Loading AI tools
polski biolog molekularny Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Marek Sanak[a] (ur. 24 listopada 1958 w Krakowie) – polski pediatra, genetyk kliniczny, biolog molekularny i organizator życia naukowego, profesor nauk medycznych, członek Polskiej Akademii Nauk, Polskiej Akademii Umiejętności i Academia Europaea, od 2021 dyrektor Wydziału Lekarskiego Polskiej Akademii Umiejętności, kierownik Katedry Medycyny Sądowej Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, autor ponad trzystu prac badawczych w recenzowanych czasopismach naukowych.
 | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Zawód, zajęcie | |
Wykładowca akademicki, od 2008 kierownik Zakładu Diagnostyki Biochemicznej i Molekularnej Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie, od 2009 kierownik Zakładu Biologii Molekularnej i Genetyki Klinicznej Wydziału Lekarskiego Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, w latach 2016–2020 pełnomocnik rektora UJ do spraw nauki i rozwoju w Collegium Medicum, od 2020 pełnomocnik prorektora Collegium Medicum UJ do spraw nauki i współpracy międzynarodowej. W 1997 wraz z Andrzejem Szczeklikiem laureat Lancet Invesigators Award za badania nad astmą oskrzelową.
Urodził się jako syn Stanisława Sanaka i Marii Sanak z domu Policht, sędzi Naczelnego Sądu Administracyjnego. W 1977 zdał maturę w I Liceum Ogólnokształcącym im. Bartłomieja Nowodworskiego. W 1983 z wyróżnieniem ukończył studia na Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej w Krakowie[1][2][3].
W 1983 rozpoczął pracę jako młodszy asystent w Zakładzie Genetyki Medycznej Instytutu Pediatrii w Krakowie. W 1988 odbył trzymiesięczny staż naukowy na Uniwersytecie Harvarda. Odbył szkolenie z dziedziny genetyki klinicznej w Boston Children's Hospital[3]. W 1991 uzyskał roczne stypendium Ministerstwa Badań Naukowych i Technologii Republiki Francji w Instytucie Badań Medycznych (INSERM), w jednostce U-12 w paryskim Szpitalu Neckera[3] kierowanym przez Arnolda Munnicha i Marie-Claude Hors-Caylę. W 1989 uzyskał z wyróżnieniem II stopień specjalizacji w dziedzinie pediatrii.
Przez kilkanaście lat pracował jako pediatra. Doktoryzował się w 1993 na Uniwersytecie Jagiellońskim pod kierunkiem Jacka J. Pietrzyka[b][2]. W latach 1993–2005 pracował jako adiunkt w Instytucie Farmakologii PAN w Krakowie, w Zakładzie Biochemii Mózgu prowadzonym przez Jerzego Vetulaniego. Od 1995 pracował równocześnie jako adiunkt w Klinice Alergii i Immunologii oraz jako Kierownik Pracowni Biologii Molekularnej II Katedry Chorób Wewnętrznych Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego prowadzonej przez Andrzeja Szczeklika[1]. W 1997 przez dwa miesiące przebywał w Szwajcarskim Instytucie Alergii i Astmy w Davos, filii Uniwersytetu w Zurychu[3]. W 1998 odbył dwumiesięczny pobyt w kierowanym przez Charlesa N. Serhana Centrum Terapii Eksperymentalnej i Urazu Niedokrwiennego Uniwersytetu Harvarda w Szpitalu Birgham and Womens w Bostonie.
W 2001 uzyskał stopień doktora habilitowanego nauk medycznych w zakresie genetyki klinicznej[c][2]. W 2005 uzyskał specjalizację z genetyki klinicznej, a w 2007 specjalizację z laboratoryjnej genetyki medycznej. 22 października 2007 uzyskał tytuł profesora nauk medycznych[4]. Od 2008 jest kierownikiem Zakładu Diagnostyki Biochemicznej i Molekularnej Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie[5][6]. Od 2009 kieruje także Zakładem Biologii Molekularnej i Genetyki Klinicznej Wydziału Lekarskiego Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego[7]. W latach 2016–2020 był pełnomocnikiem rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego do spraw nauki i rozwoju w Collegium Medicum. W 2020 został przewodniczącym Stałej Komisji do spraw Collegium Medicum UJ. Również w 2020 objął funkcję pełnomocnika prorektora Collegium Medicum do spraw nauki i współpracy międzynarodowej[8][9] i został członkiem Stałej Rektorskiej Komisji do spraw Badań Naukowych[10]. Następnie został wybrany na kierownika Katedry Medycyny Sądowej Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego[11] i na członka Zespołu Koordynacyjnego Rektorskiej Komisji ds Etyki Badań Naukowych UJ[12][13]. Wszedł w skład Rady Wydziału Lekarskiego CMUJ[14].
