierza (20 grudnia 1920 – 3 września 1924).
Od 12 października 1921 do 30 września 1924 sprawowała funkcję asystenta przy Katedrze Nauk Pomocniczych Historii[3].
8 maja 1924 obroniła doktorat na podstawie pracy Z dziejów książki w Poznaniu w XV i XVI wieku, opartej na kwerendzie w archiwach poznańskich i gnieźnieńskich[4]. Promotorem pracy, opublikowanej w 1927 roku w Poznaniu, był Jan Ptaśnik[5].
W 1925 roku poślubiła historyka ustroju Zygmunta Wojciechowskiego (1900–1955)[6], ówcześnie zastępcę profesora Uniwersytetu Poznańskiego i od listopada zamieszkała w Poznaniu, zajmując się historią miasta[7]. Kontynuowała swe zainteresowania historyczne, pracując jako kierowniczka Poznańskiej Komisji Atlasu Historycznego Polskiej Akademii Umiejętności (1933–1939). Wraz z Zygmuntem wyjeżdżała w celach naukowych do Niemiec, Francji i Szwajcarii oraz zbierała materiały źródłowe do dziejów Piastów na terenie tzw. ziem macierzystych Polski (ziemie zachodnie od 1945 r.). W drugiej połowie lat trzydziestych oboje uczestniczyli w akcji wygłaszania tajnych wykładów, organizowanych przez Uniwersytet Poznański dla Polaków w Prusach Wschodnich[8]. W czasie okupacji niemieckiej została wysiedlona z dziećmi do Krakowa, gdzie ukrywał się, poszukiwany przez Gestapo, Zygmunt. Uczestniczyła z nim w działalności wielkopolskiej organizacji konspiracyjnej „Ojczyzna” (kryptonim „Omega”).
W czasie wojny zaginęła część jej dorobku naukowego – przygotowany do druku poznański tom Monumenta Posnaniae Typographica, monografia katedry we Fromborku, oddana do druku w Poznaniu w sierpniu 1939 roku i będąca na ukończeniu Mapa Województwa Poznańskiego z okresu Sejmu Czteroletniego[9][10]. W latach 1944–1945 mieszkała w Milanówku pod Warszawą, zaś po zakończeniu wojny wraz z rodziną wróciła do Poznania[11].
Jako zastępca sekretarza generalnego Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk (3 maja 1946 – 31 października 1958) reaktywowała działalność tej placówki, pełniąc przez piętnaście lat funkcję głównego redaktora wydawnictw PTPN (do 23 kwietnia 1961)[12]. Należała do członków założycieli Instytutu Zachodniego (1945), którego pierwszym dyrektorem był Zygmunt Wojciechowski (1945–1955), zajmując się sprawami czeskimi. Z racji częstych wyjazdów do Czechosłowacji oraz rozpoczętej współpracy z uczonymi czeskimi, zajęła się tematyką słowianoznawczą – docent Instytutu Słowianoznawstwa Polskiej Akademii Nauk (1 lipca 1957 – 31 grudnia 1972), następnie na emeryturze.
W 1968 r. opublikowała polskie tłumaczenie „Kroniki Kosmasa” według zachowanych czternastu średniowiecznych odpisów[13], a w 1978 r. wydała tłumaczenie „Kroniki” pisanej przez dwóch pierwszych kontynuatorów Kosmasa – Mnicha Sazawskiego i Kanonika Wyszechradzkiego[14]. Następnie przygotowała łacińską edycję „Kroniki Kosmasa” (niewydana)[15].
Od 1970 r. była członkiem Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego, pełniąc przez kilka kadencji funkcję przewodniczącej Oddziału Poznańskiego, zaś w latach 1982–1989 pozostawała członkiem Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego. Pomagała wówczas proboszczom parafii rzymskokatolickich w Poznaniu, wspólnie z ówczesnym sekretarzem Oddziału, redaktorem tygodnika „Za i Przeciw” Olgierdem Knie, w uzyskiwaniu pozwoleń na budowę kościołów[16], była również inicjatorką porządkowania terenów Ostrowa Tumskiego w Poznaniu, wykonywanego przez członków ChSS, Zarząd Zieleni Miejskiej, kleryków ze Zgromadzenia Chrystusowców oraz Metropolitalnego Seminarium Duchownego. Zainteresowała się ówcześnie historią wielkopolskich księży-społeczników w schyłkowym okresie zaborów. Rozpoczęte w 1974 roku kwerendy archiwalne, podjęte wraz z gronem członków Oddziału Poznańskiego ChSS, a następnie zespołem redakcyjnym, doprowadziły do ukazania się w wydawnictwie „Novum” zeszytu próbnego słownika biograficznego „Księży-społeczników w Poznańskiem 1894–1919” (edycja w latach 1992–2009)[17]. Pracą naukową nad słownikiem oraz łacińską edycją „Kroniki Kosmasa” zajmowała się do ostatnich chwil życia. Pochowana na Cmentarzu Sołackim w Poznaniu, obok grobu Zygmunta Wojciechowskiego (pole św. Barbary A, rząd 7).
Po śmierci męża (1955) ofiarowała poznańskiemu oddziałowi PAN złoty medal Oswalda Balzera, który historyk otrzymał w darze od społeczeństwa polskiego, a w testamencie zapisał go swemu najzdolniejszemu uczniowi – Zygmuntowi Wojciechowskiemu (zaginiony). Brązowe repliki medalu stanowią od 1980 r. stałą, przyznawaną co trzy lata przez Oddział Poznański PAN, nagrodę im. Oswalda Balzera wybitnym twórcom z zakresu nauk humanistycznych[18]. Pod koniec lat siedemdziesiątych przekazała większą część księgozbioru Bibliotece im. Edwarda Raczyńskiego w Poznaniu. Spuścizna znajduje się w Archiwum PAN w Warszawie, Oddział w Poznaniu (Dział III – Spuścizny uczonych polskich i ludzi kultury, sygn. P.III–59; spuścizna po Zygmuncie Wojciechowskim: sygn. P.III–8) oraz w rękach córki, Wandy Wojciechowskiej-Ratajczak (Poznań-Winogrady), gdzie także ikonografia oraz część spuścizny po Zygmuncie i rodzinie. Biografia autorstwa Katarzyny Zych (niepublikowana)[19].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.