Opublikował jako autor lub współautor niemal trzysta oryginalnych prac badawczych w recenzowanych czasopismach naukowych[15][16]. Był autorem odkrycia polimorfizmu genetycznego regionu promotorowego genu syntazy leukotrienu C4. Współuczestniczył w ustaleniu związku między nadekspresją genetyczną powodowaną obecnością zmienionego allela tego genu a nadprodukcją leukotrienów cysteinylowych w astmie oskrzelowej. Za tę ostatnią pracę wraz z Andrzejem Szczeklikiem otrzymał w 1997 Lancet Invesigators Award przyznawaną przez czasopismo The Lancet. Badał czynnościowe warianty genetyczne człowieka oraz mutacje predysponujące do zakrzepicy i chorób układu oddechowego, w szczególności do astmy[17][18]. Prowadził badania nad mediatorami odczynu zapalnego, w szczególności nad substancjami pochodnymi kwasu arachidonowego[17][18]. Po wybuchu pandemii COVID-19 zajmował się badaniami mechanizmów molekularnych odpowiedzi przeciwwirusowej oraz analizą zmienności genetycznej wirusa SARS-CoV-2[17][18].
Marek Sanak jest członkiem Rady Redakcyjnej czasopisma Allergy (najwyżej notowanego europejskiego czasopisma alergologicznego), miesięcznika Medycyna Praktyczna oraz kwartalnika Wszechświat (najstarszego polskiego czasopisma przyrodniczego). Znalazł się w opublikowanym w październiku 2021 rankingu uwzględniającym ponad 180 tys. (2%) najlepszych naukowców na świecie, gdzie został sklasyfikowany na 108.899 pozycji[d][19][20]. Ranking oceniał dorobek naukowy na podstawie indeksu bibliometrycznego z uwzględnieniem indeksu Hirscha, liczby cytowań, Impact Factor, miejsca i roli na liście autorów[21].
Marek Sanak jest aktywnym nauczycielem akademickim. Od 2003 wykłada w Studium Kształcenia Podyplomowego Wydziału Farmaceutycznego Uniwersytetu Jagiellońskiego[22]. Od 2005 prowadzi kurs dla słuchaczy Wydziału Biotechnologii UJ[22]. Od 2006 prowadzi również zajęcia dla studentów Wydziału Lekarskiego i Szkoły Medycznej dla Obcokrajowców CMUJ[22]. Pod jego opieką promotorską ukończone zostało czternaście przewodów doktorskich[2][23]. Był promotorem w jednym przewodzie habilitacyjnym[24]. Moderował dyskusje i wykładał w ramach Kawiarni Naukowej Polskiej Akademii Umiejętności[25].
Został wybrany na członka Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego[26] (1986), Polskiego Towarzystwa Genetyki Człowieka[26] (1997) i Europejskiego Towarzystwa Badań w Pediatrii (1990). Został też członkiem Europejskiego Towarzystwa Badań Klinicznych[26], którego w latach 2003–2004 był wiceprzewodniczącym. W 2008 został wybrany na członka korespondenta Polskiej Akademii Umiejętności[26], w 2020 został wybrany na jej członka czynnego[26][27]. Został wybrany na wicedyrektora Wydziału V Lekarskiego PAU[26][28], a w 2021 na dyrektora tegoż Wydziału[29][30]. W grudniu 2021 został wybrany na członka korespondenta Polskiej Akademii Nauk[31][32]. Został wybrany w skład Rady Kuratorów Wydziału V Nauk Medycznych Polskiej Akademii Nauk na kadencję 2023–2026[33]. W 2023 został wybrany na członka Academia Europaea[17][18][34][35].
W 2003 wszedł w skład Rady Naukowej Instytutu Farmakologii PAN[26]. W 2006 został wybrany do Rady Naukowej School of Medicine in English Collegium Medicum UJ. W 2007 został członkiem Komitetu Nauk Fizjologicznych i Farmakologicznych Polskiej Akademii Nauk (jego członkostwo zostało przedłużone na kolejne kadencje[26][36]). W tym samym roku został członkiem Interdyscyplinarnego Centrum Bioetyki UJ. W lipcu 2020 wszedł w skład Komitetu Sterującego Centrum Rozwoju Terapii Chorób Cywilizacyjnych i Związanych z Wiekiem Collegium Medicum UJ[37]. W tym samym roku wszedł w skład zespołu koordynującego program Inicjatywa Doskonałości na UJ[38][39]. W grudniu 2020 został powołany w skład Interdyscyplinarnego Centrum Etyki na Wydziale Filozoficznym UJ[40]. Został członkiem Komisji Nauk Medycznych Oddziału w Krakowie Polskiej Akademii Nauk[41][42].
Po wybuchu pandemii COVID-19 w Polsce stanął na czele zainicjowanego w marcu 2020 zespołu prowadzącego na UJ badania nad koronawirusem[43][44][45]. Badał m.in. rozprzestrzenianie się wirusa wśród populacji Krakowa[46][47][48][49]. 25 marca 2020 został powołany na członka zespołu doradczego ministra nauki i szkolnictwa wyższego „do spraw działań związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19”[50][51]. W tym samym miesiącu wystąpił jako ekspert w projekcie Posłuchaj naukowca, zrealizowanym przez ministerstwo nauki w celu zwalczania dezinformacji związanej z pandemią[52]. Był dwukrotnie zaproszony do zabrania głosu w sprawie zwalczania epidemii COVID-19 na forum Rady Miasta Krakowa[e][53][54][55][56][57][58]. Był sygnatariuszem opublikowanego 31 marca 2020 listu otwartego, w którym ponad pięćset pięćdziesiąt uczonych, pracowników naukowych, lekarek i innych specjalistów medycznych zaapelowało do prezydenta i premiera Polski o przełożenie zaplanowanych na 10 maja wyborów prezydenckich w związku z pandemią koronawirusa. Sygnatariusze listu wezwali, by wybory zostały przeprowadzone w innym terminie, „w warunkach niezagrażających zdrowiu i życiu obywateli”[59][60][61].
Merytorycznie i organizacyjnie współtworzył szereg wydarzeń naukowych i popularyzujących wiedzę naukową. Wszedł w skład Rady Programowej Festiwalu Nauki i Sztuki w Krakowie[62]. Został członkiem jury hackathonu Hack4Med zorganizowanego przez Szpital Uniwersytecki w Krakowie i firmę Codete w październiku 2021[63][64][65][66]. W listopadzie 2021 był prelegentem kongresu Open Eyes Economy Summit[67], w maju 2022 prelegentem Copernicus Festival[68][69][70], a we wrześniu 2022 prelegentem McMaster International Review Course in Internal Medicine[3][71] oraz ERS International Congress[72]. W lipcu 2022 reprezentował władze Uniwersytetu Jagiellońskiego podczas inauguracji International Medical Esperanto Congress w Hódmezővásárhely[73]. Wszedł w skład komitetu naukowego 4th International Conference on Pharmaceutical and Medical Sciences organizowanej przez CMUJ (Polska), Uniwersytet Segedyński i Wydział Medycyny Jessenius w Martinie (część Uniwersytetu Komeńskiego)[74][75] oraz konferencji Kryminalistyka jutra organizowanej przez AGH i KWP (obie we wrześniu 2022)[76]. Wszedł w skład komitetu naukowego International Medical Students’ Conference w Krakowie w kwietniu 2023[77]. W czerwcu 2023 reprezentował Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego podczas wizyty na Uniwersytecie Rwandyjskim[78]. W listopadzie 2023 wystąpił na TEDxJagiellonian University[79]. W 2024 został członkiem Komisji PAU (National Representative Body), która wybrała spośród zgłoszeń trzy prace do dalszego etapu nagrody Frontiers Planet Prize[80].
Żonaty z Iwoną Sanak, konsultantką wojewódzką w dziedzinie stomatologii dziecięcej, kierowniczką Konsultacyjnej Poradni Stomatologii Zachowawczej Wojewódzkiej Przychodni Stomatologicznej Krakowie[81]. Ich córką jest Katarzyna Sanak-Kosmowska (ur. 1984).
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
